264 land- en tuinbedrijven in 5 km-zone rond vervuilde 3M-site in Zwijndrecht

Hoewel de concrete impact en de gevolgen vandaag onmogelijk te berekenen zijn na de PFOS-vervuiling in en rond de vervuilde 3M-site in Zwijndrecht, staat het wel vast dat het kabinet van Vlaams landbouwminister Hilde Crevits en het departement Landbouw & Visserij effectief en efficiënt hebben ingegrepen.

Persoonlijke belronde

In de hele problematiek is de eerste prioriteit uiteraard de volksgezondheid en de voedselveiligheid. “Afhankelijk van de maatregelen die moeten worden genomen op het vlak van voedselveiligheid, zullen er al dan niet ook gevolgen zijn voor de landbouwbedrijven in de omgeving”, stelt Vlaams landbouwminister Hilde Crevits (CD&V) in de commissie Landbouw in het Vlaams parlement, op vragen van onder meer Chris Steenwegen (Groen) en Emmily Talpe (Open VLD).

Er zijn op de site 3M in Zwijndrecht 3 zones voorzien: tot 1,5 km, tussen 1,5 en 5 km en meer dan 5 km. In totaal worden 42 bedrijven gevat die 1 of meerdere percelen hebben in de kleinste perimeter (1,5 km). Het gaat om bedrijven met akkerbouw, weiland, fruitteelt en in mindere mate groenten en aardappelen. In de zone van 1,5 tot 5 km komen daar nog 222 bedrijven bij, voor een oppervlakte van 1.551 ha.

Nood aan duidelijkheid

De maatregelen spitsen zich vooreerst toe op de kleinste zone, die tot 1,5 km. “Het departement Landbouw heeft in die zone alle landbouwers individueel gecontacteerd om na te gaan hoe hun bedrijfssituatie op dit ogenblik is en welke impact ze ondervinden of verwachten en of ze specifieke vragen hebben. Onze administratie zet daar prioritair op in. We hebben dus niet gewacht tot de mensen zelf bellen, we hebben ze zelf gecontacteerd”, steekt Vlaams minister Hilde Crevits de pluimen op de hoed van het departement Landbouw & Visserij.

Wat is nu vooral gebleken uit die persoonlijke en intensieve belronde? Net als iedereen hebben de getroffen landbouwers in die omgeving vooral nood aan duidelijkheid. Waar wordt die PFOS teruggevonden, in de grond of in het water? En wat leveren staalnames van landbouwproducten op? ‘Meten is weten’ is nu de hoogste prioriteit.

Rond de hele PFOS-vervuiling komt er in het Vlaams parlement ook een onderzoekscommissie, die moet nagaan waar het fout gelopen is en wie daarvoor eventueel verantwoordelijk kan worden gesteld. “Het is misschien nog veel belangrijker dat we nu daadkrachtig optreden zonder collectieve paniek te veroorzaken”, zei Vlaams minister Hilde Crevits nog in de commissie Landbouw. “Elke uitspraak heeft - ook al is het maar een aanbeveling - een enorme impact, ook op wie professionele activiteiten ontwikkelt in die zone. Dat is niet te onderschatten.”

Wat is de impact?

Stalen nemen, en onderzoeken. “Pas dan kan worden bekeken wat de impact voor het eigen bedrijf is, de contracten, de oogsten of de niet-oogsten, de extra kosten die mogelijks op boeren afkomen, bijvoorbeeld de aankoop van voeder omdat ze hun zelfgeteelde voeders niet meer mogen gebruiken, maar ook de impact op de latere verkoopwaarde van het bedrijf of van hun gronden”, gaat Vlaams landbouwminister Hilde Crevits verder. Die duidelijkheid moet er komen op basis van de concrete maatregelen waar het FAVV moet over beslissen.

Feit: het knipperlicht staat op oranje en alle diensten zijn in de hoogste staat van paraatheid. Niet alleen landbouwers in het getroffen gebied, ook alle buurtbewoners, bedrijven en betrokken instanties bekijken van dag tot dag de evolutie op het terrein. Het is nu verder wachten op bijkomende metingen en de resultaten daarvan. Op basis daarvan komen mogelijk nieuwe maatregelen.

Vorige week had het kabinet Crevits ook een overleg met Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat, BioForum en het Steunpunt Korte Keten. “Ik ben bezorgd over de psychologische effecten van een ‘aanbeveling’ op professionele landbouwers”, duidt Vlaams landbouwminister Hilde Crevits. “Dat is een van de redenen waarom we persoonlijk contacat met alle landbouwers hebben genomen.” Er is binnen de administratie ook een medewerkster aangesteld, die het dossier verder opvolgt en medewerkers specifieke opdrachten kan doorspelen.

Ook elders actie

De extra waakzaamheid en persoonlijke aanpak geldt niet alleen voor het gebied rond de PFOS-vervuilde site in Zwijndrecht. Ook elders waar vervuiling wordt gemeld en problemen kunnen opduiken, worden dezelfde systematiek toegepast. Zo werd intussen rond de sites in Kleine Brogel en Willebroek ook onderzocht of er in de omgeving landbouwbedrijven liggen. “Dat is nu onze aanpak. Ik denk dat dit voor onze boeren de beste is”, aldus Vlaams minister Hilde Crevits.

Lieven Vancoillie