Startpagina Actueel

Het FAVV bleef ook tijdens corona waken over de veiligheid van de voedselketen

Het hoeft niet te verbazen dat 2020 ook voor het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) een bewogen jaar was. “De Covid-19-crisis beïnvloedde in grote mate onze werking, maar we deden ons uiterste best om onder steeds veranderende omstandigheden de voedselveiligheid te garanderen”, aldus Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder van het FAVV tijdens de voorstelling van het activiteitenverslag van 2020. “De voedselveiligheidsbarometer staat dus gelukkig op groen!”

Leestijd : 6 min

2020 was voor iedereen een uitzonderlijk jaar. Het is een feit dat in alle jaaroverzichten van 2020 opduikt. Ook het FAVV moest zichzelf heruitvinden om zijn voornaamste taak te kunnen blijven uitvoeren: de consument beschermen en waken over de gezondheid van onze dieren en planten.

Impact van de coronacrisis

“Hoewel de coronacrisis voor velen het leven in zekere zin on hold heeft gezet, zijn we allemaal verder blijven consumeren“, stelde Herman Diricks, gedelegeerd bestuurder van het FAVV, tijdens de voorstelling van het activiteitenverslag van het agentschap. “Landbouwers en voedingsbedrijven zijn dus niet gestopt met de productie, de invoer, de verwerking en de verkoop van levensmiddelen.”

Er moesten dus ook wel controles uitgevoerd blijven worden op het terrein. “Net als onder meer de landbouw- en voedingssector werd het FAVV aanzien als een essentiële dienst. Heel wat voedingsbedrijven werden echter op allerlei manieren hard getroffen door de pandemie. Het FAVV toonde hiervoor begrip. We hielden van bij het begin rekening met hun moeilijke situatie en pasten onze controles aan.”

De controleurs bleven dus aanwezig op het terrein, maar de controles werden uitgevoerd aan de hand van een aangepaste checklist met 16 essentiële punten. Het ging om bijna 20.000 controles.

Het FAVV waakt over de voedsdelveiligheid.
Het FAVV waakt over de voedsdelveiligheid. - Foto: AV

Intense voorbereidingen op de Brexit

Vorig jaar werd ook gemarkeerd door de Brexit. “2020 was ook op dat vlak een heel intensief jaar voor onze diensten”, meent Diricks. “Hoewel Brexit – politiek gezien – officieel werd ingevoerd op 31 januari 2020, zijn de economische en commerciële gevolgen pas helemaal zichtbaar geworden aan het einde van de overgangsperiode op 31 december 2020. Tot dat laatste moment bleven onderhandelingen lopen. Dat maakte ons best wel nerveus, maar we waren wel voorbereid.”

De Brexit had sowieso tot gevolg dat er meer controles moesten worden uitgevoerd aan de importzijde en er kwamen bijkomende exportprocedures. Naast de aanwerving van 113 bijkomende werknemers, bood het FAVV ook de nodige ondersteuning aan bedrijven die handel voeren met het Verenigd Koninkrijk, maar niet vertrouwd zijn met de handel met derde landen.

België ligt strategisch in dit verhaal. Met de talrijke (lucht)havens is België immers een belangrijke toegangspoort tot Europa. Het FAVV was al goed vertrouwd met importcontroles en met het opstellen van certificaten die noodzakelijk zijn voor de export. In 2020 controleerde het FAVV niet minder dan 114.929 zendingen. Deze waren afkomstig uit derde landen en bestemd voor België en de Europese Unie. 1079 (of 0,9%) van de zendingen werden geweigerd.

In het kader van de Plant Health Law deed FAVV trouwens driemaal meer controles om de introductie van nieuwe plantenziekten of -parasieten te vermijden. “Zoals we reeds konden ervaren kunnen exoten immers een grote impact hebben op de voedingsketen, de landbouw en de bosbouw”, waarschuwt de gedelegeerd bestuurder.

Vrij van Afrikaanse varkenspest

Diricks wees in zijn jaaroverzicht ook op de gunstige situatie in de varkenshouderij: “Na 2 jaar hopen we definitief een punt gezet te hebben in het verhaal over Afrikaanse varkenspest (AVP). In september 2018 kregen we bevestiging dat 2 everzwijnen besmet waren met AVP. Op 20 november 2020 herwon België op Europees niveau de vrije status voor AVP. Een maand later, op 21 december 2020, gebeurde hetzelfde op internationaal niveau via de Wereldorganisatie voor diergezondheid (OIE). Hierdoor kreeg België zijn vrije status voor alle suidae (varkens en everzwijnen) terug. Het snel herwinnen van deze status was niet mogelijk zonder de voorbeeldige samenwerking op federaal en regionaal niveau.”

Hoewel België nu vrij is van AVP is de uitvoer van varkensvlees naar de ongeveer 20 landen die een embargo hadden ingesteld, niet automatisch hervat. Zo behielden eind 2020 nog 13 landen hun embargo op Belgisch varkensvlees.

Naast het terugwinnen van markten specifiek voor de export van Belgisch varkensvlees, besteedt het FAVV bijzondere aandacht aan het behoud van de Belgische exportmarkten maar ook het openstellen van nieuwe markten. “Belgische agrovoedingsbedrijven investeren meer en meer in export en het is de taak van het FAVV om te onderhandelen over de sanitaire en fytosanitaire voorwaarden”, legt Herman Diricks uit. “In 2020 was op die manier de export van 30 verschillende soorten producten naar 26 derde landen mogelijk.”

Terugkerende vogelgriep

Een ander lastig virus had impact op de pluimveehouderij. Vanaf mei 2020 werden in Rusland en in Kazachstan, regio’s waar er veel trekvogels zijn, verschillende gevallen van hoogpathogene aviaire influenza type H5 vastgesteld. Diricks: “We houden steeds nauwgezet de trekroutes en ook de vogelgriepsituatie in Nederland in de gaten. De trekroute van een vogel heb je uiteraard niet in de hand. Door het toenemende risico in België werd op 1 november 2020 een periode van verhoogd risico afgekondigd. Hierdoor konden extra maatregelen worden genomen om het risico op insleep van het virus in de Belgische pluimveebedrijven te beperken.”

Toch werden uiteindelijk 3 haarden met het hoogpathogene aviaire influenza H5N8-virus in ons land gedetecteerd: bij een hobbyhouder in Dinant en bij professionele bedrijven in Menen en Diksmuide. Alle houders van pluimvee en siervogels, professioneel of hobbyhouder, moesten hun dieren ophokken om zo elk contact met wilde vogels te vermijden.

Dankzij de bioveiligheidsmaatregelen die permanent gelden in professionele bedrijven en dankzij een efficiënt bewakings-, preventie- en beheerssysteem dat door het FAVV is opgezet, bleef de aanwezigheid en de verspreiding van het virus in België daartoe beperkt.

Diricks wees er echter op dat het virus niet weg is. Tot nog toe werden in 2021 al 6 haarden vastgesteld.

SARS-Cov-2

Naar alle waarschijnlijkheid heeft Covid-19 een dierlijke oorsprong. In april 2020 werd in dat kader de Risk Assessment Group-Covid Animals (RAG-CA) opgericht. “Belgische experten monitoren zo het gevaar op SARS-Cov-2 bij dieren. Het werd ook een aangifteplichtige ziekte. Vermits in Denemarken besmette nertsen werden vastgesteld, werden de nertsensector ook hier in België gescreend. Gelukkig testte geen enkel bedrijf positief.”

Kleine zaden, grote gevolgen

In België werden, in 2020, 105 producten op basis van sesamzaad teruggeroepen van bij de consument. Sesamzaad wordt vaak in zeer kleine hoeveelheden gebruikt en dit in een grote variëteit aan eindproducten.

In september 2020 meldde een bedrijf aan het FAVV dat een stof (ethyleenoxide), die niet is toegelaten in Europa, werd vastgesteld op een lot sesamzaden. België trok aan de alarmbel en verwittigde bedrijven en andere Europese landen. Zowel de autoriteiten als bedrijven namen maatregelen om ervoor te zorgen dat enkel conforme en veilige producten op het bord van de consument terecht kwamen.

Fraudebestrijding

Heel wat bedrijven en personen maakten vorig jaar gebruik van het coronavirus om levensmiddelen (voedingssupplementen, thee, honing...) met misleidende en illegale claims te verkopen. In april 2020 voerde de Europese Commissie een versterkt actieplan in. Deze Europese operatie was specifiek gericht op producten waarvan wordt beweerd dat ze bescherming bieden tegen het coronavirus of het immuunsysteem versterken. Het FAVV behandelde 50 dossiers waarbij illegale producten of producten met misleidende claims werden onderschept.

Het FAVV onderschepte vorig jaar ook 800 ton illegale pesticiden.

Voedselveiligheidsbarometer 2020

Tot slot belichtte Herman Diricks de gunstige evolutie van de voedselveiligheidsbarometer. Hiermee wordt jaarlijks een beeld gegeven van de evolutie van de algemene toestand van de voedselveiligheid in België. De barometer is gebaseerd op een reeks indicatoren die de hele voedselketen bestrijken. Deze gaan van de preventieve aanpak (autocontrole, inspecties), tot de controle van producten (op de aanwezigheid van chemische en biologische gevaren) en de gevolgen voor de volksgezondheid (voedselintoxicaties).

De voedselveiligheidsbarometer toont in 2020 een lichte stijging van +6,5% in vergelijking met 2019. Hij staat dus mooi in het groene deel van de schaal. Deze toename is vooral te danken aan meer gunstige inspecties in de horeca, grootkeukens, groothandel en detailhandel. Daarnaast is er ook een daling voor het aantal besmettingen van levensmiddelen (salmonella en campylobacter). De conformiteit van producten bleef over het algemeen zeer hoog.

Flexibele aanpak

“2020 is het jaar dat altijd zal geassocieerd worden met het coronavirus”, besloot Herman Diricks dit jaaroverzicht. “Als gevolg van de pandemie en de maatregelen om het coronavirus te bestrijden hebben we onze werkmethode aangepast om efficiënt te blijven toezien op de voedselveiligheid in België. We bleven ons aanpassen aan de steeds veranderende omstandigheden. We hebben duidelijk bewezen dat we dit ook kunnen!

We blijven ons natuurlijk ook in de toekomst inzetten als flexibele en doelgerichte openbare dienst. Op die manier voeren we onze belangrijkste opdracht uit, namelijk de consument beschermen, overal in België en Europa.”

Anne Vandenbosch

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken