Biologische wassers vaak niet correct gebruikt

Biologische wassers zuiveren lucht uit varkens- en pluimveestallen op een natuurlijke manier. Dat ze vaak niet of incorrect worden gebruikt, betekent volgens het Vlaams Departement Omgeving en de Vlaamse Landmaatschappij dat controles op wassers broodnodig blijven.

Handhaving is sluitstuk

Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme Zuhal Demir maakt van het voorkomen van overtredingen een prioriteit. “Handhaving vormt het sluitstuk voor een slagkrachtig omgevingsbeleid”, zegt de minister. Van het opvoeren van controles of zwaardere boetes of straffen is vooralsnog geen sprake, aldus een woordvoerder.

Het Departement Omgeving controleert of de lucht die via een luchtwasser de stal verlaat een ammoniakreductie van minstens 70% behaalt. Een goed functionerende wasser beperkt de uitstoot van ammoniak en bijkomend onder meer ook de geurhinder voor de omwonenden.

Helft werkt onvoldoende

De controles van de Vlaamse Landmaatschappij zijn gericht op het restproduct van de biologische wassers, het spuiwater. Het spuiwater bevat immers heel wat nitraat en nitriet, twee stoffen die kunnen leiden tot een slechte waterkwaliteit.

Vlaams minister Demir wijst op de impact van ammoniak op ons leefmilieu. “Ammoniakuitstoot leidt tot fijn stof en is schadelijk voor onze gezondheid. Het is evident dat we dus strikt handhaven daar waar luchtwassers naar behoren moeten functioneren.”

In 2018 controleerde het Departement Omgeving 56 biologische luchtwassers. Daarbij bleek onder meer dat bij de helft van de biologische luchtwassers de werking onvoldoende was. Bij nagenoeg de helft van de biologische luchtwassers werd geen of slechts een onvolledig logboek bijgehouden. Daardoor kan de exploitant niet aantonen dat hij de werking van zijn luchtwasser controleert en tijdig ingrijpt als zich problemen voordoen.

Bij 27% van de biologische luchtwassers ontbrak een constructieattest, dat aantoont dat de luchtwasser ammoniakemissiearm is gebouwd, in overeenstemming met de regelgeving. 1 op 6 biologische luchtwassers was niet geconstrueerd conform de regelgeving, met bijvoorbeeld toepassing van bypasses en geen veilige toegang tot de luchtwasser. De administratie die bij een biologische luchtwasser hoort, zoals de technische fiche, vertoonde in de helft van de gevallen tekortkomingen.

Slechts een heel klein percentage van de biologische luchtwassers voldeed niet aan het ammoniakemissiearm stalsysteem zoals het was opgenomen in de omgevingsvergunning.

Spuiwater vervuilt oppervlaktewater

De dienst Handhaving van de Mestbank controleert vooral in de gebieden waar de waterkwaliteit het slechtst is. Tussen januari 2018 en juni 2019 zijn 33 bedrijven met biologische luchtwassers gecontroleerd. Bij 17% van de controles leken de luchtwassers niet actief. Bij 17% van de controles, was er een risico op vervuiling van het oppervlaktewater doordat het spuiwater niet correct werd bijgehouden. Soms wordt het geloost op het oppervlaktewater of in de regenput gedaan.

In 24% van de gevallen was er geen of een defecte debietmeter aanwezig voor het spuiwater. Daardoor weet de Mestbank niet hoeveel spui in Vlaanderen wordt geproduceerd. In 75% van de gevallen, is er een probleem met de twee verplichte analyses van het spuiwater. Daardoor is de Mestbank niet op de hoogte van de correcte samenstelling van het spuiwater.

Slechts in de helft van de gevallen was het onderhoud in orde. Boeren zijn verplicht bij hun luchtwassers regulier onderhoud te laten plegen. 92% van de grotere klasse 1-bedrijven - zoals geclassificeerd door de EU - waren in orde.

Op die grotere bedrijven voert de afdeling Handhaving van het Departement Omgeving minstens om de 3 jaar toezicht uit op de werking van de wassers.

Boetes tot 2 miljoen euro

“Tekortkomingen kunnen leiden tot strafrechtelijke veroordelingen of tot bestuurlijke geldboetes van maximaal 2 miljoen euro”, stelt Zuhal Demir. “Bij het bepalen van de hoogte van de geldboete wordt rekening gehouden met de ernst, frequentie en omstandigheden van het misdrijf.”

Zo zal herstel in grote mate de bestuurlijke geldboete verlagen. Naast die geldboete kan de gewestelijke beboetingsentiteit van het Departement Omgeving ook een voordeelontneming opleggen, bijvoorbeeld het terugbetalen van de uitgespaarde kosten. “Bij herhaaldelijke vaststellingen van doelbewuste inbreuken moeten we wat mij betreft verder durven gaan dan enkel geldboetes. Het voorkomen van overtredingen en dus overlast is prioriteit nummer één.”