Vlaanderen niet overal veilig voor kinderen
Kinderen in de Kempische gemeenten Mol, Dessel en Retie hebben verontrustend meer pesticiden in hun lichaam dan de meesten van hun leeftijdsgenoten. Dat blijkt uit het recente gezondheidsonderzoek ‘3xG-studie’, dat al 12 jaar wordt uitgevoerd door VITO. Concreet gaat het om insecticiden die gebruikt worden in de maïs- en aardappelteelt en in het huishouden, maar er is ook glyfosaat aangetroffen.
Parlementslid Hannes Anaf (Vooruit) gooide deze gegevens voor de voeten van leefmilieuminister Zuhal Demir (N-VA). Hij maakte daarbij de bedenking dat glyfosaat een onkruidverdelger is die sinds 2018 verboden is voor privégebruik, maar die nog wel gehanteerd wordt in de land- en tuinbouw. “Die verhoogde waarden worden gelinkt aan het gebruik van grondwater, ondere andere in de moestuin of voor consumptie”, zei Anaf.
Hoge blootstelling
De problematiek is in de regio al langer bekend. Daarnaast is er ook nog industriële vervuiling en komen bepaalde vervuilende stoffen ook van nature voor in de Kempense grond. Zo werden voor arseen – een bekend probleem in de Kempen – hoge meetwaarden vastgesteld: 25% van de deelnemers overschrijdt een gezondheidskundige toetsingswaarde, wat betekent dat gezondheidseffecten op lange termijn niet uit te sluiten zijn. Voor de meeste stoffen blijven de kinderen in de studie onder de toetsingswaarden.
De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) stelde wel een probleem vast voor de pyretroïde-pesticide: bij meer dan de helft van de kinderen uit de regio werd een concentratie gemeten boven de toetsingswaarde. Ook voor poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) heeft ongeveer 7% van de kinderen een te hoge blootstelling.
Daaruit leidde Hannes Anaf af dat Vlaanderen nog al te vaak geen veilige en gezonde plek is voor onze jonge kinderen. Zij worden blootgesteld aan tal van vervuilende stoffen. Hij zei dat ook in de onderzoekscommissie rond PFOS (perfluoroctaansulfonaat) en PFAS vastgesteld is dat Vlaanderen er nog onvoldoende in slaagt om de burgers te beschermen tegen milieuvervuiling.
Glyfosaat
Minister Zuhal Demir (N-VA) verwees naar een ‘soort pesticideplan’ dat al gemaakt werd voor het gebruik thuis en door lokale besturen. Zij wist dat de federale minister van Landbouw bezig is met het opmaken van een plan voor de landbouw.
Wat glyfosaat betreft, is het nog even wachten op de conclusie van Europa. De goedkeuring van glyfosaat werd op Europees niveau tot 15 december vernieuwd. Demir heeft, op basis van de recente actualisering van de timing, begrepen dat er tegen 15 december nog geen beslissing over deze stof zou genomen worden. Haar is meegedeeld dat de Europese Commissie een tussentijdse verlenging van de goedkeuring van de werkzame stof zal voorstellen om het afwerken van de evaluatie mogelijk te maken.
Lage concentraties
Minister Zuhal Demir heeft nagevraagd hoe de cijfers van pesticiden zijn in het grondwatermeetnet van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) in Dessel, Mol, Retie en de Kempen in het algemeen. Daaruit bleek dat glyfosaat in het VMM-grondwatermeetnet niet meer gemeten wordt, omdat het nagenoeg niet teruggevonden wordt in het ondiepe grondwater. Glyfosaat is immers niet stabiel. Het afbraakproduct van glyfosaat, aminomethylfosfonzuur (AMPA), wordt nog wel altijd gemeten en wordt soms ook aangetroffen in het grondwater van de Kempen. De vastgestelde AMPA-concentraties zijn volgens Demir zeer laag, minder dan 0,1 microgram per l. De pyretroïden behoren niet tot de stoffen die in het grondwater worden gemeten, omdat deze over het algemeen snel afbreken en omdat deze weinig mobiel zijn. Daardoor is de kans zeer klein dat deze in het grondwater terechtkomen. “De resultaten van pesticiden in het grondwater van de Kempen tonen vergelijkbare patronen als in andere regio’s in Vlaanderen”, benadrukte minister Demir .
Nationaal actieplan
Federaal minister van Landbouw Clarinval werkt samen met de gewesten aan een Nationaal Actieplan voor de Reductie van Pesticiden (NAPAN.) Hannes Anaf wilde van minister Demir graag weten wanneer Vlaanderen het actieplan zal goedkeuren. Volgens de minister verwerkt haar administratie momenteel de verzamelde adviezen. Zij zal vervolgens een definitief Vlaams actieplan voor goedkeuring aan de Vlaamse regering voorleggen.
Het Vlaams actieplan maakt deel uit van het interfederaal plan rond pesticiden, het nationaal actieplan voor 2023-2027. Wat de gezamenlijke Belgische acties betreft stelt het Vlaamse Gewest zich constructief op. Men verwacht dat die Belgische acties op het niveau van de interministeriële conferentie (IMC) Leefmilieu binnenkort kunnen worden goedgekeurd.
