Stadslandbouw verbindt burger en boer
Het European Forum on Urban Agriculture (EFUA) heeft een nieuwe definitie voor het begrip ‘stadslandbouw.’ Vanaf nu vallen 6 typologieën onder de activiteit stadslandbouw, namelijk: professionele stadsboerderij, gemeenschapspark, zelfoogsttuin (inclusief volkstuinen), niet-grondgebonden stadslandbouw, zorgboerderij en buurttuin.
Stedelijk netwerk
Stadslandbouw gaat al langer niet meer alleen over het stijgend aantal niet-grondgebonden stadslandbouwactiviteiten, zoals de kweek van zwammen of paddenstoelen in kelders of andere gebouwen. Ook bedrijven rondom de stad en landbouwbedrijven die met hun activiteiten inspelen op het stedelijk netwerk zitten mee in de nieuwe definitie. De nieuwe definitie focust dus niet louter op een economische activiteit, maar ook op sociale eigenschappen of op het groene karakter van voedselproductie in een stedelijke context. Hiermee biedt de definitie ook kansen voor professionele land- en tuinbouwbedrijven in de sterk verstedelijkte regio die Vlaanderen is. Ze zet de veelzijdigheid van de sector in de verf. De Roo wilde van partijgenoot-minister Jo Brouns weten wat zijn visie is op de nieuwe definitie rond stadslandbouw.
Samenwerkingsverband
Jo Brouns maakt de vraagsteller attent op het Europees Forum voor Stadslandbouw. Dat is een vierjarig project dat onder het Horizon 2020-onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie wordt gefinancierd. De initiatiefnemers zijn afkomstig uit verschillende lidstaten en vormen een samenwerkingsverband tussen hogescholen, universiteiten en sectorvertegenwoordigende organisaties.
In oktober 2022 werd binnen dit project een nieuwe typologie voor stadslandbouw geformuleerd. Men voelde daartoe een nood omdat stadslandbouw zich niet zomaar in een one size fits all-definitie laat vatten. Via 6 verschillende typologieën heeft men getracht om het brede concept stadslandbouw verder te definiëren en te omschrijven.
Ook al is stadslandbouw inherent meer beperkt qua oppervlakte dan de landbouw in het buitengebied, toch is ook voor stadslandbouw ruimte nodig. Voedsel produceren is een menselijke activiteit die onvermijdelijk een bepaalde impact op de omwonenden kan hebben. Denk maar aan geluid, transportbewegingen, geur, afvalwater en dergelijke meer.
VLIF ondersteunt
Bepaalde vormen van stadslandbouw werden in het verleden al ondersteund via het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF). In het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) worden de mogelijkheden versterkt. Actieve landbouwers die de VLIF-norm behalen op basis van verdiencapaciteit kunnen in het nieuwe GLB bij het VLIF terecht. De geografische ligging in Vlaanderen heeft daarbij geen enkel belang. Uiteraard heeft een professionele stadsboerderij toegang tot VLIF-steun. Een gemeenschapspark heeft op zich geen toegang tot VLIF, wel de individuele landbouwbedrijven die erin gelegen zijn, ook als deze samenwerken in de vorm van een groep van landbouwers. Samenwerking is sowieso iets wat in het nieuwe GLB meer aandacht en middelen krijgt. Zelfoogsttuinen, indien uitgebaat door individuele landbouwers of groepen van landbouwers die voldoen aan de al vermelde voorwaarden, komen ook in aanmerking. Niet-grondgebonden stadslandbouw en ook zorgboerderijen komen in aanmerking voor VLIF-steun. Buurttuinen, als een vorm van volkstuinen, komen niet in aanmerking voor VLIF-steun, maar ze kunnen wel in aanmerking komen voor de subsidieoproep voor volkstuinen die de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) al jaren organiseert.
Ruimer dan deze investeringen zullen er volgens de Vlaamse minister van Landbouw in het nieuwe GLB ook mogelijkheden voor stadslandbouw zijn in het kader van samenwerking binnen de verruimde oproepen van het European Innovation Partnership (EIP). De enige voorwaarde is dat de projecten in het voordeel zijn van landbouwers die er actief bij betrokken zijn en in het voordeel van de landbouwsector in zijn geheel.
Kloof dichten
Brouns zegt dat hij ervan overtuigd is dat landbouwactiviteiten in het verstedelijkte gebied in staat zijn om de kloof tussen boer en burger te dichten. Dat is een heel belangrijke ambitie en een pijler in de Vlaamse voedselstrategie. Landbouwbedrijven die vanuit die context misschien vaker inzetten op diversificatie op het bedrijf brengen letterlijk mensen op het bedrijf, waardoor het wederzijdse begrip kan toenemen en versterkt kan worden.
Ook de minder professionele vormen van stadslandbouw – denk aan de buurttuintjes – kunnen daar echter toe bijdragen. Wanneer mensen met eigen ogen zien wat voedselproductie inhoudt, kan dat een versterking zijn op dat vlak. Hoe weinig evident het vaak is, de risico’s die ermee verbonden zijn – een oogst zien verloren gaan, ondanks de vele inspanningen – kunnen daartoe bijdragen. “Daardoor kan ook het begrip voor onze landbouwers en de omstandigheden waarin zij werken, toenemen”, benadrukt minister Brouns.
