Verticaal tuinieren met klimplanten

Een zoekopdracht op internet geeft een idee van de populariteit van verticaal tuinieren. Er zijn honderden pagina’s over groene muren, groengevels, plantenwanden, muurtuinen, de verticale moestuin, een groene binnenwand en over allerlei materiaal om zelf een verticale tuin te creëren. In dit artikel houden we het simpel en kijken we hoe we met een klimplant en eventueel wat steunmateriaal een saaie muur of een lelijk hekwerk kunnen omtoveren tot een mooi stukje tuin.

Klimtechnieken

Er zijn 2 hoofdtypen klimplanten: hechtende en windende klimplanten. Hechtende klimplanten, zoals klimop en wingerd, hebben hechtwortels of zuignappen aan hun stengels waarmee ze zich vastklampen aan oppervlakken. Daardoor kunnen ze verticaal omhoog groeien langs muren, bomen of rotsen.

Windende klimplanten, zoals de blauwe regen en de bruidssluier, vormen lange, flexibele stengels die zich om een steun heen kronkelen. Opmerkelijk daarbij is dat ze ofwel linksom winden of rechtsom, afhankelijk van de soort. Het is ook opmerkelijk dat dit niet te veranderen is. Andere planten gebruiken stengelranken (druif, passiebloem) of bladranken (pronkerwten), die zich om een steun heen wikkelen om zo omhoog te kruipen. In de praktijk is het nuttig om te weten hoe een plant klimt om ze de juiste steun te kunnen geven.

De mooiste eenjarige klimplanten

Eenjarige klimplanten zijn planten die in het voorjaar gezaaid worden, vliegensvlug omhoog kruipen, in de zomer bloeien en die in het najaar weer afsterven – en dat alles in 1 seizoen. Om deze klus te klaren, verlangen de meeste van deze klimplanten een plaatsje in de volle zon, veel water en voldoende bemesting.

‘Lathyrus odoratus’ of reukerwt Deze mooie klimmer kan in het voorjaar gewoon ter plaatse gezaaid worden, bloeit van juni tot september en wordt ongeveer 2 m hoog. Deze zelfhechtende klimmer is ideaal voor het begroeien van afsluitingen of klimrekken, maar kan ook, net als tuinbonen, op rijshout gekweekt worden. Zijn tweede naam verwijst naar de meest bijzonder eigenschap van deze plant: de geurende bloemen die het ook goed doen als snijbloem.

’Tropaeolum majus’ De klimmende soort van de Tropaeolum majus of Oost-Indische kers bloeit van juni tot oktober, met grote oranje bloemen die eetbaar zijn en wordt tot 2,5 m hoog. Deze plant kan in het voorjaar ter plaatse gezaaid worden en slingert zich langs alle mogelijke steunen naar omhoog. Hij doet het ook goed op arme en verwaarloosde gronden.

’Thunbergia alata’ Deze plant wordt ook wel ‘Suzanne-met-de-mooie-ogen’ genoemd. Ook deze eenjarige plant kan in het voorjaar ter plaatse gezaaid worden, maar zeker niet te vroeg, want hij verdraagt immers geen vorst. Deze plant wordt in de handel ook vaak aangeboden, kant-en-klaar om uitgeplant te worden. De lange rankende takken slingeren zich langs een klimhulp van touw, raster of stok moeiteloos omhoog. Deze planten bloeien van juni tot oktober en hebben witte, gele of oranje bloemen met een zwart oog. Zet hen op een beschutte groeiplaats in de volle zon en geef hun voldoende water.

De sterkste: hop

Hop of Humulus groeit ook bij ons gewoon in het wild en is dus zeer goed aangepast aan ons klimaat. Het is een vaste plant die in het najaar afsterft, maar ieder jaar in de lente opnieuw krachtig uitloopt om op korte tijd tot 5 m hoog te klimmen. Hop is een echte aanrader voor de natuurlijke tuin. Veel vogels en insecten voelen zich thuis tussen de ruwe bladeren en de rups van de gehakkelde aurelia is verzot op de bladeren van de hop.

Als extraatje produceert de plant in het najaar ook nog mooie hopbellen aan de vrouwelijke planten. Hop geeft de voorkeur aan vochtige, voedselrijke, eerder zware gronden, waar hij zich met zijn lange rankende takken omhoog windt langs elk object dat voldoende steun geeft. Een lange paal, los omwikkeld met wat gaas, is al voldoende om een verticale blikvanger te installeren in de tuin.

De mooiste: clematis

Geen andere klimplant bloeit zo rijkelijk als de clematis en het assortiment is zo uitgebreid dat er voor elk wat wils is. Deze plant heeft een kleurenpallet, gaande van maagdelijk wit over paasgeel, barbieroze en korenbloemblauw, tot vurig rood en alle tinten ertussenin. Het zijn kleinbloemige, grootbloemige, zwakke groeiers en krachtige klimmers en mits de keuze van de juiste soorten kunnen ze van het vroege voorjaar tot het late najaar zorgen voor bloemen in de tuin.

Als echte bosplant geven de bovengrondse plantendelen de voorkeur aan een zonnige standplaats, terwijl de wortels behoefte hebben aan voldoende vocht en schaduw. De meeste clematissen zijn, net als de hop, vaste planten, die ieder jaar opnieuw bovengronds afsterven in het najaar. Voorzie voldoende klimmateriaal waar de rankende bladstelen zich kunnen aan vasthechten, zo komt de clematis het best tot zijn recht.

De krachtigste: blauwe regen

Blauwe regen of Wisteria, met zijn lange, elegante trossen vol lavendelblauwe bloemen, dat is pure romantiek in de tuin. Hou er echter rekening mee dat het een hele sterke groeier is waarvan de takken wel 30 m lang en behoorlijk dik kunnen worden. Voorzie daarom een stevig, speciaal voorzien raamwerk om schade aan gebouwen en dakgoten te vermijden.

Blauwe regen groeit graag met zijn takken in de volle zon, maar zal ook nog rijk bloeien op een plaats in de halfschaduw. Vanwege de vorstgevoeligheid van de jonge bloemtros en de lichtbehoefte is een plaats op een zuidermuur (oost- en westgericht kan ook) dé ideale groeiplaats. De planten groeien goed op de meeste bodems, zolang ze maar niet te kalkrijk zijn. Ze hebben wel een voorkeur voor vochtige, eerder zware bodems.

De geurigste: kamperfoelie

De kamperfoeliefamilie ( Lonicera ) bestaat uit vele verschillende soorten. Heel wat soorten zijn goede klimmers, die zich met hun windende ranken langsheen allerlei objecten naar boven wurmen. De bloemen van de meeste soorten kamperfoelie verspreiden een heerlijke geur, die vooral ’s avonds vrijkomt. De uitzondering is de Lonicera henryi , een mooie, rijkbloeiende, groenblijvende klimplant, waarvan de bloemen helaas slechts zwak geurend zijn.

Als echte bosplant staat ook kamperfoelie graag met zijn voeten wat beschut en uit de zon. Voor de bovengrondse delen geldt: hoe meer zon, hoe meer bloei. Een jonge kamperfoelie kan je in het begin het best wat omhoog leiden, daarna wikkelt hij zichzelf omhoog langs allerlei objecten. Eens aan de groei, kan je hem het best wat in toom houden om te vermijden dat hij andere planten gaat overwoekeren en verstikken.

En nog zoveel meer…

Jammer genoeg is onze plaats hier beperkt, de keuze aan klimplanten is dat gelukkig niet. Denken we maar aan de heerlijk geurende, bijna jaarrond bloeiende klimrozen en aan de mooie exoten, zoals de Mandevilla, Ipomoea of de passiflora’s, waarvan ook winterharde soorten bestaan.

Voorts is er nog de klimhortensia, die ook muren die wat meer beschaduwd zijn nog doet opleven met zijn roomwitte schermbloemen. Andere bekende klimplanten zijn bijvoorbeeld nog de klimop, een echte inheemse klimmer die nestgelegenheid biedt aan allerlei vogels en een echte insectenlokker is, … en nog zoveel meer.

Geert Brantegem