Startpagina RULA Fruit

Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers: van fruitcrisis tot succesverhaal

Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers is in België een van de grootste bedrijven wanneer het gaat om het blauwe genot. Met zijn 16 ha gewas in volle grond, en een deel ervan onder regenkappen, kan het familiebedrijf zich van een inkomen voorzien. Toch blijft het nodig om zichzelf herhaaldelijk opnieuw uit te vinden.

Leestijd : 8 min

Op dit bedrijf vinden we een mooie brede hoeve, een automaat en een terras met enkele tafels en zicht op de velden. Er lopen ook jobstudenten rond en personeel dat af en aan het winkeltje loopt en dat wat blauwebessensap tapt om de warme dag door te komen. De voorste struiken van het 16 ha grote perceel kleuren nog blauw door het grote aantal besjes. Opvallend is dat deze planten nog in pot staan. Het merendeel van de planten zit in volle grond. We zien een deel dat overkapt is, waaronder ook een ha struiken staan. Eigenares Ruth Schrijnwerkers wandelt tussen de struiken en proeft af en toe een besje. “Niets lekkerder dan een bes recht van de struiken”, geniet ze. “De planten in pot staan hier omwille van meerdere redenen. Een deel is bedoeld voor de verkoop. We testen op deze manier ook nieuwe rassen uit en kweken nieuwe planten voor nieuwe rijen, voor we ze in het veld zetten. Zo boeten we niet in op rendement”, vertelt ze.

Sinds 1969

Hoewel de blauwebessenplantage bestaat sinds 1990, gaan de roots terug tot 1969. Vader Rob Schrijnwerkers experimenteerde toen al met blauwe bessen in het Nederlandse Grubbenvorst, naar aanleiding van de fruitcrisis. De blauwebessenteelt werd uiteindelijk een succes, en zoon Leon Schrijnwerkers nam het bedrijf geleidelijk over in 1995.

De andere en jongere zoon, Frans Schrijnwerkers, vond zijn weg dan weer in België, in Gruitrode. Daar nam hij samen met zijn vrouw Ruth een boerderij met wat grond over. Ze richtten zich op de teelt van vooral vroege en late soorten. Op dit moment is het bedrijf qua volume een van de grotere bedrijven in ons land. Een takenverdeling moet dus duidelijk zijn. Ruth is Chief Financial Officer (CFO) en houdt zich bezig met de communicatie en de korte keten. Haar man Frans heeft de teelt, de logistiek en de afzet onder zijn hoede. Daarnaast werkt het koppel met 40 à 45 plukkers. Met 3 vaste personeelsleden, 5 personen aan de sorteerlijn en studenten - voor een vakantiejob in de winkel en het pop-upcafeetje – geraakt het werk elk jaar af.

Het koppel doet bovendien meer dan dat. Zo zijn ze samen met een andere teler medeoprichter van FramBilzen, waar mensen terechtkunnen voor lokale frambozen en blauwe bessen. “We hebben nog geen opvolging, maar via samenwerking hebben we dat misschien wel”, klinkt het.

Blauwe bessen komen overal terecht

Het grootste deel van de afzet gaat naar BelOrta, waarna de blauwe bessen in de retail terecht- komen. “We verpakken alleen op bestelling in de wensverpakking van de supermarkt“, geeft Ruth aan. De blauwe bessen worden ook verkocht via de korte keten. Aan het bedrijf werd een winkel gebouwd, waar ze hun eigen blauwe bessen en afgeleide producten verkopen. De blauwe bessen komen ook terecht bij collega-hoeveproducenten, maar ook bij de plaatselijke bakker. Het volume stijgt elk jaar. Mensen kunnen ook blauwe bessen uit de automaat halen. “En ook die hebben we de laatste jaren uitgebreid”, aldus Ruth.

In het pop-upcafeetje kunnen mensen terecht voor allerhande blauwebessenproducten.
In het pop-upcafeetje kunnen mensen terecht voor allerhande blauwebessenproducten. - Foto: MV

Is de shelf life voor verse bessen onvoldoende, dan zijn ze ook bestemd voor de diepvries, of worden ze verder verwerkt tot sap, wijn, confituur en andere delicatessen. Aan het eind van het seizoen wordt bepaald welke partij gebruikt wordt. “Anders is het verschil tussen de persen te groot”, klinkt het. “De samenstellingen voor de producten doen we zelf, maar de verwerking besteden we uit.”

Ze verpakken de verse bessen zelf en sorteren ze. Daarvoor kochten ze een machine aan. “We proberen ons voortdurend te verbeteren en te onderscheiden. De samenwerking met BelOrta is daarbij heel belangrijk”, vertelt Ruth.

Zeer veelzijdig product

Blauwe bessen blijven zeer gewild, in welke vorm dan ook. Dat is toch wat Ruth opvalt. “Mensen eten het duidelijk graag, de bessen bevatten heel wat goede elementen. Zeker de laatste jaren is de blauwe bes meer op de voorgrond gekomen door de antioxidanten die ze bevat. Door het label ‘superfood’ kwam de blauwe bes nog meer in de aandacht te staan”, vertelt ze.

De verkoop in de winkel en de automaten zit ook in de lift. “Vroeger kocht je bakjes van 125 tot 250 g in onze automaat, nu koop je ze per 500 g. En dan zijn ze nog snel op! Dat wil wel wat zeggen natuurlijk. Vers kan je ze dus uiteraard verkrijgen, maar ook in het diepvriesvak zijn ze populair. Ik zie mensen de blauwe bessen overal in gebruiken: yoghurt, met melk verwerkt tot smoothies, cocktails… Het is zo’n divers product. Daarnaast geeft het een mooie toegevoegde waarde in de verwerking, bijvoorbeeld bij het maken van taarten of confituur.”

Het product biedt dus heel wat meerwaarde, maar de teelt ervan ook. “Er zijn heel veel boeiende momenten in het seizoen. Doorheen het jaar zie je bloemen opkomen, daarna de besjes… je moet snoeien in de zomer en in de winter… Er is gewoon zoveel te zien.”

Elk ras heeft zijn nut

Rond eind april zie je de eerste bloesems. De Ijsheiligen blijven een spannend moment, omdat dan al de oogst bepaald kan worden. Erna komt een eerste warme periode eind mei-begin juni, waarin de besjes dikken en uiteindelijk rijpen. De vroegrijpheid van de rassen verschilt. De eerste variëteit is Duke. Dit jaar is alles zeer snel afgeoogst: het ras Aurora is al klaar begin september. Eén van de zeer late rassen, Elliott, die ze zelfs nog plukken in de eerste week van oktober, is ook al aan haar laatste plukbeurt toe.

Op het bedrijf staan 6 rassen, maar er wordt steeds nagedacht over het nut van elk ras.
Op het bedrijf staan 6 rassen, maar er wordt steeds nagedacht over het nut van elk ras. - Foto: MV

Op het bedrijf staan 6 rassen, maar er wordt steeds nagedacht over het nut van elk ras. De rassen Elliott en Brigitta zullen uiteindelijk niet op de velden blijven. “De handel wil Elliott niet meer, omdat de bes te zuur is. Zelf vind ik het jammer, want de houdbaarheid is wel goed. Brigitta heeft dan weer wel een goede smaak, maar is commercieel niet van betekenis. De opbrengst is te klein.”

Een belangrijke parameter is de rijptijd van een ras. Tegenwoordig liggen blauwe bessen het hele jaar door in de winkelrekken. Peru en Chili zijn landen die sterk opgekomen zijn: die hebben een groot deel van de wereldhandel in handen. Van augustus tot en met januari worden er heel wat Peruaanse bessen geïmporteerd. Bessen uit Chili kan je krijgen in januari, februari tot eind maart.

“De seizoenen overlappen wel erg. In het voorjaar liggen er vooral blauwe bessen uit Marokko, Spanje en Portugal in de rekken. Nu zien we dat er vooral ook van Oost-Europa veel bessen worden ingevoerd. Timing wordt steeds belangrijker: “Wilde je eerder zo vroeg mogelijk plukken, dan is het nu afwachten wat de import in juni doet.” Die doet de prijs van de Belgische blauwe bessen immers zakken.

Druk voorjaar en zomer

In het voorjaar krijgt de teelt al wat die nodig heeft voor een goed seizoen. Er wordt nieuw organisch materiaal toegevoegd en er wordt geïrrigeerd. De struiken hebben een oppervlakkige wortel. “De organische ‘mat’ werkt als een spons en leggen we elk jaar opnieuw. Dat organisch materiaal is afkomstig van het onderhoud van het heidelandschap. Dat is moeilijk te composteren, maar kunnen wij wel gebruiken.” De irrigatie gebeurt bovendien computergestuurd.

In de zomer wordt er volop gewerkt tussen de struiken. De pluk start in de beschermde teelt al in juni, en gaat daarna door in de openlucht. Uiteindelijk loopt de pluk door tot eind september. Na de pluk worden de afgedragen takken al teruggezet: “De struik kan zo de energie in nieuwe groei op de juiste plaats steken”, legt Ruth uit. In het begin van de herfst wordt ook de herplant gedaan van verschillende struiken, in rij of in blok. “Ook hier denken we over na, zo vragen we ons nog af of het nog zin heeft om late rassen te zetten, vanwege steeds vroeger startende import uit Zuid-Amerika.”

Teelt blijven optimaliseren

Daarnaast geeft Ruth aan dat ze samenwerken met PCFruit om de teelt van blauwe bessen te optimaliseren. Het proefcentrum doet verschillende metingen. Zo willen ze onder andere weten wat het waterverbruik van de plant is tijdens de teelt, en hoe een plant kan recupereren. Daarnaast loopt er ook een onkruidproef, met onder andere organische zuren en afbranden.

Een deel van de blauwebessenstruiken is overkapt.
Een deel van de blauwebessenstruiken is overkapt. - Foto: MV

Ook gewasbescherming wordt gebruikt, “maar we gebruiken enkel als het nodig is, en dan nog het liefst de biologische middelen.” Ze geeft aan dat een droog seizoen voor de blauwe bes ideaal is. “Een nat seizoen is voor ons eigenlijk dramatisch. Bessen nemen dan ook meer water op en scheuren. De kans op schimmel is bovendien groter. Vorig jaar hadden we last van Botrytis en anthracnose. Door de hitte hadden we daar dit jaar geen last van. Ook van luizen hadden we dit jaar geen last”, aldus de bessenteler.

Wel een vervelende plaag in de teelt van blauwe bessen is de Aziatische fruitvlieg. Die teistert al verschillende jaren het hele assortiment kleinfruit door een gaatje te maken in het fruit en er dan eitjes in te leggen. “Hitte is normaal gezien niet zo goed voor deze fruitvlieg, maar ze blijft aanwezig op de percelen”, geeft Ruth mee. Ze stapte mee in het project ‘Kortweg Natuur’. Een onderdeel hiervan moet ervoor zorgen dat de vleermuispopulatie weer wordt opgekrikt. De vleermuis is een natuurlijke vijand van de Aziatische fruitvlieg en kan het probleem helpen indijken.

Online en op het veld

Om de bevolking de blauwebessenteelt te laten kennen, kozen Frans en Ruth Schrijnwerkers voor een vrij intense communicatie. Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers onderhoudt een site, een Facebook-pagina en stuurt regelmatig een nieuwsbrief rond. Daarnaast nodigen ze de mensen meermaals per jaar op het bedrijf uit. Dat doen ze door informatieve rondleidingen van groepen volwassenen, maar ook van studenten. “We leggen hun uit hoe we met de teelt en de bessen omgaan, geven uitleg bij de aanwezige bijenkasten en de lopende proeven.”

Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers zet geregeld het bedrijf open voor het publiek, zoals tijdens de Dag van de Landbouw.
Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers zet geregeld het bedrijf open voor het publiek, zoals tijdens de Dag van de Landbouw. - Foto: Schrijnwerkers

Erg bekend zijn de opendeurdagen, en zeker de zelfplukdagen. “In 2000 deden we de eerste opendeurdag Lekker Limburgs. De zelfplukdagen organiseerden we al vanaf het allereerste begin van het bedrijf. Het is een mooie promotie voor de blauwe bes”, aldus Ruth. Mensen kunnen er echter ook voor kiezen om wat langer tussen de struiken te verblijven. Blauwe Bessenplantage Schrijnwerkers staat immers geregistreerd op CamperstopsBelgium.be en Campspace.com. Dat idee kwam op tijdens de coronapandemie, omdat vakantie alleen mogelijk was in de eigen bubbel. “Bij ons kan je in de eerste plaats natuurlijk veilig staan, maar onze gasten krijgen het mooie uitzicht op de natuur aan het voet van de Oudsberg en de landbouw er gratis bij”, geeft ze mee. “We geven hun er ook graag een woordje uitleg over onze dagelijkse werking.”

Marlies Vleugels

Lees ook in RULA Fruit

Willy Royakkers kan zijn liefde voor braambessen doorgeven aan de volgende generatie

RULA Fruit Vlaanderen telt maar een handvol bedrijven die braambessen telen op grote schaal. De vraag naar deze vitaminebommetjes groeit nochtans nog elk jaar en de winstmarge is voorlopig nog mooi, maar de exploderende energieprijzen zouden wel eens roet in het eten kunnen gooien van de telers. Landbouwleven ging daarom eens poolshoogte nemen in de serre van de familie Royakkers in Nazareth.
Meer artikelen bekijken