Supermarkten tegen plan dat positie boeren moet versterken
Een sterkere positie in de voedingsketen voor landbouwers. Het is mogelijk een element van nieuwe Europese wet- en regelgeving. Grote supermarktconcerns uit onder meer Nederland, Duitsland en Oostenrijk stuurden recent een serie brandbrieven naar de Europese Commissie.
De supermarkten stellen dat de claim van de Europese Commissie dat supermarkten hun macht misbruiken, onjuist en onbewezen is. De claim van de Commissie komt niet zomaar ergens vandaan: Europees onderzoek onder leiding van de Nederlandse oud-landbouwminister Cees Veerman wees dit uit. Landbouwers zouden vaak onbehoorlijk laat worden betaald, terwijl supermarkten ook nog eens eenzijdig leveringscontracten aanpassen.
Landbouwers kunnen daar weinig tegen beginnen, omdat ze anders dan de supermarkten groot in aantal en dus inwisselbaar zijn. Zo hebben Albert Heijn en Delhaize leveranciers om een korting verzocht vanwege de fusie, die ze in theorie een groter afzetgebied verschaft. Verzocht, maar off-the-record zeiden diverse leveranciers in de praktijk weinig keuze te hebben.
Frans voorbeeld
Frankrijk koos om de impasse te doorbreken daarom al even eerder voor een verplichte marge van 10 % op producten die worden aangeboden, waarbij supermarkten moeten aantonen hoe deze extra marge vooral bij de landbouwers terechtkomt. Ook wil de Franse regering onder leiding van president Emmanuel Macron het stunten met lage prijzen aan strengere regels binden. Producten mogen voortaan met hooguit 34 % korting worden aangeboden. Daarmee is één plus één gratis dus verleden tijd.
Eurocommissaris Phil Hogan (landbouw) heeft zich sinds de analyse van Veerman en co naar buiten kwam kritisch over wat hij de “supermacht” noemt uitgelaten. In een speech in oktober kondigde hij aan dat de Europese Commissie concrete maatregelen gaat voorstellen aan de EU-lidstaten. Maatregelen die boeren meer onderhandelingsmacht verschaffen.
De Europese Commissie wil in elk geval een maximale betalingstermijn van 30 dagen, meer mogelijkheden voor landbouwers samen prijsonderhandelingen in te gaan of productie af te stemmen en op EU-niveau geharmoniseerde afspraken over wat toelaatbare en ontoelaatbare praktijken zijn.
De Europese vertegenwoordiger van de retail, EuroCommerce, wijst op een vrijwillige gedragscode die supermarkten hanteren. Bovendien zijn alle bedrijven vrij supermarkten aan te klagen wanneer sprake is van illegale praktijken of ernstige misstanden. In de praktijk blijft het bij demonstraties en volgen geen aanklachten, aldus de organisatie.
Ook wijst ze erop dat supermarkten nauwelijks zaken doen met boeren. Vrijwel alle handel die supermarkten verkopen, komt van de tussenhandel of verwerkers. Volgens EuroCommerce zal de marge die weggehaald wordt bij supermarkten niet bij boeren terechtkomen, maar bij handelaren en grote verwerkers als Danone en Unilever.
Ten slotte beargumenteert de supermarktlobby dat maatregelen zullen leiden tot prijzen die te hoog liggen voor de consument. Deze angst bestaat vooral in Duitsland, waar ongeveer de helft van de totale supermarktomzet wordt gerealiseerd met harde discounters, dus ketens waarvoor de laagste prijs en relatief weinig service het motto zijn.
