Teksten voorstel van Vlaams Pachtdecreet bekend (deel 2)
Op donderdag 9 februari 2023 werd de volledige tekst van het voorstel van het Vlaams Pachtdecreet bekendgemaakt. In een aantal artikels bespreken we de belangrijkste nieuwigheden, ook al kunnen er nog wijzigingen worden doorgevoerd. In dit tweede artikel belichten we de nieuwe opzegmogelijkheden die in het voorstel zijn terug te vinden, ook ten voordele van particulieren en natuurverenigingen.
In artikel 10 van het voorstel van Vlaams Pachtdecreet worden 2 nieuwe bijkomende opzeggingsmogelijkheden opgenomen voor bebossing of natuurrealisatie.
Bebossing en natuurontwikkeling
Voortaan zullen verpachters, zowel overheden als particuliere eigenaren, opzeg kunnen geven van een lopende pachtovereenkomst voor gronden die zullen worden aangewend voor bebossing of natuurrealisatie, mits ze voldoen aan 3 voorwaarden.
Vooreerst moeten de gronden een gezamenlijke en aaneengesloten oppervlakte van ten minste 0,5 ha hebben. Daarnaast moet de bebossing of natuurrealisatie gedurende een periode van ten minste 25 jaar worden aangehouden. Tot slot kan dit opzegmotief enkel gebruikt worden voor gronden die gelegen zijn in zogenaamde groene bestemmingen. Hieronder worden ‘bosgebied’ of ‘natuurgebied’ gelegen binnen een ruimtelijk uitvoeringsplan verstaan, alsook de gebieden die zijn aangeduid op een gewestplan, een algemeen plan van aanleg of een bijzonder plan van aanleg als ‘bosgebied’, ‘groengebied’, ‘natuurgebied’, ‘natuurgebied met wetenschappelijke waarde’, ‘natuurontwikkelingsgebied’ of ‘natuurreservaat’. Ten slotte wordt ook de speciale beschermingszone als een groen gebied beschouwd.
Deze eerste nieuwe opzeggingsmogelijkheid lijkt zowel aan particulieren als natuurverenigingen echt wel slagkracht te geven om een deel van het areaal dat momenteel in landbouwgebruik is om te zetten in bos en natuur.
De tweede nieuwe opzegmogelijkheid is voorbehouden voor gemeenten. Ook hier gelden meerdere voorwaarden. Zo moet de pachtovereenkomst zijn aangegaan met een gemeente, moet de bebossing of natuurrealisatie betrekking hebben op gronden met een aaneengesloten oppervlakte van ten minste 0,5 ha en moet de bebossing of natuurrealisatie gedurende een periode van ten minste 25 jaar worden aangehouden. Bovendien moet de bebossing of natuurrealisatie door de gemeenteraad zijn goedgekeurd en mag de gemeente in kwestie de gronden niet zelf in een ruimtelijk uitvoeringsplan als agrarisch gebied hebben aangeduid.
Op het eerste zicht zal deze tweede nieuwe opzegmogelijkheid niet meteen veel verlies aan landbouwgrond opleveren, gezien de vele voorwaarden waaraan moet worden voldaan.
Deze nieuwe opzegmotieven kunnen gebruikt worden op ieder moment, dus ook lopende de eerste of tweede pachtperiode.
Weigering of beperking van geldigverklaring van opzegging
Ingeval van opzeg met het oog op bebossing of natuurrealisatie, zal de rechter de geldigverklaring van de opzegging moeten weigeren als de leefbaarheid van de bestaande bedrijfsvoering van de pachter ernstig zou worden verstoord. De rechter kan de geldigverklaring van de opzegging ook beperken tot bepaalde percelen of tot een bepaalde oppervlakte, maar alleen met het doel de opzegging in overeenstemming te brengen met de bepalingen over de leefbaarheid van het bestaande landbouwbedrijf. Met deze beperkte matigingsbevoegdheid kan de pachter er de rechtbanken mogelijk van overtuigen om de opzeg voor bebossing of natuurontwikkeling niet geldig te verklaren. Hoewel de ernstige verstoring van de leefbaarheid van het bedrijf van de pachter na de opzeg een feitelijk gegeven is dat de rechtbanken geval per geval zullen moeten beoordelen, voorziet het voorstel van decreet ook in een lijst van gevallen waarin automatisch zal worden aangenomen dat de leefbaarheid van het landbouwbedrijf van de pachter ernstig verstoord wordt.
Nieuwe vormen van ontginning
Naast deze nieuwe opzegmotieven voor bebossing en natuurontwikkeling kunnen voortaan op elk moment ook pachtovereenkomsten opgezegd worden die slaan op gronden die de houder van een vergunning voor het opsporen of het winnen van koolwaterstoffen, de houder van een opsporings- of opslagvergunning in het kader van de geologische opslag van koolstofdioxiden, of de houder van een vergunning voor het opsporen of het winnen van aardwarmte, mag bezetten. In de artikelsgewijze bespreking wordt deze opzegmogelijkheid niet toegelicht, al blijkt dit duidelijk een volstrekt nieuwe opzegmogelijkheid te zijn.
De tekst van het voorstel vermeldt wel dat de vergunninghouder – met het oog op de beëindiging van de lopende pachtovereenkomst – in de rechten en de plichten van de verpachter treedt. Dit lijkt erop te wijzen dat er voor deze specifieke vormen van opsporen en ontginnen geen eigendomsoverdracht moet zijn van de eigenaar naar de ontginner om opzeg te kunnen geven. Wel moet de vergunninghouder die zal ontginnen de rechten van de pachter respecteren. Hiermee wordt onder meer bedoeld dat de opzegtermijnen zullen moeten worden nageleefd en dat een eindepachtvergoeding zal moeten betaald worden door de vergunninghouder.
Ook deze nieuwe opzegmogelijkheid kan op elk moment worden gebruikt, ook in de eerste of tweede pachtperiode.
Opzegtermijnen
Zowel voor deze nieuwe opzegmogelijkheid voor bebossing en natuurrealisatie als voor de nieuwe opzegmogelijkheid voor ontginning geldt een opzegtermijn van ten minste 3 maanden. Die termijn wordt, indien nodig, verlengd om de pachter de tijd te geven om de wassende vruchten te oogsten. Zoals hoger reeds vermeld, kunnen deze nieuwe types van opzeg op elk moment in de loop van de pachttijd worden gegeven.
