Statiegeld moet blikjes uit zwerfvuil halen
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wil nog dit jaar een beslissing nemen over statiegeld op plastic flessen en blikjes. "In het regeerakkoord staat dat het zwerfafval met 20% moet verminderen, maar het is duidelijk dat we dit niet halen", motiveerde ze haar beslissing op 6 augustus in de talkshow De Tafel van Vier op Play 4.
Statiegeld op drankverpakkingen in blik en plastic is een goede remedie tegen zwerfvuil. Drankverpakkingen zijn goed voor zowat 40% van het volume van het zwerfvuil in Vlaanderen. Voor de veehouders zijn blikjes het grootste probleem. Een drankblikje dat tussen het gras belandt, kan bij het maaien worden meegemaaid. Zo belanden er scherpe stukjes blik in het veevoer. Daardoor krijgen de koeien verwondingen en ontstekingen in de maag (scherp-in). Ze worden er ziek en lusteloos van, ze lijden helse pijnen en heel vaak lijdt dit tot het overlijden van het dier. Scherp-in door stukjes blik treft volgens het Algemeen BoerenSyndicaat (ABS) tot 6.000 koeien per jaar. Naar schatting kost dit de Vlaamse veehouderij jaarlijks bijna 7 miljoen euro. De boeren verliezen veel tijd met het opruimen van hun weilanden. Het is vrijwel onmogelijk om alle blikjes op te sporen en op te ruimen voor ze beginnen met maaien.
Gewassen en landbouwmachines lijden eveneens schade door zwerfvuil. Boerenbond en ABS voerden in het recente verleden reeds verschillende sensibiliseringscampagnes tegen zwerfvuil.
Bocht
Hoewel Demir en haar partij, de N-VA, in het verleden altijd op de rem gingen staan als het ging over het invoeren van statiegeld, gaat de minister nu toch overstag. Ze verwees naar de afspraak van haar voorgangster Joke Schauvliege (CD&V) met de afvalsector om het zwerfafval met 20% te verminderen. In het Vlaamse regeerakkoord stond dat de beslissing over statiegeld pas eind 2023 zou genomen worden, maar ze wil al dit jaar knopen doorhakken. "We hebben het dossier de voorbije maanden al voorbereid", aldus nog Demir, die nog opmerkte dat 14 landen vandaag reeds statiegeld hebben op blik en plastic.
De omgevingsminister temperde wel meteen al de verwachtingen voor een snelle invoering. Ze wijst erop dat systeem van de blauwe zak om PMD-afval aan huis op te halen goed werkt voor grote plastic flessen. En er moet een akkoord komen met de andere gewesten. Zowel Wallonië als Brussel hebben eerder reeds aangegeven dat ze willen starten met statiegeld. Demir stelt dat statiegeld "in het beste geval in 2025 een feit zal zijn".
De Statiegeldalliantie, een groep van overheden, organisaties en bedrijven, reageert voorzichtig positief op de aankondiging. “Statiegeld is inderdaad onvermijdelijk. Decennia van sensibilisering, sancties en beloningsprojecten hebben niet het gewenste resultaat opgeleverd. Met statiegeld kan Vlaanderen net als de noordelijke Europese landen het aantal blikjes en flesjes in de natuur sterk terugdringen”. ABS sloot zich indertijd als één van de eerste organisaties aan bij de Statiegeldalliantie.
Systeemkost
De alliantie spoort de Vlaamse regering aan om de Noorse en Duitse statiegeldsystemen over te nemen. Deze landen halen heel hoge inzamelcijfers tegen een lage systeemkost. In Duitsland is dankzij statiegeld de aanwezigheid van blikjes in zwerfvuil gedaald naar slechts 0,03%. Het gebruiksgemak in Noorwegen en Duitsland is de belangrijkste succesfactor voor het statiegeldsysteem. Het statiegeldsysteem dat al bestaat in België, voor sommige hervulbare glazen flessen zoals bij bier, werkt goed en kan de solide basis vormen voor uitbreiding naar blikjes en plastic flessen.
“Het is nu belangrijk dat de Vlaamse regering in de komende weken samen met alle stakeholders bepaalt hoe het systeem het beste en zo snel mogelijk wordt opgezet”, zegt de Statiegeldalliantie. De groep roept ook de Waalse milieuminister Céline Tellier (Ecolo) en de Brusselse milieuminister Alain Maron (Ecolo) op om de afspraken over statiegeld in de Waalse en Brusselse regeerakkoorden uit te voeren, zodat uiterlijk in 2025 een statiegeldsysteem in heel België zorgt voor een schonere leefomgeving.
Buurlanden
In Duitsland zit er al sinds 2003 statiegeld op blikjes en kleine flesjes. Nederland heeft sinds kort ook statiegeld (0,15 euro) op kleine flesjes. Vanaf 31 december komt er daar ook statiegeld op blikjes. In Duitsland krijgt men zelfs 25 cent per blikje. Flesjes en blikjes die gekocht zijn in het ene land kun je meestal niet inleveren in een ander land.
