De werking van de schattingscommissie

D e droogte, heel Vlaanderen kampte met dit extreem natuurfenomeen. Maar het midden van West-Vlaanderen leek wel erg hard getroffen. In Ardooie kregen de meeste teelten te maken met schade: gras, maïs, aardappelen, maar ook bonen, bloemkool, venkel, schorseneren, pastinaak, pootgoed, grasklaver, pompoen, butternut, peterselie enz. kregen het hard te verduren. De schattingscommissie heeft dan ook heel wat werk voor de boeg. Zo ook Kathleen Verhelle, schepen van landbouw en milieu en lid van de schattingscommissie in Ardooie.

Kathleen Verhelle is schepen sinds 2013, met als belangrijkste bevoegdheden landbouw en milieu. Zelfs baat ze samen met haar man een gemengd landbouwbedrijf uit met ongeveer 70 melkkoeien. Verder hebben ze een gesloten varkensbedrijf. De schepen ging al vier keer op pad voor droogteschade, in 2018 en in 2017, en ook de wateroverlast in 2016.

Kan je kort de werking uitleggen van de schattingscommissie ?

Als natuurfenomenen de oorzaak zijn van schade aan teelten, kunnen landbouwers een beroep doen op de gemeentelijke schatttingscommissie. Zowel bij een volledige of gedeeltelijke vernieling van de oogst, is het belangrijk dat de commissie de schade vaststelt. Dit moet gebeuren voor de oogst of voor het vernietigen van het gewas bij een volledige teeltmislukking.

Uit wie bestaat het team? Heeft ieder zijn eigen functie?

De schattingscommissie wordt samengeroepen door de schepen van landbouw (of de burgemeester). De schattingscommissie bestaat uit: de burgemeester of de schepen van landbouw (voorzitter), een ambtenaar van het Departement Landbouw en Visserij, een ambtenaar van de FOD Financiën en twee experten. Het is niet altijd mogelijk voor alle partijen om aanwezig te zijn. De schattingscommissie is geldig samengesteld als minstens drie leden aanwezig zijn, waaronder de voorzitter.

Hoe kan de landbouwer jullie het beste bereiken?

De landbouwer kan de gemeente contacteren om de schade te laten vaststellen. Daarvoor moeten ze een aanvraag doen tot vaststelling van schade aan teelten. Ze kunnen dit document vinden op de website van de gemeente. Dit moet ingevuld en terugbezorgd worden aan de gemeente of aan de voorzitter van de schattingscommissie. Die aanvraag bevat gegevens zoals datum van aanvraag, naam, adres, telefoon, landbouwnummer, oorzaak van de schade, ligging van de percelen, aard van de getroffen teelt, nummer van het perceel op de verzamelaanvraag, oppervlakte van het perceel, de vermoedelijke schade en de vermoedelijke kostprijs van de schade.

Hoe meet de schattingscommissie de schade? Welke materialen en/of welke methoden worden gebruikt?

De schade wordt gemeten door ter plekke de teelt te bezichtigen. De leden van de schattingscommissie zijn zelf altijd landbouwer geweest en weten heel goed met wat ze bezig zijn. Er wordt een eerste vaststelling gedaan in overleg met de landbouwer. Later voor de oogst moet de tweede vaststelling gebeuren, ook in overleg met de landbouwer. Het kan ook zijn dat we de eerste en tweede vaststelling samen doen wanneer dit kort voor de oogst is of bij een totaal verlies. Dit moet gemeld worden op het schattingsverslag. Op het schattingsverslag moeten ook dezelfde gegevens ingevuld worden zoals op de aanvraag en het moet ondertekend worden door drie leden van de schattingscommissie en natuurlijk ook van de landbouwer zelf.

We zien nu heel veel maïs. Door eens door de maïs te lopen, kunnen wij als lid van de schattingscommissie bepalen of de maïs goed, minder goed, slecht of heel slecht is. Men kijkt of er voldoende kolven aanwezig zijn en of er builenbrand aanwezig is. Soms ziet de maïs er op het eerste zicht goed uit tot je eens tussen de maïs loopt, dan zie duidelijk het verschil. Bij bonen is de schade op het eerste gezicht duidelijk te zien. Bij aardappelen worden er een paar stronken uitgetrokken en bekeken en gewogen. Dit jaar is er veel doorwas wat de kwaliteit bedreigt.

Bij de schatting moeten wij altijd een percentage weergeven. Het gebeurt soms bij aardappelen dat we de schade bepalen aan de hand van weegbons of de factuur, waar de kilogrammen op genoteerd staan. We rekenen dan de opbrengst per hectare en bepalen dan het percentage verlies. Dit gebeurt dan na de oogst. Onderaan het verslag wordt dan wel de opmerking gegeven dat de berekening gebeurd is aan de hand van die weegbons.

De landbouwer kan ook altijd bezwaar indienen als hij van mening is dat het bedrag dat hij zal krijgen niet in overeenstemming is met de werkelijkheid. Dit kan hij ook aantonen d.m.v. weegbons of factuur. Ik weet wel niet of ze dit altijd aanvaarden.

Wordt ook gekeken naar de extra kosten die de boer had om zijn teelt te ‘redden’?

Als schattingscommissie mogen wij geen rekening houden met de extra kosten die gedaan werden. Wij moeten enkel de schade van de teelt vaststellen ongeacht of de landbouwer extra kosten gedaan heeft. Als de landbouwer zijn tegemoetkomingsaanvraag indient bij het Departement Landbouw en Visserij, wordt er wel gevraagd of de landbouwer extra kosten gedaan heeft om de teelt te redden.

Tegenwoordig kunnen satellietbeelden gebruikt worden. Hoe gaat dat in zijn werk? Kan de landbouwer aan die beelden komen of is dat werk voor de schattingscommissie?

Recent is het Geoloket Landbouw van het Departement Landbouw en Visserij online gekomen. Op dit loket is onder meer informatie over de landbouwgebruikspercelen voor iedereen raadpleegbaar. Er zijn ook satellietbeelden ter beschikking gesteld die een groei-index weergeven van de gewassen die eind juli op de percelen stonden. Hoge indices (groen kleuring) geven een hoge graad van fotosynthese weer, lage indices (bruin kleuring) geven aan dat er op eind juli weinig of geen fotosynthese meer aanwezig was op die locatie. De beelden zijn enkel indicatief en de informatie is enkel als ondersteunend bedoeld.

Hoeveel landbouwers in Ardooie ondervonden schade?

Ik heb al 140 aanvragen gehad van landbouwers. Daarvan wonen 65 landbouwers buiten Ardooie, maar ze hebben wel percelen liggen in Ardooie. De schade moet aangegeven worden in de gemeente waar het perceel ligt.

Contacteert elke landbouwer met schade jullie? Wanneer is het niet nuttig de schadecommissie te contacteren?

Het is altijd nuttig om de schattingscommissie te contacteren als je schade hebt. Ik denk dat er weinig landbouwers zijn die geen schade hebben.

Is er al een beeld over de schade tot nu toe?

Tegen 21 september moet elke gemeente het aantal landbouwers met schade doorgeven. Er moet een schatting gemaakt worden van de oppervlakte van elke teelt met schade en van het gemiddelde schadepercentage van elke teelt. Op basis hiervan zal een raming gemaakt worden van het totaal bedrag van de schade. Het totale schadebedrag moet hoger zijn dan  € 1,24 miljoen (in Vlaanderen, red) en de gemiddelde schade per dossier moet meer zijn dan 5.580 euro.

Wanneer krijgt een landbouwer schadevergoeding? Wat zijn de voorwaarden hiervoor?

Er moet goedkeuring zijn van de Vlaamse Regering, een advies Raad van State, Besluit van de Vlaamse Regering en publicatie in het Belgisch Staatsblad. Het schadedossier zal dan ingediend moeten worden binnen de opgelegde termijn.

Hoe wordt bepaald wat de grootte van de schadevergoeding is? Hoe lang duurt het eer een landbouwer die schadevergoeding ontvangt?

Wat de vergoeding van de schade betreft, heb ik enkel gegevens van vorig jaar. Verleden jaar moest er minimum 30% schade per teelt zijn. Er zou maximum 80% van de schade uitbetaald worden op voorwaarde dat de landbouwer voor minstens 50% verzekerd is (zoals een hagelverzekering). Indien niet, wordt men maar 40% vergoed. Als de landbouwramp officieel erkend wordt, dan hebben de landbouwers drie maanden de tijd om hun tegemoetkomingsaanvraag in te dienen bij het Departement Landbouw en Visserij. Men krijgt dan bericht terug met een overzicht van de schade en het bedrag dat zal uitbetaald worden. Indien men niet akkoord gaat, kan men bezwaar indienen. Ik denk niet dat dit veel gebeurt. Het duurt dan nog maximum drie maanden vooraleer het bedrag uitbetaald wordt. Ik hoor dat men nu bezig is met een overzicht te sturen naar de landbouwers die verleden jaar schade hadden, maar of er al uitbetalingen geweest zijn, dat weet ik niet. Ik hoor bedragen van  €200/ha voor grasland wat ik persoonlijk heel weinig vind. Daarmee moet je dan ander voer kopen voor je vee, je zal er maar weinig kunnen kopen.

Hoe kan een landbouwer zich optimaal voorbereiden op de komst van de landbouwcommissie? Hoe kan die het beste de bewijzen verzamelen?

Er wordt aangeraden om van iedere teelt foto's te nemen als bewijsmateriaal.

Worden de gehele resultaten van de schadecommissie gecommuniceerd naar de inwoners van Ardooie? Of kunnen ze dat raadplegen via de site?

Resultaten van de schattingscommissie worden niet gecommuniceerd naar de inwoners toe. Het gaat immers om persoonlijke gegevens van landbouwers, die andere mensen niet moeten weten. De vermelde schattingen worden ook niet tussen landbouwers onderling meegedeeld, dit is enkel voor de leden van de schattingscommissie.

Landbouwers kunnen zich al verzekeren tegen hagelschade. Welke voordelen en nadelen zijn er volgens u voor een brede weerverzekering?

Voor mij mag er zo vlug mogelijk een weerverzekering komen, want het is bijna niet haalbaar om zoveel landbouwers in zo'n korte tijd te bezoeken. We zijn reeds 12 dagen op pad geweest met de schattingscommissie om alle schade op te meten en we zijn nog lang niet klaar... Nog niet alle eerste vaststellingen zijn gedaan en veel landbouwers telefoneren al dat ze hun maïs gaan oogsten, dus moeten we terug voor de oogst om de tweede vaststelling te doen. Ik ben ook een actieve landbouwster en ik kan niet meer dan 1,5 dag per week weg voor de schattingscommissie. Ik ben ook schepen in onze gemeente wat ook tijd in beslag neemt. De landbouwers die mee op stap gaan met mij zijn ook gepensioneerd. Actieve landbouwers hebben gewoon geen tijd om mee te gaan met de schattingscommissie. En ze worden er ook niet voor betaald. Een weerverzekering moet echter wel haalbaar zijn. MV