Veilingen blikken terug op 2022

V oor de landbouwsector was 2022 een moeilijk jaar. Zo waren er de hoge inflatie, de energiecrisis, de beperkte beschikbaarheid van grondstoffen met hoge verpakkingsprijzen als logisch gevolg, het moeilijke economische klimaat, de grote droogte van de voorbije zomer, de stikstofproblematiek, MAP 7, enzovoort

Daardoor werden de producenten gedwongen om strategische keuzes te maken in hun bedrijfsvoering en om hun productie, innovaties en investeringen uit te stellen of af te remmen om het hoofd te bieden aan andere precaire uitdagingen. “Zonder steun van onze ketenpartners en overheden riskeren de lokale verankering en de continuïteit van onze hele voedingsketen te worden ondergraven en dreigt Vlaanderen, na energie, ook voor zijn voedselproductie afhankelijk te worden van het buitenland. En niemand wil dit, toch?”, klinkt het vanuit REO Veiling.

REO: omzet evenaart 2021

Bij REO Veiling waren er verschillende zaken die de weerbaarheid, veerkracht en slagkracht van de veiling danig op de proef stelden. De producenten, kopers en andere stakeholders merkten daar echter weinig van. “De vertrouwde dienstverlening en de dagdagelijkse klantenservice van onze veiling werden op peil gehouden in 2022 dankzij een sterk engagement en dankzij de enthousiaste inzet van onze medewerkers”, aldus algemeen directeur Filip Vanaken.

“Ook dankzij de producenten, draaide REO Veiling in 2022 een omzet van 218.361.000 euro. Dat is maar een fractie minder dan in 2021. Toen behaalden we een recordomzet van 219.018.000 euro”, vertelt commercieel directeur Dominiek Keersebilck. “In mei kenden we een omzetdaling van 29%, maar dat herstelde dus nog goed.”

BelOrta: iets beter dan 2021

Groente- en fruitcoöperatie BelOrta sloot 2022 dan weer af met een record productomzet van 507 miljoen euro. Ten opzichte van 2021 was er sprake van een omzetstijging van 2%. Toch is de globale aanvoer met 4% gedaald. Deze lagere aanvoer is bij heel wat producten te wijten aan een ander productieschema in vergelijking met de voorbije jaren. Net zoals bij REO-veiling hebben de gestegen kosten zoals energie, personeel en grondstoffen een grote impact op de producenten. “Telers moeten vaak lang vooraf plannen als het om zaaien, planten, oogsten of het bewaren van hardfruit gaat. Zo’n planning brengt zeker in onzekere en volatiele tijden hoge risico’s met zich mee.”

Jaarhelften als tegenpool

Zowel het weer als de oorlog in Europa hadden hun impact op het aanbod groenten. Keersebilck van REO Veiling schetst de situatie. “Door de natte zomer in 2021 was er sprake van een groot aanbod van vollegrondsgroenten. De winter van 2022 was echter zeer wisselvallig, met vaak warme temperaturen, wat de consumptie van die wintergroenten niet bevorderde.” Prei en witloof – de traditionele trekkers in het eerste kwartaal – werden aan historisch ondermaatse prijzen verkocht. De serreteelten leden onder de torenhoge prijzen.” Bij BelOrta werd meegegeven dat de situatie op de witloofmarkt zeer slecht was vanaf januari tot midden augustus.

Qua weer kwam er pas een kentering in de lente. Het was zonnig, warm en droog, en ook de zomer was dat. “Dat was positief voor de consumptie van zomergroenten, zoals sla, komkommer en tomaten. Tomaten staan qua omzet op 1 bij REO Veiling, en komkommer staat op 3. De omzet van serresla steeg met 10%, en die van multicolorsla verdriedubbelde”, aldus Keersebilck voor REO Veiling (zie tabel 1). Bij BelOrta wordt aangegeven dat de gestegen kostprijs van zowel energie als grondstoffen een grote impact had op het bedrijfsresultaat van heel wat telers en teelten. “In een normaal seizoen zouden we kunnen spreken van behoorlijke prijzen voor heel wat tomatensoorten. De komkommerproductie (bij ons en elders) daalde aanzienlijk ten opzichte van vorig jaar, hetgeen resulteerde in een betere middenprijs.

Door de hitte was er echter een beperktere waterbeschikbaarheid, wat een negatieve invloed had op de opbrengsten in volle grond. Daardoor was er minder aanvoer van verschillende vollegrondsgroenten in het najaar, zoals prei, knolselder, witte kool, bloemkool, enzovoort. De prijzen waren echter wel goed, in tegenstelling tot in het begin van het jaar.” Bloemkool kende volgens BelOrta zowel qua aanvoer als qua prijsvorming een jaar met echte ups en downs, wat echter resulteerde in een ondergemiddelde jaarmiddenprijs.

En andere groenten?

BelOrta geeft bovendien aan hoe andere groenten het deden in 2022. Zo kenden aubergines een moeizame seizoenstart, maar mochten die rekenen op een betere tweede jaarhelft, terwijl paprika een eerder wisselvallig seizoen heeft gekend, met een iets lager resultaat in vergelijking met vorig jaar.

Bij bepaalde andere groenten merkt BelOrta een heropleving van horeca en foodservice na 2 door Covid getekend jaren. Dit uit zich onder andere in de vraag naar specifieke sorteringen van asperges. Het onvoorspelbare weer heeft gezorgd voor een grillig verloop van het aspergeseizoen met een goede start, gevolgd door een heel zwakke meimaand en een ietwat beter seizoenseinde in juni. Een zelfde verloop was er bij heel wat bladgewassen: een goede start, een zwak middenstuk en een beter seizoenseinde.

Oorlog heeft grote impact

De belangrijkste impact van de oorlog in Europa zijn de stijgende energieprijzen, maar ook akkerbouwmatige producten worden duurder. “Landbouwers willen een goede rendabiliteit, dus kiezen velen voor een teelt met minder arbeid en voor meer mechanisatiemogelijkheden”, aldus Keersebilck. De arealen voor de versmarkt dalen hierdoor in 2022 met 17%, maar ook voor vollegrondsgroenten was er een daling.

Goedkoper winkelen

De inflatie doet niet alleen de loonkosten stijgen, ook de uitgaven van de consument veranderen. Uit een studie van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) en GfK blijkt dat consumenten in de periode januari-oktober 6% minder verse groenten kochten. De prijzen zijn immers hoger in de winkel. Daardoor zoeken consumenten naar goedkopere producten, vaak in dezelfde productencategorie. Keersebilck: “REO Veiling zette in op de teelt van de specialere champignons, maar mensen zullen nu eerder voor de goedkopere witte champignons kiezen. Ook de snacktomaten worden minder verkocht. Ook bio is duurder dan het gangbare gamma, het valt nog af te wachten hoe bio dit jaar zal evolueren.”

Hij geeft aan dat het belangrijk blijft om te telen wat de consument wil, maar dat dit niet altijd evident is. “Veel telers zijn gespecialiseerd in een bepaalde teelt, en omschakelen naar een andere teelt kan niet altijd. REO Veiling blijft wel samen met de producent meedenken over alternatieve teelten en teeltsystemen. Verschillende slasoorten op water is zo’n duurzaam systeem, maar we denken ook na over prei op water.”

Marlies Vleugels