“Grondstoffenprijzen zullen nog hele tijd onstabiel zijn”
De prijzen van tarwe, maïs en soja als veevoer en als consumentenproducten zullen nog een hele tijd onstabiel zijn. Dat zegt Jean-Louis Maertens van Cefetra in een analyse van de voorbije jaren en een vooruitblik voor de komende jaren.
Beleggers op korte termijn over de hele wereld hebben deze bulkgrondstoffen in het vizier en die zullen hun prooi niet snel lossen, al zeker nu er zoveel onbekende parameters zijn die vraag en aanbod kunnen beïnvloeden. Remedies zijn niet of nauwelijks beschikbaar.
Cefetra levert al meer dan 120 jaar agrarische grondstoffen voor de feed-, food- en fuelindustrie in Europa. De onderneming is onderdeel van de Duitse BayWa Group. Jean-Louis Maertens is commercieel directeur.
De afgelopen jaren was de wereldwijde markt van landbouwgewassen relatief stabiel. De winstmarges waren flinterdun en de schommelingen in voorraden en vraag en aanbod hadden nauwelijks uitschieters. Er was vertrouwen en standvastigheid en beleggen deed je enkel als je veel kennis van zaken had. Dat maakte dat deze producten weinig interessant waren voor de particuliere beleggers en al zeker voor kortetermijnbeleggers. Dat is op een paar jaar tijd helemaal omgeslagen.
Fondsen
Een aantal factoren hebben voor een markt gezorgd met veel sterke stijgingen en dalingen en het stikstofdebat in Vlaanderen is daarbij slechts een voetnoot. “Het is een opeenstapeling van grote en kleine factoren. Dat gaat van het vastlopen van het containerschip Evergreen in het Suezkanaal - wat de kwetsbaarheid van de logistieke keten blootlegde - tot de klimaatverandering die wereldwijd voor steeds grotere misoogsten van landbouwgewassen zorgt. Sneeuw en hagel in Brazilië, droogte in Canada en recordhittes in Indië, natuurrampen van een omvang die we nog niet eerder zagen. Tel daar nog de coronacrisis en de oplopende inflatie bij op en je hebt al een interessante cocktail voor beleggers”, weet Maertens.
Maar er is meer aan de hand. “In de Verenigde Staten en in mindere mate in Europa groeit de vraag naar biobrandstoffen. Ook als biodiesel voor bijvoorbeeld de transportsector slechts een korte tussenstap is in de overgang van diesel naar elektrisch rijden of waterstof, zal de vraag naar plantaardige olie heel sterk blijven. In Nederland staan bijvoorbeeld drie nieuwe biofuel-fabrieken gepland”, vervolgt Maertens.
China
In China heeft de Afrikaanse varkenspest een groot deel van de varkensstapel vernietigd. “Van gezinnen die in de tuin een varkentje kweekten op keukenafval is daar een gigantische sprong gemaakt naar professionele varkensboeren die hun dieren voederen met maïs en soja. Dat betekende dat de Chinese import van hoogwaardige eiwitten plots de hoogte werd ingejaagd. Een gelijkaardig probleem is er met de vraag naar granen in China: de vraag ernaar neemt nog elke dag toe, terwijl hun landbouwoppervlakte niet groeit en zij nauwelijks efficiëntiewinsten boeken”, vult Harm de Wilde aan. Hij is één van de marktanalisten bij Cefetra.
Voorts is er de Green Deal van Frans Timmermans in Europa, die zich onder meer toespitst op een groter aandeel voor de biologische landbouw. “Daarbij liggen de opbrengsten doorgaans lager. Er wordt bovendien aangestuurd om de productie en consumptie van vlees te beperken. Wat de situatie ook niet vooruit helpt, is dat steeds meer landen verbieden dat hun eigen landbouwopbrengsten op de internationale markt komen terwijl ze wel zelf strategische voorraden aanleggen van bepaalde voedingsgrondstoffen.”
Oekraïne
De oorlog in Oekraïne was de druppel die de emmer deed overlopen op de markt van de landbouwgewassen. “Al moeten we de impact daarvan misschien ook niet overschatten. De klassieke graanexport via de havens is inderdaad een strategisch steekspel in de oorlogsvoering, maar de Oekraïners zijn intussen heel creatief om hun graan over het land te exporteren, vooral via het spoor en zelfs met vrachtwagens. In grote delen van Oekraïne zijn er ondanks de oorlog relatief weinig problemen om te zaaien en te oogsten. We hebben dit jaar 16% minder gezaaid, wat veel beter is dan verwacht. We schatten dat de productie met 30% afneemt. Zonnebloemen en wintertarwe worden vooral in het Oosten van dat land geteeld, waar nu het hardst gevochten wordt. Daarvan is de opbrengst moeilijker in te schatten. Eén van de grootste uitdagingen in Oekraïne is om de boeren straks aan brandstof te helpen voor hun oogstmachines”, duidt Jean-Louis Maertens.
De Russische tarwe-export ondervindt moeilijkheden. Er is geen exportverbod op Russische tarwe, maar Rusland is wel van het SWIFT-betaalsysteem afgesloten en er zijn maar weinig schepen die in Rusland willen laden. “Waar ze verkopen, krijgen ze een minder goede prijs. Het niet kunnen aanbieden van Russische en Wit-Russische kunstmest zorgt wel voor problemen in West-Europa en Brazilië, dat heel afhankelijk is van kunstmest. Met minder en duurdere kunstmest zullen de opbrengsten vooral volgend seizoen in het algemeen potentieel lager liggen.”
Alternatieven
Het maakt de job van Maertens en zijn ploeg bij Cefetra er niet makkelijker op. “Sommige producten zijn verdubbeld in prijs, andere zijn tot wel vervijfvoudigd of nog meer. Maïs is plots goedkoper dan tarwe en gerst. Er zijn situaties die we in onze hele carrière nog niet meegemaakt hebben. Alternatieven zijn er nauwelijks. Wij hebben voor het eerst in 15 jaar nog eens een scheepslading maniok in pellets gekocht als alternatieve bron van zetmeel. Zodra andere spelers dat ook doorhebben, stijgt de prijs daarvan eveneens. En het blijft een gewas: als het niet eerst geplant is, kan je het ook niet verkopen.”
De meeste factoren speelden al voordat de oorlog in Oekraïne begon. “De oorlog is de druppel die de emmer deed overlopen. De grondstoffenmarkt zit vandaag met extreme prijzen en we kunnen niet voorspellen wanneer of op welk punt deze storm uitgeraasd zal zijn. Wanneer stopt de speculatie door beleggers? Iedereen vraagt ons of de prijzen van landbouwgrondstoffen nog kunnen of zullen stijgen. Zoals de kaarten vandaag liggen, bestaat die mogelijkheid zeker. Het conflict aan de Zwarte Zee kan bij wijze van spreken morgen gedaan zijn, wat voor een corrigerende daling zou kunnen zorgen, maar heel wat van de factoren die voor de huidige prijsstijgingen zorgen, spelen op de lange termijn. Denk aan de transportprijzen, de klimaatverandering, de Green Deal, China, veranderende consumptiepatronen, … Het duurt nog wel minstens een paar jaar voor de markten van granen, maïs en soja opnieuw stabiliseren”, besluit Jean-Louis Maertens.
