Stadslandbouw: sociale, culturele en educatieve meerwaarde
Of de coronacrisis een sterke duw vooruit aan de stadslandbouw geeft, moet binnen enkele jaren blijken. Uit eerdere studies kan worden besloten dat het voor stadslandbouwprojecten, in de huidige logica van het stedelijk functioneren, moeilijk is om spontaan te ontstaan of om economisch concurrentieel te worden. Maar wat moeilijk is, is daarom niet onmogelijk.
Daarnaast worden nog enkele knelpunten vastgesteld. Zo is de beschikbaarheid van fysieke ruimte cruciaal.
“De tijdelijke beschikbaarheid van ruimte en grond is een aanzienlijk knelpunt voor ontwikkelingskansen van stadslandbouwinitiatieven. Het tijdelijk beschikbaar stellen van grond of het eenmalig toekennen van een subsidie vormen in die zin vaak geen structurele oplossing”, duidt Hilde Crevits.
Verbinding zoeken
Ook logistiek is een belangrijke barrière in de verdere ontwikkeling van stadslandbouwprojecten. Het ILVO ziet bijvoorbeeld meer succesvolle projecten in omgevingen waar overheid of andere actoren (bv. ngo’s) actief faciliteren of structureel participeren/ondersteunen.
Toch bieden stadslandbouwprojecten heel wat voordelen. “Zo zoeken deze projecten verbinding met allerlei actoren en sectoren buiten de landbouw en creëren zo een sociale, culturele en educatieve meerwaarde.” Zo denken we bijvoorbeeld aan projecten die inzetten op educatie.
Stadsbewoners worden verder ook weer in contact gebracht met voedselproductie. “Anderzijds reiken ook heel wat projecten de hand naar groepen die het maatschappelijk moeilijk hebben (mensen in armoede of met een bepaalde psychische problematiek). Er zijn ook verschillende projecten rond stadslandbouw bekend die zich richten op sociale economie.”
Alternatieve voedselinitiatieven blijken over een grote veranderingskracht te beschikken door onconventionele keuzes te maken en (her)verbindingen te ontwikkelen. “Ze zoeken naar verbindingen met andere sectoren en actoren, waardoor ze synergiën ontwikkelen. Samenwerkingen zijn in feite nieuwe eigenschappen of ontwikkelingspaden die voortkomen uit samenwerkingsverbanden. Alternatieve voedingsinitiatieven ontwikkelen een grote diversiteit aan sociale, culturele en materiële verbindingen zoals het koppelen van kunst aan voeding, het werken met vrijwilligers, het oogsten van publiek groen…”
De strategieën die deze alternatieve initiatieven volgen, kunnen inspirerend zijn voor conventionele landbouwbedrijven, ook buiten de stad. Stadslandbouw gaat niet enkel om hoogtechnologische projecten in de binnenstad.
Samenwerking opbouwen
“Heel wat steden hebben in de rand nog een aantal ‘conventionele’ landbouwers. Het is belangrijk ook oog te hebben voor hun noden en op zoek te gaan naar mogelijke synergieën. Deze gebieden vormen vaak nog de laatste open ruimtes in een oprukkend stedelijk weefsel. Deze landbouwgebieden kunnen zeker een betekenis hebben die verder gaat dan voedselproductie (klimaatbuffers, ontspanningsruimte, educatie, …). Deze landbouwers voelen zich echter vaak onder druk gezet en niet gehoord in ‘het stadslandbouwverhaal’ van steden.”
De belangrijkste conclusie uit deze studies is dat steden en gemeenten een heel belangrijke rol spelen in het ondersteunen van stadslandbouw, en dat deze ondersteuning in sterke mate bepaalt welke kansen stadslandbouw krijgt in een bepaalde stad.
