“De toekomst van het zo gegeerde West-Vlaamse rood is bedreigd voor professionele veehouders”

Elk diertje zijn pleziertje.” Veehouder Johan Debruyne zegt het luid lachend en met fonkelende pretlichtjes in de ogen. Jaarlijks heeft Johan 2 nieuwe, kwaliteitsvolle dekstieren met een andere bloedlijn nodig voor het fokken van zijn West-Vlaams rood runderras.

Dekstieren beste resultaat

“Nee, ik werk niet met kunstmatige inseminatie. Volgens mij geven dekstieren nog altijd de beste resultaten en ik denk ook aan het dierenwelzijn”, lacht hij. “Dan steek je de stieren in de weide en heeft elk diertje zijn pleziertje.”

Maar of dat nog zo in de toekomst zal zijn, is nog maar de vraag. Hij kijkt bedenkelijk en vraagt het zich ook luidop af. “Ja, ik trek aan de alarmbel. Ik vrees voor de toekomst van ons zo gegeerde West-Vlaamse rood.”

Al honderden jaren grazen in West-Vlaanderen en het noorden van Frans-Vlaanderen rode runderen. Het maritieme klimaat en de rijke bodems in West-Vlaanderen zorgen voor erg geschikte weiden. De veehouders laten de runderen zo veel mogelijk op de weiden staan en voeren hen in de winter lokaal geproduceerd voeder. Omstreeks het einde van de 18de eeuw was er een grote homogeniteit binnen het rode ras. Na de onafhankelijkheid van België zorgde een verschillende veehouderijaanpak er echter voor dat het rode ras in Frankrijk evolueerde naar een melktype, terwijl men bij ons in Vlaanderen bij het dubbeldoeltype bleef.

Tijdens WO I daalde de runderpopulatie in West-Vlaanderen heel sterk en om de veestapel op peil te houden werd er gekruist met andere (vlees)rassen.

Mooi win-winverhaal

Door de oprichting van het Provinciaal Verbond der Veekweeksyndicaten werd de oorspronkelijke raszuiverheid van het rode rund met zijn typische melk- en vleeseigenschappen hersteld. Na WO II werden binnen het rode ras zowel een dubbeldoeltype als een vleestype onderscheiden. Het vlees van de rode runderen is een echte West-Vlaamse specialiteit geworden. Die heeft zijn plek veroverd binnen de lokale en buitenlandse gastronomie.

Door een goede stamboekwerking bleven de specifieke kwaliteiten van deze runderen en hun vlees over de jaren heen bewaard. Het vlees is donkerrood van kleur en heeft een volle, intense smaak. In 2012 werd het ‘Vlees van het rood ras van West-Vlaanderen’ erkend als Vlaams Streekproduct. Na dit succes willen de veehouders nog een stap verder gaan met dit topproduct, op weg naar de Europese erkenning.

Iin 2011 had Johan Debruyne als eerste de erkenning van dat West-Vlaams rood als Streekproduct op zak. En daar is hij terecht trots op. Over de toekomst is hij echter minder rooskleurig.

“Die Europese erkenning interesseert me minder”, zegt Johan Debruyne. “En daar ligt ook de consument niet wakker van. De erkenning als Streekproduct was uiteraard uitstekend voor de aandacht. Door de samenwerking met de bekende slager Dierendonck ontstond een win-winverhaal, maar ik denk niet dat de koper vraagt naar een label op zich, wel naar een lekker stukje vlees en naar rund dat lokaal wordt opgekweekt. Dat stamboek speelt minder een rol. Lekker, lokaal, milieu- en diervriendelijk: daar draait het momenteel rond. Of dat nu zuiver rood ras is, of niet. Dat is minder van belang. En vergeet ook niet dat de prijs voor veel consumenten nog het meest speelt”, zegt Johan Debruyne.

En daar wringt veelal het schoentje. “De binnenlandse consumptie van vlees daalt, toch dat van rundsvlees. Duurder mag het zeker niét worden. Rundvlees kost nu eenmaal meer dan bijvoorbeeld varkensvlees en gevogelte. Mensen kunnen en willen vandaag niet (nog) meer betalen voor hun mals stukje rundsvlees. Consumenten hebben andere prioriteiten: elk jaar een iPhone, meerdere citytrips per jaar, vakanties naar de zon en de sneeuw… Er wordt nu de prijs van over 50 jaar betaald. Gelukkig hebben wij nu nog de meerwaarde omdat we dat vlees als erkend Streekproduct in de markt kunnen zetten en iets duurder kunnen verkopen.”

Goedkoper opkweken

Johan Debruyne wil niet dat het West-Vlaams rode ras dezelfde toer als het Belgisch wit-blauw opgaat. “Vleesvee heeft het vandaag moeilijk, dat klopt. Gelukkig hebben wij jaren geleden beslist om bij het West-Vlaams rood te blijven. De dierenarts had ons echter vroeger aangeraden om voluit voor wit-blauw te gaan. Dat ras heeft het vandaag echter moeilijker. Niet alleen wat de prijsvorming betreft maar ook naar rendabiliteit. Te veel inteelt, erfelijke gebreken. Er werd wat kort op de bal gespeeld, alhoewel er de laatste jaren weer verbetering zichtbaar is. Dat is goed voor het wit-blauw. Ons rood ras zet ook het ruwvoeder beter om in vlees. Zo kunnen we onze West-Vlaamse rode runderen goedkoper opkweken.»

Toch is er die alarmbel. “Dan heb ik het niet zozeer over de prijs of over de afzet, maar over de toekomst van de professionele veekwekers. Er is te weinig nieuwe bloedvoeding, wat zorgt dat we met inteelt te maken zullen krijgen. Voldoende kwaliteitsvolle dekstieren vinden, wordt een probleem. Er zijn vandaag voor professionele veekwekers te weinig in het stamboek ingeschreven dekstieren ondanks de groei van het aantal runderen. “Oude landbouwers vallen weg, het aantal bedrijven daalt. Ik ben dan ook voorstander om minder raszuiver te gaan werken.Minder raszuiver maar wel verder met een goede registratieplicht. Dat blijft uiteraard verplicht én ontzettend belangrijk.”

Geboren en opgekweekt

“Ik heb enkele jaren geleden al gekruist met een ander ras: met het Verbeterd Roodbont uit Nederland, dat perfect bij ons West-Vlaamse Rood aansluit. Of het dan nog West-Vlaams rood is? Natuurlijk: hier geboren, hier opgekweekt, volgens de bestaande normen. Dat Verbeterd Roodbont is heel goed om mee te werken: meer bespiering, iets kleiner van gestalte en er zijn ook meerdere volledig rode runderen aanwezig in dit ras. De consument vraagt dat strikt stamboekdocument niet, wel dat het rood is en lokaal gekweekt. Ik begrijp mensen wel die het raszuiver willen houden, maar dat houden we niet vol. Het is een palliatief verhaal, een doodlopend straatje, een Bokrijk-scenario. En dat wil toch niemand?”, besluit Johan Debruyne.

Lieven Vancoillie