Pomuni wil vers en diepvries in balans brengen

Pomuni groeide de laatste jaren snel. Vandaag verhandelt en verwerkt het bedrijf uit Ranst, vlakbij Antwerpen, in totaal 70.000 ton aardappelen en heeft het een omzet die schommelt tussen €60 miljoen en €80 miljoen. Ben Muyshondt, afkomstig uit de eigenaarsfamilie, is bij Pomuni commercieel directeur. Hij behoort tot de vierde generatie Muyshondt die Pomuni voortzet.

Pomuni is opgericht in 1928 als groente- en fruitleverancier van de groothandelsmarkt in Antwerpen. Inmiddels wordt het bedrijf geleid door alweer de vierde generatie. In de jaren ’70 legde het bedrijf zich toe op de aardappelhandel. De eerste klant was de supermarktketen Grand Bazar, die in het jaar 2000 opging in Carrefour. Omdat een constante en hoge kwaliteit van steeds groter belang werd in de steeds professionelere retail, zette het bedrijf in de jaren ’80 in op verticale integratie – het zelf in handen nemen van de productie.

Vandaag betrekt Pomuni aardappelen van circa 1.000 hectare, waarvan zowat een derde is geïrrigeerd. De hectares bevinden zich vooral in Zuid-Limburg en de provincie Namen. Het bedrijf verkoopt onder meer de rassen Charlotte en Nicola (vastkokend), maar ook bloemige (frietgeschikte) rassen zijn aanwezig met oa Bintje (bloemig), Challenger en Jelly.

Aankopen en eigen teelt

Het bedrijf is wat volume betreft voor 50% zelfvoorzienend. De eigen hectares zijn voorzien van irrigatie en worden bewerkt door vaste loonwerkers met geografische spreiding. Het overige volume komt voor een heel klein deel van de vrije markt, maar vooral van een 30-tal telers waarmee de onderneming intensief samenwerkt. De samenwerking duurt meestal jaren zo niet decennia en is gebaseerd op wederzijds vertrouwen.

“We onderhouden tijdens het teeltseizoen voortdurend contact. De telers kennen elkaar en we benchmarken; na de oogst in november laten we alle bemonsterde aardappelen in 20 kilo kratten zien tijdens de ‘Pomuni Expo’. Ook die van onszelf zitten daarbij. Als er dan verschillen zijn, spreken we erover en zoeken we naar de oorzaak. Zo gaat het totale niveau omhoog. Telers leren van elkaar, ze leren van ons en wij ook van hen.” Wanneer Pomuni nieuwe hectares contracteert, eist de onderneming dat ze kunnen worden beregend.

In de jaren ’90 werd de stap naar verwerking gezet met de overname van Gerona. De stap naar verwerking was van strategisch groot belang, legt Ben uit. “De Belgische consument is door de jaren heen steeds kieskeuriger geworden. Vroeger kochten mensen een zak van 5 of 10 kg aardappelen, en in zo’n zak mocht dan wel eens een slechte aardappel zitten. Nu zijn verpakkingen vaak kleiner. Op dit moment is onze kleinste verpakking 150 gram.

De concurrentie van pasta’s en rijstproducten is groot, en de eetgewoonten zijn ook veranderd. De consument erkent volgens Ben te weinig de grote voordelen van de aardappel, zowel wat betreft aspecten van duurzaamheid (het kost bijzonder weinig water en de oogst per hectare is hoog) als qua gezondheid (koolhydraten en vitamine C). “Deze trends betekenen voor ons dat er geen slechte aardappel meer verpakt mag worden. We zitten in een krimpende markt en mogen dus geen consument meer verliezen.”

Krimpende markt

Ben benadrukt dat het bedrijf al jaren opereert in een dalende markt. De vers-markt krimpt met enkele procenten per jaar. In eerste instantie klinkt dat niet ernstig. “Maar in de laatste 7 tot 10 jaar is circa 60.000 ton aan volume in de markt verloren gegaan. “Wijzelf doen 70.000 ton op jaarbasis. Met andere woorden: een bedrijf zo groot als het onze is vergaan.” Om volumes en dus efficiëntievoordelen op peil te houden, deed Pomuni de laatste jaren diverse overnames, zoals De Wulf in België en Ammeux in Frankrijk.

Niet alle overnames zijn geslaagd. Een overname in Frankrijk pakte niet uit zoals gehoopt. “Dat kan gebeuren. De Franse markt is deels een prijsmarkt en deels een markt waar juist op het lokale wordt ingezet. Na een aantal jaren hebben we besloten dat Pomuni wel voeling met de Franse markt nodig heeft, maar er niet de investeringen wil doen om naar een omvang toe te gaan waarin je impact kunt hebben. Daarom heeft Pomuni in 2017 zijn bedrijf ondergebracht in de groep Pom’Alliance, waarin het mee participeert.

Sinds 16 november 2012 zijn de familienamen Muyshondt, Ammeux en Dewulf vervangen door de bedrijfsnaam Pomuni. Het gebruiken van 1 naam schept volgens de eigenaren duidelijkheid en past bij de modernisering van het bedrijf die is ingezet toen Ben en zijn broer Hans maar ook andere jongere familieleden hun intrede deden. Pomuni is de samentrekking van Pomme de terre en uni of united. Pomme de terre is het Franse woord voor aardappel en een woord dat in het Engels en Frans ‘verenigd’ betekent.

Alleen maar perfecte consumptieaardappelen telen, gaat in de praktijk niet. “We telen geen appel, aardappelen zitten nu eenmaal onder de grond. Afgelopen jaar hadden we een grijsprobleem in het ras Challenger. Dat blijkt dan pas als de aardappelen uit de stockage komen.” De aardappelen die niet voor de consumptie geschikt zijn, worden verwerkt tot puree en aardappelkroketjes. De versmarkt is goed voor circa 65% van de omzet en de kilo’s. Het overige deel wordt dus voor de diepvriesmarkt bestemd.

Mede door de verwerking is het bedrijf in staat geweest de ‘voedselverspilling’ bij de versverpakking te beperken tot minder dan 0,5% van het totaal. De voedselverspilling die overblijft, wordt afgezet aan een vergister. Pomuni overweegt op termijn zelf een vergister op haar site te zetten, al liggen de prioriteiten vooralsnog bij het verder moderniseren van het uitgebreide machinepark van de productiehallen.

Kwaliteit is essentieel

Het bedrijf investeerde de laatste jaren al veel; zo werd een miljoen euro in een eigen kwaliteitssysteem gepompt. “Onze markt is vooral een private label-markt, en we zien ook geen ruimte voor grote eigen merken in de versmarkt of de diepvriesmarkt. De private label-markt is een vechtmarkt waar marges vaak dun zijn. Omdat de concurrentie hard is, is service en kwaliteit alles voor ons.”

Daarom mappen medewerkers van Pomuni de aardappel vanaf het moment dat deze de grond in gaat op meer dan 30 parameters en scoren deze met een getal tussen de 0 en 100. Door deze voortdurende monitoring kan het bedrijf al betrouwbare risico-inschattingen doen in mei of juni. “We hebben dan al zicht op volume en kwaliteit, en konden dus in 2018 op 15 juli tegen onze afnemers zeggen: dit seizoen komt niet goed.”

Op dat moment is Pomuni gaan werken in een worst case scenario . “We konden in juli beginnen bijkopen en hebben de oogst van onze eigen onberegende percelen niet zoals gebruikelijk gerooid in september of oktober. We hebben gewacht op de regen.”

Diepvriessegment groeit

Pomuni verdubbelde sinds 2008 haar volume diepvriesproducten, tot circa 30.000 ton. De producten worden verkocht in circa 40 landen: De focus werd niet alleen op diepvries gelegd om een bestemming te vinden voor aardappelen die qua vorm of kleur niet meer passen in het supermarktschap. Een tweede argument is diversificatie; gaat het minder met de ene markt, dan wellicht goed met de andere. De versmarkt is vooralsnog voor Pomuni een Belgische markt, en een markt die langzaam krimpt.

Wat de diepvriesmarkt betreft, lift Pomuni mee op de wereldwijde groei van de Europese frietfabrikanten. Deze brengen hun frietproducten de hele wereld rond. In markten als China, Egypt en Vietnam groeit de vraag naar friet snel, mede door de opkomst van daar relatief nieuwe fastfoodketens. “Wanneer klanten bijvoorbeeld 20 containers friet bestellen bij een grote frietfabrikant, bestellen ze vaak een container specialiteiten erbij. Die bestelt de frietfabrikant dan weer bij ons.”

Een derde argument is dat de versmarkt een markt is waarop prijzen op dag- of weekbasis worden bepaald. Op de diepvriesmarkt wordt vaak gewerkt met jaarcontracten. “De diepvriesmarkt biedt ons meer stabiliteit.” Ben ziet ook dat de kennis van aardappelen die Pomuni in de vers heeft opgebouwd en nog steeds opbouwt, het bedrijf helpt op de diepvriesmarkt. Uiteindelijk wil Pomuni toe naar een fiftyfifty verhouding tussen vers en diepvries.

Druk op de markt

Zoals gezegd is de druk op de markt hoog. Pomuni doet zaken met een brede groep supermarkten. Grote afnemers zijn onder meer Carrefour, Delhaize, Colruyt, Aldi en groothandelsbedrijf Makro. De relatie is niet altijd gemakkelijk. Met de komst van de Nederlandse supermarktketen Albert Heijn is de druk op de Belgische markt toegenomen.

Nu de eveneens Nederlandse supermarktketen Jumbo naar België komt, neemt de druk opnieuw toe. Hierdoor moet Pomuni samen met onze 80 werknemers elke dag Champions League spelen, legt Ben uit. “Het is niet evident, maar zo maken wij het verschil en dit wordt wel geapprecieerd door onze afnemers.”

JCB