Europese Commissie zoekt groene uitweg uit coronacrisis
Verplichte voedingswaardelabels, het gebruik van pesticiden halveren, meer natuurgebieden beschermen, 3 miljard bomen planten... De Europese Commissie presenteerde op woensdag 20 mei een hele waaier aan initiatieven gepresenteerd die het verlies aan biodiversiteit moeten tegenhouden en duurzame voeding op ons bord moeten brengen. Niet iedereen is hier gelukkig mee...
De strategieën voor biodiversiteit en duurzaam voedsel kaderen in de Green Deal die van Europa tegen 2050 een klimaatneutraal continent moet maken. Ondanks de economische coronaschok houdt de Commissie van voorzitter Ursula von der Leyen vast aan haar paradepaardje. Meer zelfs, ze is overtuigd dat investeringen in duurzaam voedsel en biodiversiteit het economisch herstel zullen ondersteunen.
“Deze strategieën zijn een centraal element van het Europese herstelplan. Ze zijn cruciaal voor onze gezondheid en ons welzijn en zullen nieuwe investeringsmogelijkheden creëren”, betoogde vicevoorzitter Frans Timmermans op een persconferentie. Investeren in ‘de economie van de 20ste eeuw’ zou ‘een enorme vergissing’ zijn. Zo heeft de coronapandemie volgens de Commissie haarscherp aangetoond hoe kwetsbaar het verlies aan biodiversiteit de wereld heeft gemaakt. Het beschermen van de biodiversiteit is dan ook essentieel om de weerbaarheid van de Europese samenlevingen te versterken en de verspreiding van zoönotische ziekten te voorkomen.
Biodiversiteit beschermen
Om het verlies aan biodiversiteit te stoppen, wil de Commissie onder meer dat 30 % van het Europese land- en wateroppervlak tegen 2030 doeltreffend wordt beschermd, en 10 % ervan echt aan de natuur wordt gelaten. Nu wordt zo'n 18 % van het oppervlak beschermd in het kader van het Natura 2000-netwerk. Dat betekent niet dat menselijke activiteit er overal wordt geweerd, maar er gelden beperkingen. De Commissie raamt dat er jaarlijks 20 miljard euro aan Europese, nationale en private investeringen nodig zijn om de strategie te financieren. Maar er is ook een ‘dwingend’ economisch argument om dat te doen, stelt Timmermans. “De helft van het wereldwijde bruto binnenlands product is gelinkt aan de natuur. De waarde van natuurlijke bestuivers bijvoorbeeld, wordt geraamd op miljarden euro's en de landbouw heeft er alle belang bij om van deze gratis dienstverlening te blijven profiteren.”
Duurzaam voedsel met minder pesticiden en bemesting
De biodiversiteitskwestie is nauw vervlochten met de strategie voor duurzaam voedsel. Om de ecologische voetafdruk van de voedselproductie te verminderen, stelt de Commissie voor om het gebruik en de risico's van pesticiden tegen 2030 met 50 % te verminderen, en het gebruik van kunstmest met 20 %.
Een kwart van de Europese landbouwgrond moet voor biologische landbouw worden voorbestemd. Nu is dat zo'n 8 %.
De coronapandemie confronteerde de Europeanen ook opnieuw met het belang van een goed werkende voedselketen, maar de Commissie gelooft niet dat haar strategie 'van boer tot bord' de kwantiteit van de productie en de bevoorradingszekerheid in het gedrang zal brengen. “De aanvoerlijnen zullen korter worden”, meent Timmermans, “en er zal meer in Europa zelf worden geproduceerd. En dankzij investeringen in moderne technologieën, zoals 5G, kan precisielandbouw ingang vinden.”
Om de consument aan te moedigen voor gezonde en duurzame voeding te kiezen, bepleit de Commissie ook de verplichte invoering van labels die de voedingswaarde van producten aangeven op de voorkant van de verpakkingen.
Milieugroeperingen én landbouworganisaties ontstemd
De milieugroepen voerden campagne voor rechtstreekse maatregelen om de voetafdruk van de vleesproductie te verminderen, maar vingen bot. “Een goed geïnformeerd publiek zal keuzes maken die deze productie zullen beïnvloeden”, zei Timmermans. De groene lobbygroepen waarderen dat de Commissie de vinger op de ecologische wonde legt, maar de voorgestelde stappen zijn volgens hen veel te timide om een echte omslag te maken.
Landbouworganisaties hadden dan weer voor uitstel van de strategie gepleit omdat de pandemie ook de landbouwsector in grote onzekerheid over de toekomst heeft gedompeld.
Volgens Boerenbond kunnen deze boer-tot-bord-strategie en de Europese biodiversiteitsstrategie 2030, die beide kaderen in de Europese Green Deal, enkel werken als iedereen betrokken wordt en als concrete, leefbare oplossingen geboden worden. Het eenzijdig invoeren van reductiedoelstellingen zonder voorafgaande impactanalyse en zonder ondersteunend beleid, staat een verdere verduurzaming van de voedselproductie in de weg en zet de Europese voedselzekerheid en de leefbaarheid van landbouwbedrijven op de helling.
Ook Europees parlementslid Hilde Vautpmans mist in deze voorstellen een nauwe betrokkenheid van de landbouwsector. “Zij zijn nochtans één van de belangrijkste schakels in onze voedselketen. Om de toekomst van de landbouwsector en onze voedselproductie te garanderen zijn eerlijke prijzen en een leefbaar inkomen dé basisvoorwaarden. Hierover, en hoe men de sector precies zal ondersteunen in het bereiken van bepaalde doelstellingen, wordt weinig gezegd door de Commissie, terwijl dit net één van de hoofddoelstellingen van het nieuwe GLB is.”
De Commissie hoopt nu eerst de lidstaten en het Europees Parlement achter de strategieën te scharen. Pas nadien zullen concrete wetgevende initiatieven volgen. Die zullen ook steeds gepaard gaan met een impact assessment, verzekert de Commissie.
