Onkruidbestrijding en zaaibedbereiding in cichorei beproefd
Sander Smets, onderzoeker akkerbouw aan de Pibo-Campus in Tongeren, lichtte ons tijdens een webinar toe welke ervaringen ze vorig jaar hadden opgedaan in de cichoreiteelt. Er werd hoofdzakelijk gewerkt richting onkruidbestrijding en bodembewerking.
Allereerst stond onderzoeker Smets stil bij het aanbod herbiciden dat er nog in de cichoreiteelt is. Een eerste bemerking hier is dat Legurame (carbeetamide) zijn laatste gebruik kent dit jaar. Van het middel Bonalan weten we via de toelatingshouder Gowan dat een voorstel tot intrekking reeds 2 maal geweigerd is door de Europese Commissie. Een herevaluatie loopt bij het EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid), maar zeker is al dat het ook nog in 2023 gebruikt kan worden.
3 vraagstukken
De focus bij de chemische onkruidbestrijding in cichorei tijdens de proefveldwerking in Tongeren lag bij de vraagstukken: wat als we moeten werken zonder Legurame en zonder Dual Gold (S-metolachloor)? Een andere vraag die werd meegenomen was: wat gebeurt er bij een dosisverlaging van Bonalan van 8 naar 6 l/ha; of als Bonalan helemaal niet wordt ingezet?
Het proefperceel in Borgloon (leem) werd net voor de jaarwissel geploegd en staat erom bekend een historisch hoge onkruiddruk te hebben. Op 1 april werd de cichorei gezaaid op een halve cm diepte bij 45 cm tussen de rijen en 10 cm in de rij. Een aanbeveling die reeds jaren geldt, is dat wanneer we eind maart zijn en er zowel nog suikerbieten als cichorei gezaaid moeten worden, om dan voorrang te geven aan de zaai van cichorei.
Voor de zaai werd Bonalan gespoten en ingewerkt met de compactor. Enkele dagen na de zaai, kreeg het perceel een stevige laag sneeuw over zich. Het perceel verslempte door het smeltwater van de sneeuw en gaf een trage, zeer slechte en heterogene opkomst van de cichorei: finaal gemiddeld, slechts 30%.
Fytotoxiciteit
Om de proefveldwerking beheersbaar te houden, zijn er slechts een beperkt aantal schema’s mee in proef genomen. Bij de dosisverlaging van Bonalan wordt vooral gekeken naar aanvullingen of herpositioneringen van andere middelen. Vooral richting bingelkruid is dit belangrijk. Sander Smets wees er meermaals op om op te passen voor fytotoxiciteit, zeker bij het middel Boa (penoxsulam). Een gevaar hierop is er zeker wanneer de bladeren tegen de grond plakken door hevige regenval.
Zit er geen Bonalan in het onkruidbestrijdingsschema, denk er dan zeker aan om melganzenvoet maximaal te remmen met andere middelen. De combinatie Kerb + Dual Gold + Frontier levert hier een bijdrage aan, maar kan Bonalan onmogelijk vervangen.
Een aanbeveling die werd gegeven, is om Dual Gold te spuiten bij vochtig weer. Dit herbicide heeft immers vocht nodig om goed te werken. In droge omstandigheden is het dan weer beter om Frontier Elite in te zetten. Door de vele regens werd er in alle objecten fytotoxiciteit gezien. De bladeren van jonge cichoreiplanten die hier last van hebben, ogen duidelijk slapper lichter groen, geliger.
Waarnemingen wezen uit dat de meest voorkomende onkruiden kamille en vogelmuur waren. Het ‘mogelijk’ wegvallen van Bonalan heeft een duidelijk effect op het voorkomen van vogelmuur. Kerb inwerken voor de zaai of spuiten in vooropkomst, heeft slechts een zeer matige werking op dit onkruid. Deze wordt hoofdzakelijk bestreden door de inzet van Bonalan.
Nog een ervaring van de onderzoekers aan de Pibo-Campus is dat melganzenvoet enkel volledig te bestrijden valt met 8 l/ha Bonalan voor zaai. Dit biedt ook de beste bestrijding van vogelmuur. Zit er geen Bonalan in de spuitmix, dan blijft er veel vogelmuur over.
Mechanische hulp
In de proefveldwerking werd ook nagegaan hoe mechanische onkruidbestrijding kan helpen. Op 1 juni werd een doorgang gedaan met een frontschoffel met kantmessen (zonder camera). Op 15 juni werd een cameragestuurde schoffel met kantmessen en vingerwieders ingezet. Hierdoor werden grote onkruiden in de tussenrij opgeruimd. Onkruiden in de rij ontsnapten doordat de grond op dat moment te hard was en vingerwieders in de rij ook geen effect meer hadden.
Helaas had mechanisch werken in het jaar 2021 door de specifieke weersomstandigheden geen significante meerwaarde op chemisch werken. Het nat jaar van 2021 was wel ideaal voor de werking van de herbiciden. Er werd zelfs gezien dat onkruiden terug de kans kregen om aan te groeien door de regenval na het schoffelen.
Over de chemische onkruidbestrijding luidt de conclusie dat het referentieschema in 2021 voldeed. Dit bestond uit 8 l/ha Bonalan, Kerb, Safari, Boa en Frontier. Rekening houdend met de prijzen van 2021, kostte dit basisschema zo’n 306 euro/ha.
Zaaibedbereiding
Op eigen initiatief legde de Pibo-Campus vorig jaar een proef aan in de cichoreiteelt om de diverse vormen van zaaibedbereiding na te gaan. De proefveldmedewerkers willen zo vooral het inzicht vergroten in het belang van bodemvocht in het zaaibed. Dit jaar en volgend jaar wordt de proef herhaald in het kader van het Limburgse Droogte Innovatiefonds.
De proef lag aan op een eigen perceel van de Pibo-Campus en dat was een zachte leemgrond die snel opdroogt. De voorteelt was korrelmaïs, dat niet het ideale uitgangsscenario schiep. Half november werd het land geploegd en op 3 maart werd het vals zaaibed aangelegd. Sander Smets geeft aan dat dit heel vroeg was, maar het kon. Op 30 maart werd dan de cichorei gezaaid op een halve cm diepte, 45 cm tussen de rij en 9 cm in de rij.
Alvorens het vals zaaibed aan te leggen werd daags voordien het ploegwerk opengereden met de Canadese eg en werd het herbicide Bonalan gespoten aan 8l/ha. Dit werd ingewerkt door nogmaals de Canadese eg in te zetten. Dat was op 2 maart. Een dag later werd op 3 verschillende manieren een vals zaaibed aangelegd. Een eerste techniek bestond erin om met de vaste rol aan de slag te gaan. De tweede techniek betrof de inzet van een rotoreg met croskilette, de derde techniek was dan weer de rotoreg met de vaste rol.
De bodem werd niet dieper dan 10 cm bewerkt, omdat er anders te veel natte grond naar boven zou komen. Nogmaals bemerkt Sander Smets dat de bodem zeer zacht was en heel vroeg in het jaar goed bewerkbaar was.
Daags na de aanleg van het vals zaaibed gingen de hemelsluizen open en kwam er 20 l regen per m2 op het proefveld. Waar er met de rotoreg en de vaste rol was gereden, lag de grond dichtgeslagen en was het een vaste koek. Waar enkel met de vaste rol was gereden, lag het iets minder dichtgeslagen. De grond lag nog het mooist na de zware regenval waar met de rotoreg en de croskilette was gereden.
De volledige maand maart 2021 was nat en het duurde tot 30 maart alvorens het vals zaaibed herbewerkt kon worden. Dit gebeurde met de rotor-eg + croskilette en de compactor. Ook werd directzaai geprobeerd. Het idee hierachter is dat de grond al een maand de tijd heeft gehad om zijn capilariteit te herstellen en om op te warmen.
Temperatuur
Temperatuurmetingen geven aan dat bij de directzaai geen warmte is verloren door het opnieuw bewerken van het zaaibed, het openen van de grond dus. Ook waar de grond was dichtgerold met de vaste rol was de bodemtemperatuur warmer. Naar gelang de tijd verstrijkt, lopen de andere bodembewerkingen dit verschil in.
De zaai van de cichorei gebeurde uiteindelijk op 30 maart bij een bodemtemperatuur van 10 °C. “Dit is iets wat algemeen aangeraden wordt voor cichorei”, aldus Sander Smets. Het object met de directzaai lag volledig dichtgeslagen, wel vlak, maar niet fijn van structuur. Dit maakte dat er onvoldoende losse grond was om het zaad te bedekken. Gelukkig hebben de vele regens hier iets geholpen en is er zo toch nog zaad bedekt geraakt. In een droog jaar zou dat zaad net verloren zijn.
Op het moment van zaai was het heel duidelijk dat waar het vals zaaibed herbewerkt was met de rotoreg en croskilette (na begin maart het Canadese egwerk vast te rollen), het meeste vocht nog in de bodem zat. De compactor had het op dat moment moeilijk om de grond open te breken en fijn te krijgen, waardoor hier 2 passages mee zijn gebeurd. Dat leidde er dan weer toe dat de bodem heel goed belucht was en dat er veel vochtverlies optrad.
Opkomst
Ondanks het verslempte zaaibed en de koude temperaturen kwamen op 14 april, dat is 2 weken na de zaai, de eerste plantjes boven. Tussen 18 en 22 april steeg het plantenaantal exponentieel. De snelste opkomst was er in het object waar het vals zaaibed was aangelegd met de rotoreg plus vaste rol en waar het vlak voor zaai nabewerkt was met de rotoreg en de croskilette. De traagste opkomst was er in het object directzaai in het onbewerkte vals zaaibed dat eerder was aangelegd met de rotoreg en croskilette.
Op 21 mei werd de finale opkomst van de cichorei gemeten en werd gezien dat die het laagst was in de objecten waar de compactor werd ingezet om het dichtgeslempte valse zaaibed te herbewerken én waar directzaai werd toegepast op het toegeslagen valse zaaibed.
Opbrengst
Als we kijken naar de finale opbrengst die op 14 september handmatig geoogst werd door leerlingen en leerkrachten van de Pibo-campus, moet gezegd worden dat er geen statistisch verschil zit in de opbrengsten van ieder proefobject. De hoogste opbrengst (49.931 kg/ha) werd genoteerd waar het valse zaaibed was toegerold met de vaste rol en nabewerkt is met de rotoreg en croskilette voor zaai. De laagste opbrengsten zijn genoteerd in objecten waar de vaste korst van het valse zaaibed herbewerkt moest worden met de compactor. Dat ging op dat moment duidelijk minder goed.
Opvallend is dat de directzaai in het toegeslempte valse zaaibed (na voorbewerking met rotoreg en croskilette) helemaal niet slecht scoorde bij de oogst, namelijk 46.910 kg/ha. Sander Smets concludeert dat de opkomst en de opbrengst niet 1-op-1 aan elkaar gelinkt kunnen worden.
De directzaai had dan wel de laagste opkomst, maar toch niet de laagste opbrengst. Sander Smets brengt hier wel enige nuance aan en wijst op de handmatige rooi van de proefobjecten. Dit maakt dat alle types wortels mee zijn gerooid, waar bij een machinale rooi wortels met een afwijkende of grillige vorm vaak verloren gaan en door de machine terug op het veld komen. Het object met de directzaai had soms door de harde grond heel grillig gevormde wortels.
Conclusies
Gewasbescherming:
- Het toedienen van 8l Bonalan per ha is nodig om melganzenvoet en vogelmuur te bestrijden. Vogelmuur die toch nog ontsnapt aan de Bonalan kan afgebrand worden met Frontier Elite + Dual Gold.
- Voor de bestrijding van kamille is er dan weer Boa + Safari, maar pas op voor fytotoxiciteit.
Bodembewerking:
- De hoogste temperatuur van het zaaibed werd gemeten in het object met de directzaai (10° C). Het valse zaaibed wordt hier niet meer herbewerkt, waardoor de capilariteit niet opnieuw verstoord wordt. Dat kan een meerwaarde bieden in droge jaren, maar kon in een nat jaar zoals 2021 niet beproefd worden. Wel is gebleken dat het zaaibed hier veel harder was, mede door de vele regens op het valse zaaibed. Daardoor konden de wortels moeilijker doorgroeien en hadden ze soms geen mooie puntvorm, maar waren ze grilliger gevormd.
- In 2021 werd het beste resultaat bekomen door het valse zaaibed vast te rollen. Zo ontstond een hogere bodemtemperatuur. Voor de zaai werd de korst het best gebroken door het valse zaaibed te herbewerken met de rotoreg en croskilette.
