De provincie Oost-Vlaanderen organiseerde daarom een infonamiddag over welke afzetmarkten er zijn voor hoeveproducten in het proefcentrum voor de sierteelt (PCS). Landbouwers kunnen immers bij verschillende organisaties terecht om in de korte keten terecht te komen. In één van de vorige edities werden Boeren en Buren en Community Supported Agriculture (CSA) of gemeenschapslandbouw besproken. In dit artikel komen Meetjesland CVBA, Vlapas CVBA, Voedselteams vzw en Beedrop aan bod.
Coöperatie van hoeveproducten: Meetjesland CVBA
Wat? Het Plattelandscentrum Meetjesland is ontstaan in 1997 vanuit een initiatief van Landelijke Gilden. Het doel was - en is - om het plattelandsleven in zijn volheid van mogelijkheden naar de mensen te brengen. Er worden workshops en cursussen georganiseerd en er is de mogelijkheid om aan diverse belevingswandelingen en dagactiviteiten mee te doen. Daarnaast zijn er twee bezoekerscentra in Sint-Laureins en Eeklo. Verder zet het Plattelandscentrum zich ook in voor immaterieel erfgoed, zoals recepten en typische gebruiken. Op verschillende domeinen van het platteland is het actief, waaronder hoeve- en streekproducten, in vorm van projecten. De begeleiding van coöperatieve samenwerkingsverbanden is daar één van.
In 2003 diende het Plattelandscentrum Meetjesland een project in rond Meetjeslandse hoeve- en streekproducten. Zo ontstond op 9 maart 2007 het CVBA mmm… eetjesland, uit de LEADER-periode. Vanaf 2008 werd er projectmatig verder gedaan: het CVBA werd uitgebreid, verbreed en verdiept. Zo is er ook uitwisseling geweest met andere streken. In 13 gemeenten van het Meetjesland is de CVBA actief.
Hoe werkt het? Aan de splitsing in de woorden mmm en ‘eetjesland’, merk je dat het over eten gaat. Het doelt namelijk op het aanbieden van kwaliteitsvolle en diverse hoeve- en streekproducten. Kleinschalige ambachtelijke winkels en boerderijwinkeltjes - te klein voor naambekendheid - zijn samengebracht in de coöperatie. Op die manier komen de producten bij elkaar, krijgen ze een label met de naam van de producent, en worden ze verkocht. Gemeenschappelijke promotie is dus een belangrijk punt in de strategie.
De producten worden aangeboden in geschenkpakketten (zoals voor Kerst, moederdag,…), worden verkocht in verschillende verkooppunten, maar worden ook aangeboden op recepties en hoeve- en streekproductenmarkten. Producenten ontmoeten elkaar daar. Het komt zelfs voor dat verschillende producenten samen de handen uit de mouwen steken, waardoor een nieuw product ontstaat. Hoe ontstond immers de praline met zoete wijnsmaak? Of de biersmaak in sommige kazen?
De distributie van de producten ligt momenteel nog in de handen van de producenten. Zij zorgen er dus voor dat het product overal geraakt. Vanaf de zomer in 2017 start de testfase van de nieuwe webshop met een distributiesysteem via een logistiek ondernemer. Plan is om het op het eind van dit jaar in te voeren.
Populair? In april 2017 bestaat de coöperatie uit 28 producentleden en het plattelandscentrum. De leden kopen dan hun aandeel in. De raad van bestuur bestaat uit vijf producenten en het plattelandscentrum, die alles coördineert.
De verkooppunten zijn belangrijk in het systeem. Hoewel er al een achttal zijn, bestaat de ambitie om er nog zes of zeven bij te maken.
Meedoen aan de coöperatie? Dan moet je voldoen aan verschillende voorwaarden. En allen hebben natuurlijk te maken met het Meetjesland: je moet er niet alleen wonen of werken, de ingrediënten moeten (indien mogelijk) ook afkomstig zijn uit het Meetjesland. Ten slotte moet het product er geproduceerd worden of een typisch traditionele Meetjeslandse bereiding hebben. Na goedkeuring van de algemene vergadering wordt het pas toegelaten.
Coöperatie van hoeveproducten: Vlapas CVBA
Naast het CVBA mmm… eetjesland, werd ook een tweede coöperatie opgericht met een gelijkaardige werking. Het LEADER-project ‘Hoeve- en streekproducten Vlaamse Ardennen, sterk potentieel’ werd ingediend en leidde tot de oprichting van Vlapas in mei 2015. Behalve de regio Ronse, zijn de meeste gemeenten van de Vlaamse Ardennen hierbij betrokken. Net zoals bij CVBA mmm… eetjeland is ook hiervoor een logo gecreëerd. Het Plattelandscentrum Meetjesland werkte voor dit project samen met de Economische Raad voor Oost-Vlaanderen (EROV).
Ook hier is het doel kwaliteitsvolle en diverse hoeve- en streekproducten aanbieden in een coöperatie van diverse ambachtelijke en boerderijwinkeltjes. De werking gebeurt ook via geschenkpakketten, onderlinge productuitwisseling, recepties en hoeve- en streekproductenmarkten. Op vlak van distributie is ook hier het plan opgevat om een webshop en logistiek systeem in de loop van 2017 ten uitvoering te brengen.
In april 2017 bestaat de coöperatie uit 17 producentleden en het plattelandscentrum. De leden kopen dan hun aandeel in. De raad van bestuur bestaat uit vijf producenten en het plattelandscentrum, die alles coördineert.
Meer informatie over Meetjesland CVBA en Vlapas CVBA: www.plattelandscentrum.be
Voedselteams vzw
Wat? De voedselteams vzw bestaat uit drie componenten: de vzw zelf, de lokale voedselteamgroepen en de producenten. Er wordt ook gewerkt met wereldwinkels. Ze zetten zich in voor duurzame, lokale en kleinschalige land- en tuinbouw en zorgen voor educatie en sensibilisering via lezingen, vormingen en andere activiteiten. Hun uiteindelijke doel is producenten en consumenten weer dichter bij elkaar brengen, op een transparante en vertrouwelijke manier. Producenten verkopen rechtstreek aan de consument, naar de principes van korte keten (lokale seizoensgebonden producten door eerlijke productie met een duurzaam karakter).
Op dit moment is de vzw meer dan 20 jaar actief, na het ontstaan in 1996 in Leuven. Het is een Socioculturele vereniging die subsidies krijgt van het Ministerie van Cultuur. Er werken 6,5 voltijdse equivalenten, die overkoepelend werken naar alle lokale teams en producenten.
Een voedselteam is een lokale groep die producten aankoopt van producenten via een webwinkel. Elke groep is autonoom georganiseerd, en wordt begeleid. Er moeten minimaal 20 gezinnen zijn. Verder is er de kerngroep, die uit minimum vier vrijwilligers bestaat: ze zijn er voor de groep, en verzorgen de verwelkoming, financiën, bestellingen, eventueel leeggoed, promoties, feesten en het depot. Het laatste is niet onbelangrijk, want hier worden de producten opgeslagen en verkocht aan de leden.
De coördinator werkt vanuit Leuven en voor elk van de vijf regio’s is een regioverantwoordelijke actief (Limburg, Antwerpen, Vlaams-Brabant, het noordelijke gedeelte van Oost- en West-Vlaanderen en het zuidelijke gedeelte van Oost- en West-Vlaanderen). De laatste heeft veel verschillende taken. Enkele van die taken zijn het opstarten, begeleiden, opvolgen en ondersteunen van de lokale teams en vrijwilligers, het zoeken naar producenten en hen ondersteunen en opvolgen, het bezoeken van boerderijen en het organiseren van regio-overleg.
Populair? Momenteel zijn over heel Vlaanderen 180 teams actief: 7 in West-Vlaanderen, 62 in Oost-Vlaanderen, 35 in provincie Antwerpen, 32 in Limburg en 44 in Vlaams-Brabant. 140 producenten zijn actief. Gemiddeld zijn er 25 gezinnen per team.
Hoe werkt het?
- Leden kunnen wekelijks de producten bestellen via de webwinkel, en afhalen in het meest nabijgelegen depot.
- Vervoer van de producten wordt geregeld via centraal transport/depot. De producenten leveren aan meerdere voedselteams. Alles gebeurt in overleg met andere producenten. Wordt bijvoorbeeld een bepaald stuk fruit al aan een voedselteam geleverd, dan wordt ervoor gezorgd dat die producent zijn product wel kwijt kan aan een andere voedselteam. De producent bepaalt op welke frequentie die levert: wekelijks, tweewekelijks of maandelijks
- Voedselteams vzw vraagt 6% bijdrage van de omzet aan de producent voor de werkingskosten. De producent kiest er zelf voor om die door te rekenen naar de consument, maar moet hierin wel transparant zijn naar de leden toe. Komt er transport van de producten aan te pas, dan wordt hier ook een bijdrage voor gevraagd, die naar de consument wordt doorgerekend.
- De producenten worden maandelijkse betaald, met behulp van een centrale facturatie.
Als producent meedoen aan voedselteams? Producenten moeten lokaal/regionaal gebonden zijn en niet industrieel werken. Bio- en niet bioproducenten worden toegelaten, hoewel de voorkeur wordt gegeven aan biologische teelt als dat mogelijk is. Ze worden ook gescreend op duurzame productie via een Participatief Garantie Systeem (PGS-screening). Verder moeten ze de visie van de voedselteams onderschrijven en is participatie (o.a. in werkgroepen met leden en producenten, workshops) belangrijk. Ten slotte moeten de onderlinge afspraken gerespecteerd worden.
Als producten kan nagenoeg alles: zuivel (koe, geit, schaap), vlees en charcuterie (rund, varken, lam, kip), bloem en brood, vis, groenten en fruit, sappen en confituren, honing, vleesvervangers (seitan), bereidingen, infusies, kruiden. Als het maar duurzaam geproduceerd is. En daarvoor bestaat de screening, die uniek is voor voedselteams vzw: collega-producenten, consumenten en eventuele andere betrokkenen bezoeken het bedrijf en gaan met een vragenlijst en via dialoog na of de producent voldoet aan de economische, sociale en ecologische waarden. Deze vragen handelen onder andere over dierenwelzijn.
Wil u lid worden van voedselteams?
Leden kunnen wekelijks vrijblijvend bestellen, via de webwinkel, en de week erop afhalen. Het lidgeld bedraagt 15 euro voor de vzw per jaar en 12 euro voor de groepskas. Ze betalen ook éénmalig een waarborg van 50 euro voor buffer als buffer.
Meer informatie: www.voedselteams.be
Beedrop
Wat? Deze organisatie brengt de boodschappen aan de winkelprijs van de lokale handelaar naar je thuis. Volgende handelszaken zijn in hun assortiment opgenomen: bakkers, slagers, groente- en fruithandelaars, drankcentrales, andere speciaalzaken (delicatessen: vb chocolatiers). De landbouwer krijgt op het einde van de maand de prijs van zijn producten. De prijs op de website wordt dan ook enkel bepaald door de handelaar. Hij ontvangt meer bestellingen omdat ze zo ook de minder mobiele mensen en personen met te weinig tijd om te shoppen kunnen bereiken. De klant bestelt zijn producten online en kan bij levering meteen betalen met bancontact. Hij betaalt niet extra voor de levering zelf. Beedrop zelf genereert zijn inkomsten via commissie van de producten. Prijs op website wordt bepaald door handelaars.
Populair? Beedrop is in meer dan 30 regio’s actief in Oost-Vlaanderen en breidt uit naar West-Vlaanderen. Binnen enkele weken wordt de regio rond Brugge actief. Ook naar Vlaams-Brabant zal snel worden uitgebreid. Het doel is om in 2017 uit te breiden naar volledig Vlaanderen. Twee jaar na de start van Beedrop zijn er meer dan 200 aangesloten handelaars en meer dan 20.000 geregistreerde klanten.
Hoe werkt het? Consumenten geven hun postcode in op de website www.beedrop.be, en die geeft dan de lokale handelaars weer. Op de website kiest de klanten zijn producten naar keuze.
- Per regio wordt er één dag per week geleverd. Gebeurt de levering op woensdagavond, dan moet de consument zijn bestelling doorgeven ten laatste dinsdag om 24u.
- Handelaar krijgt alle bestellingen door en krijgt hele dag om bestellingen klaar te maken
- De koerier haalt bestellingen op tussen 16u en 17u bij de handelaar.
- De koerier levert op een afgesproken tijdstip bij de klanten tussen 17u30 en 22u. De klant wordt op de hoogte gebracht door email en sms.
