Het gebruik van maleïnehydrazide kan de kosten opmerkelijk drukken
Het wegvallen van CIPC is een stevige uitdaging voor de aardappelsector. Momenteel zijn er 4 erkende kiemremmers die als alternatief kunnen dienen: sinaasappelolie, ethyleen, muntolie en DMN. Het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA) en Inagro doen al enkele jaren proeven met deze middelen om de landbouwer van goed advies te voorzien.
Normaal gezien hokken honderden mensen naar jaarlijkse gewoonte samen in Salons Mantovani (Oudenaarde) om de aardappeldag mee te maken. Door Covid-19 was dat dit jaar echter niet het geval. Als alternatief organiseerde het PCA en Inagro 2 webinars waarbij verschillende actuele topics aan bod kwamen. De kiemremming van aardappelen was daar 1 van. Door het wegvallen van CIPC of chloorprofam werd het zoeken naar goede alternatieven erg actueel.
Zo zijn er 4 erkende kiemremmers voor toepassing tijdens de bewaring: sinaasappelolie (in Argos), ethyleen (in Restrain, BioFresh), muntolie (in Biox-M) en DMN (in 1,4Sight). “We kunnen ook maleïnehydrazide (Fazor, Itcan…) toepassen tijdens de veldfase. Dat product is als basis zeer belangrijk voor de kiemremming en dient als ondersteuning voor deze 4 kiemremmers”, aldus Kürt Demeulemeester, onderzoeksleider akkerbouw bij Inagro.
4 erkende kiemremmers
Ethyleen is in gasvorm te verkrijgen (BioFresh) of te genereren na omzetting van ethanol (Restrain). Het voordeel van ethyleen is dat het een gas is en zijn weg vindt tussen de aardappelen in de loods. Het moet preventief worden toegepast. Er is geen geforceerde ventilatie nodig. Er is geen wachttijd en geen maximale residulimiet (MRL), wat het product erkend maakt voor de bioteelt.
Biox-M kan preventief worden toegepast, maar wordt vooral curatief ingezet als er al kiemen aanwezig zijn. “Voor Biox-M is er een 120-dagenregeling geldig van begin november tot eind februari. Deze regeling laat toe dat ook na de eerste behandeling een dosis van 60 à 90 ml/ton kan worden ingezet. Normaal komt er ook een tweede 120-dagenregeling om het volledig seizoen te overbruggen”, geeft Demeulemeester mee. Voor dit product moet 20% van de loods gevuld zijn met aardappelen en mag er geen condens aanwezig zijn. "Er wordt geadviseerd om 12 dagen wachttijd aan te nemen om effecten naar smaak uit te sluiten." Net als bij ethyleen is er geen MRL en is het product erkend in de bioteelt.
Argos is het meest recente middel dat op de markt is gekomen. Het werkt zowel preventief als curatief. Ook hier moet condens vermeden worden. “Er is geen wachttijd, maar toch is het advies om de eerste 2 dagen niet te verwerken. Er is ook geen residulimiet.” Het product is niet erkend voor de bioteelt.
1,4Sight ten slotte kan enkel preventief worden toegepast, bij een minimum bezetting van de loods van 40%. Het product mag niet te koud zijn bij foggen. Wachttijd is hier wel een maand, wat een groot verschil is met de andere producten (dus niet kunnen afzetten). De MRL bedraagt 15 ppm. "Dat geeft geen probleem naar de aardappelen, maar als er andere teelten in de loods liggen kan daar ook residu op worden teruggevonden."
Proeven sinds 2015
De werking van die producten wordt al geruime tijd getest, sinds 2015. Demeulemeester: “Er werd een brochure gemaakt over residuarme kiemremming, die tot stand kwam door een samenwerking met PCA, Flanders’ Food en Inagro.” In die aardappelproeven werden de kiemremmingsproducten beoordeeld bij verschillende partijen aardappelen. Die beoordeling gebeurt op basis van de kiemgrootte, gaande van geen kiem tot kiemen van 1 cm of langer. De resultaten na gebruik van de 4 kiemremmingsproducten werden in de proeven ook steeds vergeleken met de resultaten na gebruik van CIPC.
Seizoen 2016-2017
In het seizoen 2016-2017 werden de 4 producten (Argos, Biox-M, Restrain, 1,4Sight) getest naast het product Gro-Stop. Die proef werd gedaan op 7 aardappelrassen: Bintje, Fontane, Innovator, Markies, Charlotte en Nicola. Enkel bij Innovator werd een extra behandeling MH toegepast op het veld. "De CIPC werd toegepast met een maximaal erkende dosis op 4 verschillende tijdstippen. 1,4Sight werd toegepast in 5 toepassingen van 20 ml. Restrain werd verspreid met de Restrain-generator, waarbij het toestel continu ingesteld stond op 10 ppm (20% Restrain). Voor het toepassen van muntolie zijn we gestart met 90 ml per ton 3 weken na het inschuren, gevolgd door 7 toepassingen van 30 ml. Voor muntolie gaven we dus niet volledig de erkende dosis. Argos lag toen voor de eerste keer in proef: hier gebruikten we 10 keer 100 ml, dus 1 keer meer dan momenteel erkend is."
Na 8 maanden – in de tweede helft van juni – was het beeld gemiddeld voor alle rassen ongeveer hetzelfde, gaande van wit gepunt tot kiemen van minder dan 2 mm. Bij 1,4Sight was het resultaat in deze proef beter dan bij CIPC. De kieming bij Restrain was in vergelijking met de andere producten iets hoger. "Het verschil is echter niet dramatisch", geeft Demeulemeester mee. De kiemen bleven immers onder de 5 mm. Bij muntolie, waarbij minder dan de erkende dosis werd toegediend, waren de kiemen gemiddeld 2 mm groot of groter, maar bleven die onder 5 mm. Bij Argos, waarbij meer werd toegepast dan nu erkend is, was er iets meer kieming dan bij andere producten. “De resultaten na toepassing met Biox-M, Restrain en Argos zijn echter gelijkaardig te noemen”, klinkt de conclusie. “Het valt wel op dat in alle proeven Charlotte minder kieming vertoont in vergelijking met de andere rassen.”
Wat kwaliteit betreft, zijn de parameters interne kieming en frietkleur de belangrijkste, want er zijn effecten te zien bij kiemremmers. Na 8 maanden is de interne kieming het meest beperkt gebleven bij aardappelen die behandeld zijn met 1,4Sight, gevolgd door aardappelen behandeld met Restrain. Bij aardappelen die behandeld zijn met Argos was de meeste interne kieming te bemerken, gevolgd door Gro Stop en Biox-M.
Naar frietkleur (gescoord van 0 = perfect tot 6 = donkerbruin) kwam voor de 5 partijen aardappelen na de eerste beoordeling in februari de frietkleur uit rond 3. Enkel de frieten van aardappelen die behandeld werden met Restrain waren iets bruiner, rond waarde 4. Na 8 maanden blijken de aardappelen behandeld met Gro Stop, Argos, Biox M en 1,4Sight gelijke bakkleuren te behalen, rond 3,2. Enkel aardappelen met Restrain doen het iets slechter met een iets donkerdere bakkleur. Dat effect was vooral te bemerken bij Bintje, Markies en Challenger, en minder bij Fontane en Innovator.
Seizoen 2019-2020
Ook tijdens het vorig seizoen 2019-2020 werd een proef uitgevoerd in het kader van het demoproject residu-arme kiemremming. Er werd geen MH toegepast, maar de 4 kiemremmers werden wel ingezet in de bewaring ter vergelijking: Biox-M, Restrain en 1,4Sight met Neonet Fog (CIPC) als referentie. De aardappelen werden bewaard op 7° C, en werden uitgeschuurd op 16 maart en 8 juni. “Bij Biox-M werd gestart met 90 ml per ton, en dan vervolgd met 6 maal 30 ml per ton, en 2 keer met 60 ml per ton. Restrain werd toegepast aan 2 ppm (4% Restrain). 1,4Sight werd 5 maal toegepast aan een dosis van 20 ml per ton. De Neonet Fog werd ook aan erkende dosis toegepast”, legt Demeulemeester de opzet van de proef uit.
Uiteindelijk bleken de aardappelen bij CIPC gemiddeld kiemen te bevatten van 2 tot 5 mm. 1,4Sight en Restrain scoorden beter. “Dat is opmerkelijk voor Restrain door de dosis van 2 ppm”, geeft Demeulemeester mee. De aardappelen die behandeld werden met muntolie scoorden het slechtst met de langste kiemen. Deze resultaten trekken zich ook door naar de interne kieming: 1,4Sight en Restrain vertoonden na 8 maanden het minst interne kieming. Biox-M vertoonde het meeste interne kieming, gevolgd door Neonet Fog.
De frietkleur was bij de aardappelen behandeld met Biox-M, 1,4Sight en CIPC gelijkaardig, met een score onder 2. De frieten van aardappelen behandeld met Restrain waren iets bruiner aan het eind van het seizoen, maar hadden nog een correcte score van 3.
En de kostprijs?
De kosten van kiemremming hangen af van de hoeveelheid product dat nodig is. Dit wordt dan weer bepaald door het al dan niet gebruiken van MH en door de bewaarduur en de koeling. Bovendien spelen ook de kiemlust van het ras, de vullingsgraad en de luchtdichtheid van de loods een rol. Ten tweede mogen ook de kosten van het toepassen zelf niet vergeten worden: kiest met voor loondienst of voor eigen apparatuur, of moet men een toestel leasen,...
Als de landbouwer beslist om MH te gebruiken, bedragen de kosten hiervoor 105 euro/ha of 2,2 euro/ton aardappelen. “MH kan al helpen om de kieming te verminderen tijdens bewaring. Tijdens de bewaring kan men dus residu van MH terugvinden”, waarschuwt de onderzoeksleider akkerbouw.
De kostprijs van kiemremming tijdens bewaring verschilt wel erg. Gebruik je de volle dosis met een maximaal aantal toepassingen, dan betaal je – de kost van het product en de toepassing ervan inbegrepen – voor 1,4Sight 23,52 euro/ton. Voor Biox-M betaal je wat meer: per ton betaal je 30,69 euro. Argos is dan lichtjes goedkoper en kost je 21,5 euro per ton. Restrain is op kop de goedkoopste, met 3,5 à 5 euro per ton. Hierin zitten de kosten van het product, de leasing van het toestel en de jaarlijkse ijking van de sensor. Gebruik je MH in het schema, dan bespaar je op het schema tijdens de bewaring, aangezien er minder toepassingen of/en kleinere dosissen nodig zijn. Bij het gebruik van MH in het veld, kosten de geadviseerde schema's met 1,4Sight 18,92 euro per ton, met Biox-M 23,99 euro per ton en met Argos 16,70 euro per ton.
