Vlaanderen heeft in bio nog lange weg te gaan
Onze Vlaamse land- en tuinbouw is wereldwijd gerenommeerd. Ook het aandeel biologische landbouw kent de laatste jaren een substantiële groei, maar ondanks die sterke stijging blijft het percentage van de bio heel erg klein ten opzichte van de totale landbouw: in Vlaanderen bedraagt het bio-areaal slechts 1,4 % van de totale landbouwoppervlakte.
De meest recente cijfers over biolandbouw in Vlaanderen staan in een rapport dat jaarlijks door het departement Landbouw & Visserij wordt afgeleverd. Ook het LARA-rapport 2021 besteedt in verschillende hoofdstukken aandacht aan biolandbouw.
Strenge regels
Om te kunnen spreken over biologische productie moet je als bedrijf voldoen aan strenge regels rond bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen, nutriënten en leefomstandigheden van dieren. “Het vergt bijkomende kennis om de overschakeling te maken”, staat in het LARA-rapport 2021. “Bio blijft een niche in de landbouw, maar bepaalde praktijken uit de biologische landbouw geraken wel alsmaar meer en meer verweven in de dagelijkse praktijk van heel wat landbouwers. Zo gebruiken gangbare bedrijven biologische controleorganismen om plagen te bestrijden.”
Hieronder geven we enkele cijfers uit het rapport Biologische Landbouw in Vlaanderen 2019. Het aantal Vlaamse landbouwbedrijven dat onder controle staat voor biologische productie is aangegroeid tot 562. Dat is een toename met 9% ten opzichte van 2018. Twee derde van deze bedrijven opereert volledig biologisch. In 10 jaar tijd is het aantal biolandbouwers ruimschoots verdubbeld. Er zijn 75 nieuwe aanmeldingen, terwijl 27 landbouwbedrijven hun biologische productie in de loop van 2019 hebben stopgezet. In 2019 beslaat het biologisch en omschakelingsareaal in Vlaanderen 8.677 ha (een stijging met 10%). Het maakt nu ongeveer 1,4% uit van de totale Vlaamse landbouwoppervlakte.
Verdeling provincies
De provincies waar de biooppervlakte in vergelijking met 2018 het sterkst is toegenomen, zijn Vlaams-Brabant (+32%) en Limburg (+12%). Bijna twee derde van het Vlaamse bioareaal bestaat uit grasland, voedergewassen en groenbedekkers. Het biologische fruitareaal is in 2019 met een kwart aangegroeid. 160 van de 562 Vlaamse biolandbouwers bedrijft een vorm van biologische dierlijke productie, al dan niet gecombineerd met plantaardige productie.
In 2019 zien we vooral een toename van landbouwbedrijven die actief zijn in de biologische pluimveehouderij. Sinds 2015 is hun aantal met 30% gestegen. Het totale aantal dieren die als biologisch geregistreerd zijn, groeide aan met 13% ten opzichte van 2018. Voornamelijk de pluimveehouderij, varkenshouderij en schapenhouderij vertonen stevige groeicijfers voor hun biologische veestapel. Eind 2019 staan er in Vlaanderen 1.221 bedrijven (uitgezonderd producenten) onder controle voor activiteiten als verdeler, bereider, verkooppunt, importeur en/of exporteur van biologische producten. Dat zijn er 11% meer dan in 2018. 40% van deze ondernemingen combineert meerdere biologische activiteiten.
Uit niet EU-landen
De vaakst voorkomende marktactiviteit is de bereiding van bioproducten: hiervoor zijn meer dan 800 bedrijven gecertificeerd. In 2019 werd via Vlaanderen ruim 376.500 ton aan biologische producten afkomstig uit niet-EU-landen in de EU ingevoerd. Het merendeel van deze zendingen werd aangeboden bij de douaneautoriteiten van Antwerpen en Mechelen. Bijna de helft van de ingeklaarde biologische goederen was afkomstig van Ecuador, Peru en de Dominicaanse Republiek.
Net als in 2018 valt op productniveau het overwicht op van verse bananen: zij maken bijna 46% uit van de totale massa aan bioproducten die via Vlaanderen worden geïmporteerd. De overheidsuitgaven specifiek gericht op de biosector bedragen in het kalenderjaar 2019 ruim 4,74 miljoen euro. Met een aandeel van 49% ligt het zwaartepunt van deze uitgaven bij de financiële stimulering van de biologische productie. De grootste hap betreft de biohectaresteun: in 2019 werd 1,47 miljoen euro uitgekeerd aan 448 landbouwers voor 6.452 subsidiabele ha. De overheidsuitgaven voor bio-onderzoek, voorlichting en kennisuitwisseling zijn in het kalenderjaar 2019 toegenomen tot 1,36 miljoen.
Meer dan de helft van de financiële steun voor bio-onderzoek werd besteed aan onderzoeksprojecten gericht op gewasbescherming. De totale bestedingen aan biologische producten (voeding, dranken, drogmetica en non-food) bedragen in Vlaanderen 305 miljoen euro. Dat is 4% meer dan in 2018.
De Vlaamse bestedingen aan verse biovoeding en -dranken namen met 5% toe tot 200 miljoen euro. Met een aandeel van 38% in de Belgische bestedingen aan biologische versproducten blijft Vlaanderen dus achter op Wallonië (255 miljoen euro). De bestedingen aan verse biovoeding en -dranken bestaan voor 39% uit aardappelen, groenten en fruit. In 2019 is het marktaandeel van biologische versproducten in Vlaanderen lichtjes gestegen tot 2,6%.
Bestedingen in bio
De biovleesvervangers hebben het grootste marktaandeel: 1 op de 5 van de verkochte vleesvervangers is biologisch. Een andere categorie met een hoog bioaandeel zijn eieren (8,6%). Vleeswaren bengelen achteraan met een bioaandeel van minder dan 1%. 9 op de 10 Vlaamse consumenten kopen op jaarbasis minstens eenmaal een vers bioproduct. Toch werden de biobestedingen in 2019 voor twee derde gerealiseerd door de frequente biokopers, die minstens wekelijks bioproducten kopen.
