Startpagina Akkerbouw

Reiniging van CIPC-verontreinigde gebouwen en materiaal

Sinds 30 juni 2020 is het gebruik van chloorprofam (CIPC) als kiemremmer in aardappelen in België verboden. Het kan dus niet meer gebruikt worden voor de komende oogst. Toch is de kans op kruisbesmetting van aardappelen met CIPC uit gebouwen en materiaal die CIPC bevatten, zeer reëel. Om dit risico te beperken is het schoonmaken van gebouwen en de inhoud ervan essentieel.

Leestijd : 6 min

Aan Waalse zijde werd een webinar georganiseerd dat tot stand kwam in samenwerking met Fiwap, FWA en Belpotato.be. Tijdens dit webinar (online presentatie) herinnerden Thomas Dumont de Chassart, projectmanager van Fiwap, en Pierre Lebrun, coördinator van Fiwap, ons aan de basisregels voor een goede reiniging van gebouwen en aardappelopslagmateriaal dat besmet is met CIPC. Onze collega’s van zusterblad Le Sillon Belge volgden het webinar en brachten dit verslag uit.

Aan Vlaamse zijde verzorgden de medewerkers van het PCA een instructievideo over de problematiek hoe aardappelloodsen waar CIPC is gebruikt in het verleden gereinigd moeten worden. Deze info is te bekijken via de websites van belpotato.be of pcainfo.be. Ook op de website van Belgapom staat heel wat nuttige info.

De uitdaging is om de opslaginfrastructuur te behouden voor in totaal 25 tot 30 miljoen ton in Europa.
De uitdaging is om de opslaginfrastructuur te behouden voor in totaal 25 tot 30 miljoen ton in Europa. - Foto: Potato Value Chain

Een noodzakelijke tMRL

In België is het gebruik van CIPC nu verboden. CIPC vervuilt echter en dringt door in materialen en oppervlakken (tot 4 cm in beton), en het product en zijn metabolieten komen gedurende enkele jaren vrij bij opslag en behandeling. "Het was daarom absoluut noodzakelijk om een tijdelijke maximale restlimiet (tMRL) te verkrijgen. Die moest hoog genoeg zijn om een maximum aantal loodsen in het opslagsysteem te houden, maar ook laag genoeg om frauduleus gebruik van CIPC te voorkomen", legt Thomas Dumont de Chassart uit.

De tMRL is vastgesteld op 0,4 ppm, wat neerkomt op 0,4 mg CPIC per kilogram aardappelen en moet nog worden aanvaard: "We hopen op een positieve reactie in de loop van het jaar 2021". Nu, voor de oogst van 2019 - die nog niet op is - is de limiet 10 ppm. Deze grenswaarde moet dezelfde blijven totdat de tMRL wordt aanvaard. Als de tMRL zou worden afgewezen, zou de MRL vanaf het najaar van 2020 opnieuw 0,01 ppm bedragen.

De waarde van de tMRL zal in de loop van de tijd afnemen op basis van de jaarlijkse monitoring en rapportage om aan het einde van een bepaalde periode de MRL van 0,01 ppm te bereiken. "Om de tMRL te kunnen aanvaarden, is het van essentieel belang dat de industrie aantoont dat zij doet wat nodig is om aan de nieuwe norm te voldoen en het risico op kruisbesmetting te beperken. Het schoonmaken van gebouwen is essentieel om aan de tMRL te voldoen en om overschrijdingen te voorkomen.”

Daarom heeft de Potato Value Chain (PVC) een reinigingsprotocol ontwikkeld (beschikbaar op http://fiwap.be, pcainfo.be, belpotato.be, belgapom.de) om telers te helpen om de hoeveelheid CIPC in de opslaginfrastructuur en materiaal te minimaliseren en dus ook de residuen op toekomstige opgeslagen aardappelen.

In bulk- en palloxopslag vereisen ventilatoren (ook de circulatieventilatoren), koelunits en bijbehorende luchtverdeelleidingen speciale aandacht als ze zijn gebruikt om CIPC-mist te laten  circuleren.
In bulk- en palloxopslag vereisen ventilatoren (ook de circulatieventilatoren), koelunits en bijbehorende luchtverdeelleidingen speciale aandacht als ze zijn gebruikt om CIPC-mist te laten circuleren. - Foto: FWA

Basisprincipes

Tijdens het webinar presenteerde Thomas Dumont de Chassart de basisprincipes bij het reinigen van vervuilde oppervlakken. Alle gebouwen met een geschiedenis van CIPC-gebruik zullen moeten worden schoongemaakt van zodra de oogst van 2019 is weggehaald. "Het heeft geen zin om te handelen als de behandelde aardappelen nog aanwezig zijn, omdat dan het werk misschien moet worden herhaald.”

Veilig werken

Allereerst wordt aanbevolen om deze reiniging uit te voeren met inachtneming van de basisveiligheidsmaatregelen en met behulp van persoonlijke beschermingsmiddelen (masker, handschoenen, helm). Werkzaamheden op hoogte moeten worden uitgevoerd met geschikt materiaal. Ook moet men elektrische risico’s voorkomen.

Ondersteunend bewijs

Het is sterk aanbevolen om de bewijzen van de schoonmaak te bewaren: schriftelijke verslagen, foto’s met datums, facturen... "Deze documenten kunnen door de kopers op een later tijdstip worden opgevraagd.” Op de website van o.a. belgapom.be, pcainfo.be, belpotato.be is een checklist met betrekking tot de reiniging en een registratiedocument beschikbaar, zodat producenten de reinigingshandelingen kunnen traceren en die kunnen delen met kopers en verwerkers.

Combinatie van borstelen en stofzuigen

De reiniging dient bij voorkeur droog te gebeuren, van boven naar beneden, van plafond tot vloer en kelder. Men moet borstelen en stofzuigen combineren om stofvorming en herpositionering te voorkomen. Er moet een stofzuiger met een goede filter (HEPA, M-filter (99,9%) of koolstoffilter) worden gebruikt, die regelmatig moet worden gereinigd en vervangen om verspreiding van stof te voorkomen. "Het is niet de bedoeling dat het stof aan de ene kant binnenkomt en aan de andere kant weer naar buiten gaat."

Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan de meest vervuilde plaatsen, rekening houdend met de manier waarop CIPC verdeeld werd (technische gang, ventilator, rooster, enz.). Op plaatsen met een hoger risico worden alle afzettingen, klonten en/of stof verwijderd. De techniek hangt af van het oppervlak: voor vloeren, muren, metalen oppervlakken, gebruik je het best een harde metalen of harde plastic borstel; voor gespoten polyurethaanschuim zijn zachtere borstels nodig zodat het schuim niet wordt vernield.

Gebruik voor het reinigen van vloeren en muren harde borstels (metaal of hard plastic) om afzettingen en deeltjes uit het beton te verwijderen.
Gebruik voor het reinigen van vloeren en muren harde borstels (metaal of hard plastic) om afzettingen en deeltjes uit het beton te verwijderen. - Foto: FWA

Reinigen met water en behandeling van fytosanitaire residuen

Als het niet mogelijk is om een droge reiniging uit te voeren, zal de reiniging met water onder druk moeten worden uitgevoerd, maar dit houdt in dat het water moet worden opgevangen en moet worden behandeld op fytoresiduen, nog vóór 8 oktober, gezien de uiterste gebruiksdatum van het product.

Het gebruik van wasmiddel (detergent) zal geen toegevoegde waarde hebben. De druk moet wel voldoende zijn en toch ook weer niet te hoog om de vorming van aërosolen en de herverdeling van verontreinigingen te voorkomen. Het water mag niet in de opslagloods blijven; CIPC verplaatst zich immers wanneer het water verdampt, wat het werk nutteloos maakt.

Ventileren van gebouwen

CIPC vervluchtigt, maar de maximale concentratie wordt snel bereikt en de atmosfeer van het gebouw snel verzadigd. Het is daarom belangrijk om het gebouw continu te ventileren gedurende de tijd dat het leeg staat. De luchtstromen zorgen ervoor dat het product wordt gecirculeerd. "Dit zal het mogelijk maken om de infrastructuur geleidelijk aan te ontladen. Maar dit alleen is niet genoeg. Reiniging is nog steeds noodzakelijk, maar ventilatie voegt echt een meerwaarde toe."

Vernieuw de bovenste 10 cm van de aarden vloer

Voor verontreinigde aarden vloeren zal het nodig zijn om de bodemlaag voor meer dan 10 cm te vernieuwen. De grond wordt op dezelfde manier afgevoerd als sorteergrond.

Houtreiniging

Houten materialen, ventilatiekanalen, wandpanelen, vloeren, kanaalluiken, kleppen, trappen... worden idealiter vervangen na de grondige reiniging van het gebouw. Als vervanging niet mogelijk is, moeten ze intensief worden gereinigd en vervolgens buiten worden blootgesteld aan weer en wind of goed worden geventileerd.

Hoe zit het met paloxen/kisten?

"Het contactoppervlak met de aardappelen is veel hoger in paloxen dan in bulkgebouwen. Er zal daarom speciale aandacht worden besteed aan het schoonmaken ervan", aldus specialist Pierre Lebrun. Men moet de grond door middel van borstelen verwijderen en zo snel mogelijk buiten opslaan, waardoor het blootgesteld wordt aan regen, wind en zon. "CIPC breekt veel beter af bij een normale pH, natte omstandigheden en licht, vergeleken met de situatie op droog beton en in het donker.” Paloxen kunnen ook worden gewassen met water onder hogedruk of een krattenwasser.

Transportmiddelen en overslagmateriaal

Landbouw- of vrachtwagenkippers, stortbakken, transportbanden, opschepmachines of kistenvullers moeten worden geborsteld of worden gereinigd met water onder hogedruk (met afvalwateropvang). Speciale aandacht moet worden besteed aan materiaal en transportbanden die gebruikt werden voor het aanbrengen van CIPC-poeder of -vloeistof. Het materiaal kan ook worden blootgesteld aan het klimaat buiten (invloed van weer en wind) om het CPIC af te breken.

Aardappelhoop op constante hoogte

Tijdens het volgende opslagseizoen moet gezorgd worden voor een constante hoogte van de aardappelhoop om te voorkomen dat er luchtpassages ontstaan die de CIPC-residuen zouden concentreren. Ook moet een goede luchtcirculatie rond de paloxen worden gegarandeerd.

Houten materialen, ventilatiekanalen, wandpanelen, vloeren, kanaalluiken, kleppen, houten trappen... worden idealiter vervangen na de grondige reiniging van het gebouw. Als vervanging niet mogelijk is, moeten ze intensief worden gereinigd en vervolgens buiten worden blootgesteld aan weer en wind of goed worden geventileerd.
Houten materialen, ventilatiekanalen, wandpanelen, vloeren, kanaalluiken, kleppen, houten trappen... worden idealiter vervangen na de grondige reiniging van het gebouw. Als vervanging niet mogelijk is, moeten ze intensief worden gereinigd en vervolgens buiten worden blootgesteld aan weer en wind of goed worden geventileerd. - Foto’s: FWA

Controles in de herfst?

Controles met betrekking tot de aanwezigheid van CIPC zouden door de landbouwer zelf of door het FAVV kunnen worden uitgevoerd. Volgens Pierre Lebrun plannen de handel en de industrie al een steekproefplan om frauduleus gebruik te voorkomen: "Ze hebben de invoering van een tMRL verdedigd en willen absoluut geen fraude. De industrie kan veel geloofwaardigheid verliezen als dit het geval zou zijn. Het overgangsproces zou verloren kunnen gaan.”

Het FAVV zal er ongetwijfeld meer aandacht voor hebben, maar er is nog geen sprake van een financieringsplan voor nieuwe controles. "Waarschijnlijk zijn er controles te verwachten op het moment van de certificering.”

Als de loodsen en de apparatuur goed worden gereinigd, mogen de limieten niet worden overschreden. "Het topic ligt echter nog steeds gevoelig en men zal niet flexibel zijn als de tMRL wordt overschreden. De tMRL moet de risico's verminderen, maar probleemsituaties kunnen niet worden uitgesloten. Merk ook op dat de overschrijding moet worden vastgesteld door middel van een erkend bemonsterings- en analyseprotocol. Op dit vlak staan echter elementen ter discussie", legt Pierre Lebrun uit.

Tot slot adviseert men aandacht te besteden aan de geformuleerde eisen van de kopers als het gaat om de reiniging: "Soms wordt ernaar verwezen in de contracten. Als dit het geval is, is het nog belangrijker om bewijzen rond de reiniging te bewaren".

M.V. naar Delphine Jaunard

Lees ook in Akkerbouw

Meer artikelen bekijken