Boeren ontdekten klimaatmaatregelen op infomarkten
Landbouwers uit de gebiedscoalitie {beek.boer.bodem} konden vorige week via een infomarkt mogelijke maatregelen ontdekken om in te spelen op de klimaatwijziging.
Landbouwers kijken met lede ogen naar klimaatwijziging. De verhoogde kans op zowel aanhoudende zomerse droogte als op periodes van hevige neerslag zorgt gemiddeld genomen voor lagere teeltopbrengsten. Een enkel wondermiddel is er niet, een combinatie aan maatregelen biedt mogelijk wel soelaas.
Gebiedscoalitie {beek.boer.bodem} experimenteert in de vallei van de Aa al enkele jaren met zo een menu aan klimaatmaatregelen en breidt uit naar de hele vallei van de Kleine Nete.
“Begin dit jaar kregen we van de Vlaamse Overheid groen licht voor de uitwerking van ons tweede Water-Land-Schap-dossier”, vertelt Jan De Haes, gedeputeerde voor gebiedsprogramma Kleine Nete. “Hiermee hopen we onder meer landbouwers in de hele vallei van de Kleine Nete te ondersteunen met klimaatrobuuste maatregelen die ze kunnen toepassen op hun bedrijf. Met het eerste Water-Land-Schap-dossier kregen we de middelen om met {beek.boer.bodem} van start te gaan in de gemeenten in de Aavallei. Intussen is {beek.boer.bodem} een goed draaiend partnerschap van gemeenten, landbouworganisaties en Vlaamse overheidsinstellingen, gecoördineerd door provincie Antwerpen. Samen zoeken we naar maatregelen die de impact van klimaatwijziging op de landbouw kunnen temperen.”
Zo kozen landbouwers in de vallei van de Aa onder meer voor teeltrotatie met een meer klimaatrobuust gewas als sorghum en de mengteelt maïs-boon. Via stuwen in perceelsgrachten krijgt het water meer tijd om in te sijpelen in de grond, terwijl houtsnippers in de bodem ervoor zorgen dat de bodem meer water vasthoudt.
Landbouwers zijn terreinkenners
“Globaal genomen weten we dat de Kempense zandgronden de landbouw in het gebied gevoelig maakt voor langdurige droogte. De echte terreinkenners, dat zijn de landbouwers zelf. Zij kennen de lokale knelpunten en kansen op het terrein, en zoeken wat past in hun bedrijfsvoering. We vinden het dan ook belangrijk dat we bij de Kleine Nete-landbouwers zelf te rade gaan over welke maatregel op welke plaats volgens hen het meest effect zou hebben”, aldus Jan De Haes.
Op de infomarkten in Zandhoven en Kasterlee maakte een 25-tal geïnteresseerde landbouwers kennis met het menu van maatregelen. Medewerkers van provincie Antwerpen, Boerennatuur Vlaanderen, ILVO, Boerenbond, Hooibeekhoeve en Universiteit Antwerpen gaven tekst en uitleg en beantwoordden de specifieke vragen. Vooral de droogteproblematiek en het vergroten van de grondwatervoorraden op korte en lange termijn kregen daarbij de nodige aandacht.
Maatwerk per perceel
“Houtsnippers in de bodem verwerken klinkt wel interessant”, zegt een landbouwer. “Maar het moeten wel de juiste zijn.”
Leen Vervoort van Boerennatuur Vlaanderen weet er meer van. “We werken met houtsnippers uit lokaal landschapsbeheer”, vertelt ze. “Het is een maatregel die veel landbouwers aanspreekt. Ook voor de klimaatrobuuste teelten en peilgestuurde drainage is er veel interesse.”
Bij de watersysteemkaart ontwikkeld door de Universiteit Antwerpen zochten enkele bezoekers gefascineerd naar hun percelen. De kaart toont de infiltratiekansen voor water in de hele Kleine Netevallei. “Verbazingwekkend dat je zo goed kunt zien welke de droogtegevoelige plekken zijn”, zegt een van hen. Een collega treedt hem bij. “Ik zit echt in de vallei, aan weerskanten van de Kleine Nete. Daar zit veel hoogteverschil, dat voel je wel in de manier waarop het water zich over de percelen verdeelt. Daar is het voor mij juist goed voor weidegrond. Ga je richting de grote baan, dan is de grond veel beter voor teelten.”
“Die lokale informatie is voor ons heel nuttig en zelfs nodig”, zegt gebiedscoördinator Koen Eyskens van provincie Antwerpen. “Het is dan ook echt maatwerk, wat we met ons Water-Land-Schapdossier doen. Elke grond is anders, zelfs binnen een perceel is de situatie vaak ongelijk. Zo kan een hoek te nat staan terwijl het aan de andere kant droog is.”
Bij de bezoekers aan de infomarkt is ook Luc Van Laer, al 30 jaar landbouwer en sinds 6 maanden ook schepen van Landbouw in Geel. “Ik zie hier zeker interessante mogelijkheden om het water meer te bufferen”, zegt hij. “De grote uitdaging is alle landbouwers die op dezelfde waterloop aansluiten meekrijgen in het verhaal. Ik was alvast aangenaam verrast toen bij de eerste presentatie van {beek.boer.bodem} voor de landbouwraad in Geel de sfeer zo positief was.”
Provincie Antwerpen verwerkt nu samen met de partners al deze informatie in het Water-Land-Schap-dossier. Ook de 12 gemeenten en de bosbeheerders bekijken nog welke klimaatmaatregelen zij voor hun terreinen in de Kleine Netevallei het meest geschikt vinden. Op die manier neemt het Water-Land-Schapdossier ‘Bodem~Water’ de inzichten mee van elk van deze 3 grote landschapsspelers in de Kleine Netevallei.
“Als de Vlaamse Overheid het dossier goedkeurt en de nodige gelden vrijmaakt, kan Water-Land-Schap in de vallei van de Kleine Nete voor elk van deze 3 belangrijke terreinbeheerders – landbouwers, gemeenten en bosbeheerders – de best passende klimaatmaatregelen realiseren, en zorgen we zo voor meer veerkracht in de hele vallei”, sluit Jan De Haes af.
