Het is een bekend gegeven: het gebruik van een pocketvergister, waarbij de mest wordt vergist om er groene energie mee te produceren, is een heel interessante optie om de vrijgekomen methaan (CH4) nuttig aan te wenden.
“Op die manier kan een veehouder, op basis van de geproduceerde koeienmest, in zijn eigen energie voorzien”, zegt Robrecht Bothuyne (CD&V). “Er werden heel wat pocketvergisters in Vlaanderen geplaatst, maar er zijn ook heel wat die niet meer draaien.”
Certificatensteun
Volgens Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir (N-VA) ontvingen verleden jaar 70 pocketvergisters certificatensteun. Installaties met een bruto nominaal vermogen tot en met 10 kWe en met startdatum na 1 januari 2018 komen echter niet meer in aanmerking voor certificatensteun.
Voor de plaatsing van warmtekrachtinstallaties (wkk’s) met een bruto minimaal vermogen tot en met 10 kWe kan sindsdien wel een premie worden aangevraagd. In 2019 werd deze premie aan 2 pocketvergisters toegekend. Begin 2020 hebben nog eens 2 pocketvergisters deze premie aangevraagd.
Hoge investeringskost
De totale elektriciteitsproductie door deze pocketvergisters bedroeg 1.979 MWh in 2019, de totale hoeveelheid geproduceerde warmte bedroeg 6.541 MWh.
“Gemiddeld werden er in dit jaar 2019 per pocketvergisters eenheid 41 groenestroomcertificaten (of 3.984 euro) en 94 warmte-krachtcertificaten (of 2.915 euro) toegekend”, zegt Vlaams omgevingsminister Zuhal Demir. Dit komt dus neer op een totaal gemiddeld steunbedrag van 6.899 euro per pocketvergister eenheid. Op basis van de ingediende premie-aanvragen blijkt dat de gemiddelde investeringskost voor een pocketvergister rond de 100.000 euro ligt.
Nog dit: in 2019 waren er in totaal 51 pocketvergistereenheden die gebruikt werden om energie te produceren. 23 van die pocketvergisters hebben in 2019 echter géén elektriciteit of warmte geleverd. Dat blijkt uit de cijfers van Vlaams milieuminister Zuhal Demir.
Er gaat veel aandacht naar sturing en opvolging van pocketvergisters. Zoals bekend is de Groep Operationele Groep Pocketboer I opgevolgd door de Operationele Groep Pocketboer II. Partners zijn Biogas-E, Boerenbond, Innolab, Inagro en 5 ervaren pocketboeren. “De opvolging en projectwerking kleinschalige vergisting en begeleiding van landbouwers werd opgenomen in het werkingsprogramma van Biogas-E voor het verkrijgen van een werkingssubsidie”, gaat minister Zuhal Demir verder.
“Acties tijdens Pocketboer II zijn: ten eerste kennis- en informatie-uitwisseling tussen (toekomstige) uitbaters, partners en andere stakeholders stimuleren (via kerngroepen, kenniscoöperaties, facebookgroep, publicaties in vakpers en nieuwsbrieven, stakeholderoverleg, tips en tricks) opdat de sector optimaal wordt geïnformeerd.”
“ Ten tweede: aanslepende technische knelpunten uitpluizen en aankaarten of oplossen (via vergistingstesten, marktstudie, doormetingen, kosten-batenanalyse en versterken van de onderhandelingspositie van uitbaters). Technische mankementen komen voor doordat de installatie (soms te) goedkoop gemaakt is, omdat de lange levensduur van verschillende onderdelen (motor, verwarmingssysteem, vergistingstank…) niet gehaald wordt en omdat de minimale verblijftijd van de biomassa in de vergister van 30 dagen niet kan gehaald worden.”
Bedrijf en installatie niet op elkaar afgestemd
Ook zijn er gevallen bekend waarbij de installatie niet voldoende is afgestemd op het landbouwbedrijf. “Om een optimale uitbating van een pocketvergister te hebben, moet de vergister gedurende het hele jaar rond gevoed worden met verse mest”, zegt Zuhal Demir. “Bepaalde landbouwbedrijven zijn hiervoor echter niet fysiek in staat en toch werden er installaties bij deze bedrijven geplaatst”, stelt de bevoegde minister. “Biogas-E volgde binnen het project Pocketboer I 18 dossiers op die problemen bij de steunaanvraag hadden, waarvan 13 werden opgelost. Sinds het vervolgproject Pocketboer II van start ging, is er 1 case bijgekomen en waren er nog 5 over van Pocketboer I.”
Van deze 6 actieve dossiers, konden er intussen al 2 opgelost worden. De overige 4 dossiers hebben nog geen certificatensteun ontvangen. “De problemen zijn voornamelijk terug te brengen op slechte communicatie tussen de technologieleverancier en de landbouwer-uitbater (onvoldoende of ongepaste technische gegevens bij het indienen van de aanvraag). Twee dossiers hebben daarnaast ook technische problemen.” Dat was de stand van zaken eind maart, volgens minster Zuhal Demir.
Pocketboer II
De overgang van Pocketboer I naar Pocketboer II gebeurde in juli 2019 officieel met een bezoek aan de grootschalige vergister van Agro-Energiek. “Sindsdien werden al 3 kerngroepen georganiseerd en 1 reeks kenniscoöperaties (op 2 locaties). In de kerngroep bespreken partners en gebruikers waarop moet worden ingezet. Deze acties worden nadien uitgewerkt en voorgesteld op de kenniscoöperaties, waarop alle bekende uitbaters worden uitgenodigd. Ook daar wordt er telkens gevraagd of er suggesties zijn waarop het project kan inzetten en welke problemen zij opgelost willen zien.”
Tijdens de eerste reeks kenniscoöperaties waren over twee locaties 10 landbouwuitbaters aanwezig. “Daar kon er al op meerdere vragen worden ingegaan: ervaringen met reactorverhogingen, ervaringen met vernieuwingen van de volledige pocketvergister of bepaalde onderdelen ervan en ervaringen met een schuimbreker die de schuimvorming vermindert, update omtrent de steunverlenging voor bestaande installaties met een startdatum voor 2013, VLIF-steun en de digitale meter, en technische info omtrent schuimdetectie, zwaveldetectie, biogasopslag, ontwatering, ontzwaveling en opwaarderen van biogas.”
Voorzichtig positief
Waar mogelijk wordt nog een kostenbatenanalyse uitgevoerd van de verschillende voorgestelde technische oplossingen. “Er werd ook al opgelijst op welke vergistingstesten er zou moeten op ingezet worden. De praktische uitvoering hiervan wordt momenteel georganiseerd. Bovendien wordt een groot deel van de uitbaters tussenin bereikt via de afgesloten Facebookgroep met kortere, gerichte berichten of als antwoord op gestelde vragen.” De eerste evaluatie lijkt dus voorzichtig positief. Enkele technische oplossingen werden al aangereikt op de eerste kenniscoöperaties, maar deze worden nog verder uitgewerkt in kosten-batenanalyses. “De bijsturing vanuit Pocketboer II verloopt dus voornamelijk op vlak van het aanreiken van technische ondersteuning, ondersteuning bij bestaande en wijzigende steun- en regelgeving en dit communiceren naar de huidige en potentiële pocketboeren.”
Er worden na de coronacrisis in 2020 en in 2021 nog overlegmomenten tussen de stakeholders voorzien. “In functie van de noden die gedurende het project optreden, wordt eventueel ook ingezet op bilateraal overleg met specifieke stakeholders. Zo heeft er, op vraag van de stakeholders zelf, al meerdere keren bilateraal overleg met technologieleveranciers plaatsgevonden over de omgang met technische mankementen en ontbrekende technische informatie bij de aanvraag van steundossiers”, stelt minister Zuhal Demir.
Kennis uitwisselen
De landbouwers zelf leren het meeste bij van elkaar. “Op de kenniscoöperaties wordt er telkens tijd voorzien om in discussie te gaan en hun eigen installaties voor te stellen en te bespreken. Ook wordt er telkens een bezoek aan de lokale vergister georganiseerd. Dit is elke keer voer voor vragen en discussies en wordt door de landbouwers ervaren als een heel leerrijk moment. Daarnaast worden ook geregeld vragen gepost op de Facebookgroep, waarbij de landbouwers door te reageren elkaar helpen, maar waarbij ook zij die niet reageren kunnen bijleren.”
Ondertussen is er ook veel vraag van nieuwe potentiële uitbaters van een pocketvergister. “Voor deze doelgroep wordt in het kader van een zusterproject (Pocket Power) een brochure opgesteld die potentiële uitbaters helpen te evalueren of pocketvergisting iets voor hun bedrijf is en hen helpt de eerste stappen te zetten naar de realisatie van een biogasproject.”
Lieven Vancoillie
