Begin dit jaar hield het parket van Antwerpen 32 huiszoekingen in Vlaanderen en Nederland in het kader van een grootschalig fraudeonderzoek.
Daarbij werden 13 voertuigen en opleggers onder bewarend beslag gesteld. Vooral een groep landbouwbedrijven met hoofdzetel in Merksplas en een mestverwerkend bedrijf in de Waaslandhaven werden door de speurders in het vizier genomen.
Stand van het dossier
Acht maanden later blijft het rond dit dossier opvallend stil. “Op de vragen die rond de mestfraude werden gesteld, deelden de respectievelijke ministers Zuhal Demir (Omgeving, Milieu) en Hilde Crevits (Landbouw) mee dat enerzijds werd onderzocht of de aan deze groep toegekende subsidies nog al dan niet verder zouden worden uitbetaald en/of teruggevorderd konden worden en of anderzijds het strafrechtelijk onderzoek inzake mestfraude nog volop liep en in de toekomst duidelijkheid zal brengen over de betrokkenheid van de voormelde groep”, aldus Stefaan Sintobin (Vlaams Belang), in een parlementaire vraag aan minister Demir.
Burgerlijke partijstelling
Uit het antwoord van de minister blijkt dat er nog geen burgerlijke partijstelling werd ingediend.
“Het strafonderzoek is nog lopende en momenteel wordt nog onderzocht of al dan niet subsidies terecht werden toegekend en/of deze mogelijk kunnen worden gerecupeerd via een administratieve weg”, stelt Vlaams minister Zuhal Demir.
De huidige regelgeving voorziet allerlei maatregelen waarop toezicht-houders van afdeling Handhaving (departement Omgeving) zich kunnen baseren om te controleren of exploitanten van mestverwerkende bedrijven hun activiteiten conform de regelgeving exploiteren.
De nodige garanties
“Zo moeten aangeleverde en afgevoerde stromen een weegbrug passeren, er moet een afvalstoffenregister worden bijgehouden dat ter beschikking moet worden gehouden van de toezichthouders, van ingaande stromen en eindproducten moeten met een bepaalde frequentie monsters worden genomen en worden geanalyseerd, het bedrijf moet beschikken over een autocontrolesysteem, het hygiënisatieproces moet worden gemonitord...”, aldus Vlaams minister Zuhal Demir.
Deze maatregelen leveren echter niet altijd de nodige garanties dat de gegevens die op een mestverwerkend bedrijf moeten worden bijgehouden en ter beschikking moeten worden gehouden van de toezichthouders, ook daadwerkelijk correct zijn. “De controleactie bevestigt dat huidige wettelijk verplichte staalnamefrequenties, voornamelijk wat betreft de inputstromen, echt minimaal zijn en dat er nood is aan een verhoogde staalnamefrequentie door de handhavende diensten.”
Ook in de toekomst komen er verschillende aanpassingen. “Een eerste belangrijke stap die in dat kader is gezet, is de invoering van verplichte debietmeters voor mestverwerkingsinstallaties”, gaat minister Demir verder. “Deze debietmeters, die op verschillende cruciale punten op een mestverwerkingsinstallatie geplaatst moeten worden, registreren de hoeveelheid mest die door de installatie gaat. De gegevens die de debietmeters registreren, zullen in realtime doorgestuurd worden naar de Mestbank, waardoor de controlemogelijkheden fors toenemen.”
Efficiënter en gerichter
De gegevens bevatten niet alleen de tijdstippen en volumes, maar ook de gegevens van de documenten waarmee meststoffen aan- of afgevoerd worden. “De Mestbank zal die gegevens kunnen vergelijken met de AGR-GPS-gegevens van de betrokken transportmiddelen om na te gaan of er geen onregelmatigheden optreden. Dat nazicht kan op administratieve wijze gebeuren, maar ook de toezichthouders van de dienst Handhaving zullen tijdens hun terreinwerkzaamheden in realtime die gegevens kunnen raadplegen, waardoor ze efficiënter en gerichter zullen kunnen controleren.”
Ook voor het uitvoeren van gerichte meststaalnames bieden de doorgestroomde gegevens nieuwe mogelijkheden. “Nog al te vaak stelt de Mestbank vast dat de inhoudswaarden van afgevoerde eindproducten van de mestverwerkingsinstallaties niet overeenstemmen met de werkelijkheid. Effluent dat naar landbouwgronden wordt afgevoerd met een werkelijke samenstelling die hoger is dan wat op dat moment wettelijk toegestaan is, blijft een probleem”, aldus minister Demir.
Tot slot zullen de debietmeters ook een meerwaarde betekenen voor de doorlichters als ze een mestverwerkingsinstallatie controleren. “Ze zullen bijvoorbeeld veel makkelijker kunnen nagaan of dierlijke mest die op papier aangeleverd werd ook daadwerkelijk in de installatie werd gelost. Voor de afvoer van bijvoorbeeld effluent zullen ze kunnen nagaan of er net voor het vertrek van het mesttransport effectief uit het correcte opslagbekken werd geladen.”
Samenstelling meststoffen
Ook voor wat betreft de samenstelling van de aan- en afgevoerde meststoffen, zijn er al verschillende stappen gezet. Zo is de geldigheid van analysewaarden de afgelopen jaren verkort, mag de mestverwerker niet langer zelf zijn meststalen nemen, dient er ook bij meststalen gebruikgemaakt te worden van gps-datalogging... “Wat dit betreft, wordt ook de toepasbaarheid onderzocht van systemen, zoals NIR, die de mestsamenstelling in situ bepalen.”
Voor wat betreft de fraude rond de aan- en afvoer van meststoffen, is een sluitend AGR-GPS-systeem ook van belang. “Naar aanleiding van de tussentijdse evaluatie van MAP6 worden er een aantal aanpassingen van de mestregelgeving voorbereid. Eén van deze aanpassingen betreft een verruiming van de toepassing van AGR-GPS- opvolging voor mesttransporten. Dit zal maken dat, specifiek voor wat betreft de mestverwerkingsinstallaties, alle transporten van meststoffen van en naar mestverwerking gebruik zullen moeten maken van een AGR-GPS-opvolgingssysteem.”
Opmaak autocontrolegids
Het VCM werkt daarnaast in opdracht van de minister aan een autocontrolegids als eerste stap in de uitbouw van een kwaliteitsborgingssysteem voor mestverwerkingsinstallaties. “Om meer garanties te krijgen over de gegevens die mestverwerkende bedrijven moeten bijhouden, zal er extra worden ingezet op realtime en online monitoring van bedrijfsgegevens en validaties van computergestuurde processen”, besluit Vlaams minister Demir.
