Boudoin: “Het probleem van de grote carnivoren en de schade die zij toebrengen aan het werk van landbouwers is al sinds het eerste contact tussen roofdieren en veehouders onderwerp van politieke discussie. De inspanningen van de veehouders en de maatregelen van de autoriteiten binnen de Europese Unie zijn echter ondoeltreffend. Dat komt vooral door de strikte beschermingsstatus van de grote roofdieren. De acties vanuit Europa om een harmonieuze co-existentie tussen mensen en wilde roofdieren tot stand te brengen, zijn ook ontoereikend.”
Slachtoffers
“Ik hoop dat echte veranderingen tot stand kunnen worden gebracht en dat de verwoestende schade die grote carnivoren aanrichten aan het welzijn van zowel mensen als vee, aan het licht wordt gebracht, alsook de voortdurende bedreiging die zij vormen voor onze plattelandsbevolking.
Grote carnivoren kennen in Europa een ongecontroleerde en onbeperkte groei. Dat leidt tot een herbevolking van het platteland en zelfs van bepaalde stedelijke gebieden met wolven, beren en lynxen. Die beginnen op te duiken in gebieden waar zij in decennia niet of nooit eerder zijn gezien.
Honden, schapen, runderen, pony's en zelfs mensen worden het slachtoffer van ongebreidelde aanvallen, met verwondingen variërend van schaafwonden tot de dood. In Frankrijk werden alleen al in 2020 9.872 dieren, voornamelijk schapen, gedood door de nationale wolvenpopulatie. In de loop van 3 jaar, van 2018 tot 2021, werden bijna 30 Roemenen gedood door beren.
Om de omvang van het probleem in Europa te illustreren, omvatten de huidige statistieken noch alle getroffen Europese landen, noch alle soorten grote carnivoren die schade veroorzaken. Het zijn slechts enkele kerncijfers die door de nationale autoriteiten zijn gerapporteerd en die ons inzicht kunnen verschaffen in de impact en de ontwikkeling van het probleem.”
Kosten
“De kosten voor de Europese belastingbetaler bedragen 28,5 miljoen euro per jaar aan compensatiebetalingen voor de schade aan dieren, bezittingen en lokale infrastructuur. De gemiddelde kosten per roofdier per jaar tussen 2005 en 2013 bedroegen 2.400 euro per wolf en 1.800 euro per beer.
Als we daar de bestrijdingsmaatregelen bij optellen die boeren, bosbouwers en bewoners van plattelandsgebieden in hun dagelijks leven moeten nemen, heeft het LIFE-programma sinds de start ervan 88 miljoen euro gekost, en is nog eens 36 miljoen euro toegezegd voor andere maatregelen.
De werkelijke kosten zijn echter niet alleen van financiële aard, zij liggen ook in de psychologische gevolgen voor mensen en vee. Veehouders lijden onder de psychologische schade die wordt veroorzaakt door verwondingen, abortussen, verminderde vruchtbaarheid of het verlies van de hele kudde. Beschermhonden voor de veestapel, die gedeeltelijk door de EU worden gefinancierd, worden vaak gedood of gewond als gevolg van de intensiteit van de fysieke kracht waarmee roofdieren aanvallen.
Als veehouder lijdt u onder het verlies van uw kudde, het verlies van uw inkomen, de stijging van de arbeids- en materiaalkosten en het feit dat men in veel landen 20% van de ingezette beschermingsmaatregelen met eigen middelen moet financieren. Daar komt nog de psychologische druk bij van het voortdurend op de uitkijk moeten staan uit angst voor een volgende aanval en van niet te weten of de kudde de nacht zal overleven. Sommige boeren slapen zelfs met hun kudde in slaapzakken, weg van hun gezin en hun huis, om hun middelen van bestaan te beschermen.
Als inwoner van een plattelandsgebied moet je nu leven in de wetenschap dat het dorp dat je je hele leven hebt gekend of waar je hebt gekozen om te wonen, niet langer veilig is. Als wandelaar of toerist loop je nog meer risico, omdat je bewust door het landschap loopt waar roofdieren, die er 5 jaar geleden misschien nog niet waren, nu talrijk aanwezig zijn.”
Ondoeltreffende beschermingsmaatregelen
“Staat u mij toe enkele van de maatregelen met u te delen die de Europese Commissie heeft voorgesteld als oplossing om een ‘harmonieuze co-existentie’ tussen roofdieren en hun prooi tot stand te brengen: beschermingshekken, beschermingshonden, lawaai-afschrikmiddelen, behuizing voor vee, bewaking.
Die maatregelen zijn echter niet doeltreffend als het erom gaat de toename van het aantal en de wreedheid van de aanvallen te beteugelen. Roofdieren gaan over of onder omheiningen door, verwonden of doden honden, raken gewend aan het harde lawaai, dat deel uitmaakt van hun aanvalsrituelen, en de behuizing is niet meer dan een afgesloten ruimte, waardoor hun prooi nergens heen kan vluchten.
Tegelijkertijd hebben ze vaak nog geen angst voor de mens ontwikkeld als gevolg van hun gebrek aan contact. Ook de traditionele angst voor stedelijke nederzettingen zit er niet in, waardoor zij daar niet bang zijn. Het gebrek aan actie van de EU in deze kwestie leidt tot ernstige aantasting van het welzijn van dieren, bijna alsof vee als overbodig wordt beschouwd en het normaal wordt gevonden dat zij lijden, zodat de wilde soorten kunnen overleven.
Aanvankelijk maakte men zich zorgen over het slinkende aantal van deze roofdieren, maar nu er niets is om hun aanvallen mee af te remmen, kan de vrije beschikbaarheid van voedsel hun populaties exponentieel en ongecontroleerd doen toenemen. Mijn eigen ervaring als landbouwer en veehouder in Frankrijk heeft aangetoond dat het Franse wolvenplan en de bijbehorende maatregelen, zowel preventief als financieel, ondoeltreffend en gevaarlijk zijn voor de menselijke bevolking en de dieren in onze plattelandsgebieden in het algemeen.”
Geld uit GLB
“Dat is echter een Europese kwestie, met Europese maatregelen en beperkingen op Europees niveau, wat betekent dat er een Europese oplossing voor moet komen. De financiering van de bescherming van het platteland tegen grote roofdieren mag niet uit het GLB komen of uit de zakken van de boeren worden gehaald. Als het maatschappelijk middenveld en de Europese Commissie willen dat er wolven, beren en lynxen op ons land rondzwerven, moeten zij die financieren met middelen die niet uit het GLB komen, en moeten zij ervoor zorgen dat de boeren niet de enigen zijn die daar financieel onder lijden.
Elk jaar worden er middelen uit de GLB-begroting gehaald om maatregelen te nemen die duidelijk hun doel niet bereiken. Dat zorgt ervoor dat er minder geld is voor belangrijkere economische doeleinden.”
Concrete oplossingen voor de toekomst
“De Habitatrichtlijn voorziet in de mogelijkheid om afwijkingen toe te staan in gevallen van bijzondere noodzaak als gevolg van geografische beperkingen, waardoor het mogelijk wordt om populaties te beheren en te zorgen voor een harmonieuze co-existentie in gebieden zoals Letland, met zijn lynxpopulatie. Dergelijke afwijkingen zijn er echter maar zeer gering en worden toegestaan volgens een zeer complexe aanpak die afhankelijk is van het land.
Gezien het reële gevaar dat dit vormt in plattelandsgebieden, is het hoog tijd om afwijkingen toe te staan en de plattelandsbewoners weer een gevoel van controle en veiligheid te geven.
Momenteel vallen grote carnivoren zoals wolven, beren en lynxen in de categorie met ‘strikte bescherming’. Die status moet worden gewijzigd in ‘beschermd’ om duurzame en snelle resultaten te boeken. Alleen door hun populatie te beheren kunnen wij de echte harmonie herstellen en de natuur op ons Europese platteland weer tot ontwikkeling brengen. Daarbij hoort ook de biodiversiteit die door de herderseconomie in stand wordt gehouden en die op de werelderfgoedlijst van de UNESCO is geplaatst.
De Habitatrichtlijn, die 30 jaar oud is, heeft deze orde verstoord door mensen en vee bloot te stellen aan aanvallen, terwijl de Europese Commissie roerloos toekijkt. Dankzij de richtlijn staan grote carnivoren sinds 1992 onder strikte bescherming, ten koste van de veiligheid van mens en dier. De richtlijn heeft een passend beheer van de populaties van deze roofdieren zo lang verboden dat het bijna ondenkbaar lijkt dat de Europese Commissie het over een andere boeg gooit en zich het lot van de mens aantrekt in plaats van ons platteland blindelings te laten verwilderen tot wildernis. De vragen die wij moeten stellen zijn de volgende: Wanneer zal de Europese Commissie maatregelen nemen om haar veehouders, haar burgers en haar vee te beschermen? Is dat wanneer de eerste burger in zijn eigen achtertuin wordt aangevallen? Wanneer het te laat is om nog actie te ondernemen?”
