Van voldoende water tot slimme technieken
Op 22 juni lichtte het onderzoekscentrum Inagro de bevindingen en strategieën toe tijdens een webinar voor land- en tuinbouwers. Landbouwleven belicht een deel van dit webinar. In latere edities van Landbouwleven wordt ingegaan op teelttechniek. Inagro deed immers ook proeven met gezuiverd afvalwater, druppelirrigatie en organische mulch.
Droogtemaatregelen gekaderd
Dominique Huits is onderzoeksleider bodem, water en bemesting op Inagro. Met beide voeten in het veld kent ze de problemen die leven bij landbouwers als geen ander. In droogteperiodes volgen zij en haar collega’s het crisisoverleg op Vlaams niveau op de voet. Stelt de Vlaamse droogtecommissie vast dat het droog wordt in een regio, dan wordt de betrokken gouverneur verzocht om gepaste maatregelen te treffen. Daarop roept de gouverneur de provinciale droogtecommissie samen.
“Aan iedere captatiebeperking gaat een beslissing van de gouverneur vooraf. Die beslissing neemt de gouverneur niet alleen. Hij wordt goed geïnformeerd over de droogtetoestand in Vlaanderen”, verduidelijkt Dominque Huits. In de West-Vlaamse commissie zetelen bovendien vertegenwoordigers van alle waterloopbeheerders, de drinkwaterbedrijven die water leveren in de provincie en vertegenwoordigers uit landbouw en natuur. Inagro brengt er de specifieke zorgen vanuit de landbouwsector ter tafel.
Afwegingskader ondersteunt gouverneur
“Tijdens het overleg worden de zogenaamde droogte-indicatoren tegenover elkaar afgewogen. Denk aan de gevallen neerslag en de voorspelde neerslag, de debieten in de waterlopen, de grondwaterstanden van het ondiepe grondwater en de waterkwaliteit.” Op basis van de beschikbare informatie neemt de provinciegouverneur een beslissing over de maatregelen die nodig zijn om de negatieve effecten van droogte te milderen.
Om de beslissing van de gouverneurs beter te ondersteunen, werkte de Vlaamse overheid het afgelopen jaar aan een afwegingskader. “Voor de verschillende droogte-indicatoren werden drempelwaardes uitgewerkt en wordt er – net als bij COVID-19 – met kleurcodes gewerkt”, licht Huits toe. “Ook is een achterliggend model opgesteld dat objectief bepaalt wat het milderende effect is van een bepaalde maatregel op de waterbeschikbaarheid voor natuur. Het afwegingskader houdt ook rekening met de kostprijs van een maatregel.” Deze zomer zal het afwegingskader proefdraaien. Na de zomer volgt een evaluatie. “Maar laat ons vooral hopen op een verstandige zomer met zo nu en wat deugddoende neerslag”, besluit ze.
Grotere private watervoorraad
Eind 2019 ging watermakelaar Dries Mergaert aan de slag bij Inagro om op zoek te gaan naar opportuniteiten om water op een duurzame manier ter beschikking te stellen van de land- en tuinbouwsector. De droogtecrises tonen aan dat de nood aan die begeleiding hoog is. De zoektocht naar geschikte waterbronnen is vandaag urgenter dan ooit. Met een focus op de twee grote pijlers (private watervoorraad en gemeenschappelijke, alternatieve waterbronnen) werkt de West-Vlaamse watermakelaar aan een grotere watervoorraad voor de land- en tuinbouwers in de provincie.
“De belangrijkste en meest onafhankelijke inspanning kunnen de landbouwbedrijven zelf leveren”, stelt hij. “Via een open waterput, foliebassin of watersilo creëren ze extra watervoorraad. Daarnaast kunnen ze verschillende waterbronnen aanspreken of gebruiken. Denk aan grondwater, oppervlaktewater en hemelwater. Daarbij geven we graag advies over de voor- en nadelen van de verschillende opslagsystemen, de succesfactoren en de stappen die land- en tuinbouwers moeten nemen om hun watervoorraad uit te breiden.” Via KRATOS-wateradvies en wateraudits zet Inagro ook in op individuele begeleiding van landbouwbedrijven omtrent hun waterbehoefte, mogelijke waterbronnen en afvalwaterstromen.
Watermakelaar Dries Mergaert fungeert ook als sleutelfiguur tussen het provinciebestuur en de land- en tuinbouwers. “Sinds een aantal jaar ondersteunt de Provincie West-Vlaanderen de aanleg van een private watervoorraad via het Provinciaal Waterputtenreglement”, klinkt het. Gecombineerde waterputten motiveren private partners om te investeren in een grotere voorraad én om mee te werken aan waterbuffering en wateroverlastbeheersing.
Samenwerkingen in waterbeschikbaarheid
Waterbeschikbaarheid en een doordachte inzet van het beschikbare water worden steeds belangrijker voor land- en tuinbouwers. In tijden van droogte en waterschaarste is gewassen beregenen met oppervlaktewater niet meer vanzelfsprekend. De recente droge zomers bevestigden dan ook dat de sector het potentieel van alternatieve waterbronnen nu en in de toekomst optimaal moet benutten.
Als watermakelaar gaat Dries Mergaert op zoek naar samenwerkingen in waterbeschikbaarheid. “We kijken dan voornamelijk naar circulair watergebruik. We zoeken afstemming tussen beschikbaar water dat momen
WaterRadar
Ook WaterRadar, de applicatie op www.waterradar.be, verbindt watervraag en -aanbod met elkaar. Aan dat platform werken ILVO, VITO, Vlakwa en Inagro samen in het VLAIO-project Irrigatie 2.0, dat nog loopt tot het najaar van 2022. “Met de online viewer WaterRadar kunnen telers eenvoudig op zoek gaan naar alternatieve waterbronnen in de buurt van hun percelen”, licht Tim De Cuypere, onderzoeker precisielandbouw bij Inagro, toe.
Concreet ligt de focus op zowel gezuiverd huishoudelijk afvalwater van Aquafin-installaties als op gezuiverd afvalwater van voedingsverwerkende bedrijven. Daarnaast visualiseert de WaterRadar ook de theoretische irrigatiebehoefte op regionale schaal, waarmee geïnteresseerde bedrijven en lokale overheden extra inzicht krijgen in de theoretische irrigatiebehoefte in hun regio. Zo kunnen ze lokale projecten opstarten die de vraag naar en het aanbod van water beter rijmen en duurzaam en circulair watergebruik faciliteren.
