GLB-budget met 5 procent omlaag

Als de lidstaten van de EU akkoord gaan, zal de nieuwe GLB-begroting neerkomen op €365 miljard. De Commissie stelt ook voor de co-financieringspercentages voor plattelandsontwikkeling te verhogen. Nog eens €10 miljard zal vanuit de Horizon Europe-fondsen beschikbaar komen voor innovatie in de landbouw, voedingssector, bio-economie en plattelandsontwikkeling. De daling is geen totale verrassing. Met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk volgend jaar ontstaat een gat in de EU-begroting. De Britten behoren immers tot de grotere netto-betalers aan de EU.

Eerder verklaarde Eurocommissaris voor landbouw Phil Hogan in een tour door de EU dat moet worden onderzocht of EU-lidstaten bereid zijn geen 1 maar 1,2 % van hun bruto binnenlands product aan het GLB te besteden. Een kleine prijs voor een groot goed, beargumenteerde de Ier. Dat percentage wordt in de nieuwe begroting net niet gehaald.

Meerjarenbegroting

De Commissie maakte de cijfers bekend bij de presentatie van de meerjarenbegroting. In de periode van 2021 tot en met 2027 zal het GLB circa 30% van het totale EU-budget bedragen. In de huidige GLB-periode is dat nog ruim 36% terwijl het percentage in de jaren ’80 nog zowat 60% aantikte. Het afnemende belang van GLB in de begroting hangt samen met nieuwe prioriteiten die de EU stelt, zoals het versterken van haar defensie en controleren van migratie.

De Commissie zelf zegt dat de EU een veerkrachtig, duurzaam en concurrerende agrarische sector nodig heeft om de productie van hoogkwalitatief, veilig en betaalbaar voedsel te verzorgen. De landbouw dient bovendien volgens de uitvoerende arm van de EU als een sterke sociale en economische basis van plattelandsgebieden.

In het voorstel worden de twee pijlers voor inkomenssteun en plattelandsbeleid gehandhaafd. De Commissie wil dat de EU voortaan doelen bepaalt en de lidstaten dan vervolgens via een nationaal strategisch plan deze doelen realiseren. Daarbij zal de Commissie als onafhankelijke scherprechter optreden om te voorkomen dat oneerlijke concurrentie ontstaat.

Meer gericht

Zoals eerder uitgelekt zullen directe betalingen beperkt omlaag worden geschroefd en beter gericht. Bedrijven kunnen tot maximaal €60.000 aan directe betalingen ontvangen. Om de verdeling van het geld eerlijker te maken, wordt de hoogte van de betalingen ook gekoppeld aan de omvang van het boerenbedrijf. Directe betalingen per hectare per lidstaat zullen wat de Commissie betreft verder convergeren naar het EU-gemiddelde.

Steun wordt ook toenemend gekoppeld aan milieudoelen. Een groot deel van de begroting zal met strenge regels behouden blijven voor acties die specifiek voordelig zijn voor het klimaat en milieu. Het voorstel voorziet in een nieuwe crisisreserve, waarvan de omvang niet direct duidelijk is.

Copa-Cogeca

Secretaris-generaal Pekka Pesonen van Copa-Cogeca is alvast “zeer teleurgesteld”. Een sterke begroting is volgens hem nodig om een meer duurzame en moderne landbouw te garanderen. Copa-Cogeca is de lobbyorganisatie van landbouwers en landbouwcoöperaties in de EU. De daling van het budget is gevolg van het Britse vertrek uit de EU. Het Verenigd Koninkrijk is momenteel een grote nettobetaler. De Fin vindt dat de lidstaten dit verschil gemakkelijk kunnen opvangen.

Voorzitter Joachim Rukwied van de boerenkant van Copa-Cogeca vreest het toenemende niveau van ‘subsidiariteit’, zoals dat door de Commissie wordt genoemd. In de praktijk, legt de Duitse akker- en wijnbouwer uit, kan het beleid door opportunisme van lidstaten neerkomen op renationalisatie. Daarmee komt de grootste zegening van het landbouwbeleid – een interne markt met voor iedereen dezelfde spelregels – onder druk te staan.

Een tweede zorg van Copa-Cogeca is dat de pijlers voor inkomenssteun en marktmaatregelen enerzijds en plattelandsgelden anderzijds, mogelijk niet strikt meer gescheiden zullen worden. “Voor Copa en Cogeca is het van levensbelang dat beide pilaren behouden blijven en dat directe betalingen aan actieve landbouwers op huidige niveaus blijven”, aldus Rukwied, “zonder enige nationale cofinanciering.”

Boerenbond bezorgd

Boerenbond vindt de begroting te mager voor een ambitieus landbouwbeleid. Prijzen en marges staan onder druk en de wispelturigheid van de markt laat zich volgens de landbouworganisatie ongenadig voelen. Tegelijk stelt de maatschappij steeds meer eisen aan diezelfde land- en tuinbouw. Een behoorlijke begroting is dus bittere noodzaak, vindt Boerenbond.

Boerenbond stelt dat de Vlaamse land- en tuinbouw daar bovenop nog een bijkomende korting moet slikken. Want de landbouwbegroting moet evenwichtiger verdeeld worden tussen de oude en de nieuwe vooral Oost-Europese lidstaten. Dit is als principe verdedigbaar, geeft de organisatie maar dan moet wel de juiste rekening gemaakt worden. ‘Men houdt onvoldoende rekening met de ondersteuning via het plattelandsbeleid en het cohesiebeleid’, heet het.

Het zijn beleidsdomeinen waarin de nieuwe lidstaten zeer sterk ondersteund worden, in tegenstelling tot de oude lidstaten. Van Waalse kant is landbouwminister René Collin ook teleurgesteld. Volgens hem wordt het belang van de landbouw - met in de EU 22 miljoen landbouwers die 500 miljoen mensen voeden- blijkens de begroting opnieuw onderschat.

JCB