Boslandbouw met bomenrijen positief voor bodemkwaliteit en biomassaopbrengst
"Alley cropping", een vorm van boslandbouw waarbij men rijen bomen aanplant op de akker zodat alle bewerkingen met gewone landbouwmachines nog mogelijk zijn, heeft een positief effect op de bodemkwaliteit, de aanwezigheid van nuttige insecten en de totale biomassaopbrengst. Dat blijkt uit een doctoraatsverhandeling aan de UGent, meldt het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO).
Het jongste decennium kreeg Europa meer interesse voor agroforestry (boslandbouw), stelt het ILVO. "In tropische en subtropische gebieden heeft het gecombineerd landgebruikssysteem (bomen samen op hetzelfde perceel met vee of landbouwgewassen) al lang ingang gevonden. De positieve effecten op productiviteit, bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit zijn daar al gedocumenteerd. De toepassing van agroforestry in Europa is nog eerder beperkt, vanwege onzekerheden op wettelijk en economisch vlak."
"Ook in ons gematigd klimaat is er veel potentieel, onder meer voor 'alley cropping'. Daarbij worden bomen in rijen aangeplant op het perceel, hetgeen efficiënt gecombineerd kan worden met de huidige landbouwtechnieken en -machines voor de teelt van landbouwgewassen in de akkerbouwzone tussen de bomenrijen, zegt doctoraatsonderzoeker Paul Pardon. Hij bestudeerde het effect op de bodemkwaliteit, de aanwezigheid van gunstige insecten, de gewasopbrengst en de totale biomassaopbrengst.
Hoewel de landbouwgewassen minder opbrengen, is de netto-opbrengst aan biomassa hoger dan op percelen zonder bomen, zegt Pardon. "Om de opbrengstverliezen te temperen, is het wellicht aangeraden om in een systeem met oudere bomen te kiezen voor gewassen die beter gedijen in agroforestrysystemen dan maïs en aardappel. We denken hierbij onder andere aan wintergranen die reeds een groot deel van hun groeicyclus doorlopen wanneer de bomen nog niet in blad staan. Bovendien is het aangeraden de bomen effectief te kappen zodra de stam dik genoeg is, want dan kan je weer de biomassa-opbrengst berekenen van de bomen en de balans opmaken ten opzichte van het verlies aan gewasopbrengst."
Pardon onderzocht ook het effect van bomenrijen op twee groepen ongewervelden, de detritivoren zoals pissebedden en miljoenpoten, en de predatoren zoals loopkevers en kortschildkevers. "In en langs de bomenrijen steeg het aantal en de diversiteit van de opruimers, voornamelijk als gevolg van de aanwezigheid van een diverse vegetatie die voor een gunstig microklimaat zorgt (bijvoorbeeld schaduw) en voedsel (bladval) zonder frequent verstoord te worden. Bij oudere bomenrijen reikten deze effecten tot in de nabije akkerbouwzone. Voor loopkevers en kortschildkevers werden grotere waarden van activiteit waargenomen in de akkerbouwzone. Hoewel hier niet verder onderzocht, kan dat wijzen op het potentieel van bomenrijen (in combinatie met de ondergroei in de boomstrook) als maatregel voor natuurlijke plaagbestrijding: rovende insecten kunnen zich in het perceel tegoed doen aan plaaginsecten zoals bijvoorbeeld bladluizen."
