Demo: veldbonen toasten voor meer bestendig eiwit en zetmeel
Eind november kwam een Franse loonwerker langs in het Vlaams-Brabantse Erps-Kwerps met een mobiele toaster voor veldbonen. De installatie was opgebouwd op een vrachtwagen voor snel en makkelijk transport.
De demonstratie vormt een onderdeel van het project ‘Potentieel voor eiwittransitie met veldbonen van lokale teelt’, waarin Hooibeekhoeve, PIBO-Campus, PVL Bocholt, Proefhoeve Bottelare, Inagro en het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) samenwerken rond diverse teeltaspecten zoals bemesting en rassenkeuze. Ook het inpassen in het melkveerantsoen wordt onderzocht met een voederproef op de Hooibeekhoeve.
Nog een doel is het samenbrengen en begeleiden van telers – akkerbouwers en afnemers – rundveehouders en loonwerkers. Dat laatste lukte alvast tijdens de demonamiddag met een gezellige infomarkt en een netwerkmoment.
Voor meer duiding bij het project wordt ons vooreerst verwezen naar de Vlaamse eiwitstrategie. Deze heeft als doel dat onze landbouw minder afhankelijk zou worden van geïmporteerde eiwitbronnen.
Soja-afhankelijkheid verminderen
De teelt en het vervoederen van veldbonen kan bijdragen tot vermindering van de hoeveelheid soja in het rantsoen van rundvee of ander vee. Voor herkauwers is de bestendigheid van het eiwit hierin cruciaal. Door een hittebehandeling kan de bestendigheid van peulvruchten zoals bonen, maar ook soja of zelfs mengteelten zoals granen met bonen, verhoogd worden.
Voorlopig is hiervoor in Vlaanderen nog geen machine beschikbaar. De dichtstbij- zijnde machine zat bij een Franse loonwerker, die wou komen demonstreren in Vlaanderen. Dat is belangrijk omdat veldbonen een ruweiwitgehalte van 27% hebben, wat hoger is dan bij bv. erwten, maar het eiwit is tamelijk onbestendig. Door te toasten stijgt de bestendigheid, waarbij het darmverteerbaar eiwitgehalte (DVE) toeneemt en het voer meer geschikt wordt als eiwitbron.
Het toastproces
Tijdens de demonstratie in Erps-Kwerps was een lading veldbonen geladen in een klassieke landbouwkipper. Via de graanschuif werden de veldbonen gelost in een opvangbak, waarna ze via een transportschroef richting toaster of rooster gelost werden. Ook andere methoden om te laden via big-bags of wielladers is mogelijk.
In de toaster ondergaan de veldbonen (of andere) een warmtebehandeling via warme lucht aan 280° C. De doorlooptijd is afhankelijk van het soort graan (korrelgrootte) en wordt ingesteld door de bedienaar van de machine. Als de zaden/bonen uit de machine komen, zijn ze tot in hun kern verhit geweest tot 120°C. De capaciteit van de machine ligt, afhankelijk van het soort zaad, tussen 3,5 en 4,5 ton/uur.
Op de demonstratienamiddag waarop wij aanwezig waren, werden de getoaste veldbonen terug in een andere kipper opgevangen en uitgekapt op een betonnen vloer in een loods. Er werd benadrukt dat het heel belangrijk is om de warmte terug uit het product te laten gaan en het te laten afkoelen. Getoaste veldbonen opvangen in een bigbag en deze direct afsluiten en opbergen is dus geen goed idee.
Voordelen
De warmtebehandeling vernietigt bepaalde antinutritionele factoren, verbeterd de afbreekbaarheid van eiwit in de pens van koeien en vergemakkelijkt zo de opname bij dieren. Tevens wordt door de warmtebehandeling de houdbaarheid/opslag verlengd.
Veldbonen scoren qua eiwitopbrengst per ha het beste van alle eiwitgewassen, passen goed bij het Vlaamse klimaat en hebben de laatste jaren een flinke ontwikkeling doorgemaakt dankzij veredeling. Veldbonen zijn een meerwaarde voor de teeltrotatie met een positief effect op de opbrengst van de volgteelt.
