Brexit treft ook Britse landbouwsector: EU niet te onderschatten als handelspartner
Het lijdt weinig twijfel dat de Britse agrosector erg zwaar wordt getroffen door de brexit. Niet alleen is de sector afhankelijk van arbeidsmigranten en wordt de sector zwaar gesubsidieerd en gereguleerd in het kader van het huidige gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), maar het is ook een sector die afhankelijk is van handelsbetrekkingen met zowel de Europese Unie (EU) als de rest van de wereld. In dit artikel geven we een overzicht van de gebruikelijke handel en hoe afhankelijk VK van EU is, en omgekeerd.
Het Verenigd Koninkrijk (VK) heeft alvast zijn eigenheid in de EU, zeker als het op landbouw aankomt. In 2019 produceerde het VK ongeveer 40% van de Europese productie van schapen- en geitenvlees, en was hierin dus de grootste producent. Daarnaast was het VK de derde grootste producent van tarwe, melk en rundvlees, na Frankrijk en Duitsland.
Het VK is wel altijd afhankelijk geweest van import uit andere landen als het om voeding gaat, zeker als het gaat om groenten en fruit. Het VK voorziet immers maar 20% van zijn eigen fruit. Voor gerst blijkt het VK wel consistent een netto-exporteur doorheen de jaren.
Export en import stijgen op ander tempo
De waarde van de totale export van levensmiddelen, diervoeders en dranken bedroeg 23,6 miljard pond in 2019. Al geruime tijd is de export stijgende: sinds 2005 steeg de waarde van export met 10,6 miljard pond. Dit is een gevolg van meerdere zaken, zoals de sterke staande pond, de proactieve reacties op ziektegerelateerde problemen en stijgende prijzen in de wereld.
De waarde van de geïmporteerde levensmiddelen, diervoeders en dranken bedroeg in 2019 47,9 miljard pond. En ook hier is er een stijging te bemerken. Sinds 2005 steeg de waarde van import met 17 miljard pond.
De handelskloof is tussen 2018 en 2019 met 2,0% verkleind, maar in het algemeen stijgt die toch doorheen de tijd. Terwijl de kloof 17,7 miljard pond bedroeg in 2005, was dat 24,3 miljard pond in 2019.
Belangrijke handel met EU
De handel met de EU is voor het VK belangrijk. 60% van de export van levensmiddelen, diervoeders en dranken ging naar de EU in 2019. Zeven van de top 10 landen zijn EU-lidstaten, terwijl de Verenigde Staten, China en Australië de belangrijkste bestemmingen buiten de EU zijn. Ierland, Frankrijk, Nederland en Duitsland zijn in de EU de belangrijkste landen voor export. België staat ook in de top 10, op een achtste plaats.
Bovendien kwam 70% van de import in het VK ook van de EU. Belangrijkste landen hier zijn Nederland, Ierland, Duitsland en Frankrijk. België is slechts het zevende belangrijkste importland. Enkel de Verenigde Staten staat in de top 10 van belangrijkste importlanden van buiten de EU. Volgens de Europese Commissie bestond de export van de EU naar het VK vooral uit voedselbereidingen, vers en verwerkt fruit en groenten, en vleesproducten. Deze export zou 41 miljard euro bedragen. Vanuit het standpunt van het VK was de EU vooral belangrijk voor zijn zuivelproducten, voedselbereidingen en vleesproducten. De EU zorgde voor deze 3 categorieën voor meer dan 80% van de aanvoer.
Over whisky, vers fruit en groenten
Whisky had in 2019 de hoogste exportwaarde, met een totaal van 5,0 miljard pond in 2019. In 2019 steeg de Britse whisky-invoer met 13,5% ten opzichte van het totaal van 2018 tot 191 miljoen pond.
Vers fruit en verse groenten blijven samen de belangrijkste categorieën voor import, en bedroeg in 2019 in totaal 6,4 miljard pond. Dat is een stijging met 0,8% ten opzichte van 2018. De export van verse groenten daalde met 3,0% tot 128 miljoen pond en de export van vers fruit daalde ook met 2,3% tot 155 miljoen pond in 2019.
De export van ongemalen tarwe bedroeg in 2019 in totaal 183 miljoen pond, een stijging van 185% ten opzichte van 2018. De import van ongemalen tarwe daalde met 46% tot 250 miljoen pond als gevolg van een groot volume en een goede kwaliteit van de binnenlandse oogst.
Tijdens de brexittransitie
De Europese Commissie vergeleek de handel met het VK van januari tot oktober 2020 met dezelfde periode in 2019. Hieruit bleek dat de EU-import uit het VK in waarde daalde met 1,56 miljard euro , terwijl de EU-export naar het VK met 546 miljoen euro daalde. De daling van de handel betrof de meeste agrovoedingsproducten. Productcategorieën die de grootste verliezen meldden, waren onder meer wijn (-9%), vlees van pluimvee (-15%), levende dieren (-38%) en boter (-35%). Daartegenover stond een stijging van de uitvoer van deegwaren en gebak (+3%) en tarwe (+98%).
Terwijl de dalende invoer uit het VK gevolgen heeft gehad voor de meeste agrolevensmiddelenproducten, werd het grootste waardeverlies genoteerd voor gedistilleerde dranken en likeuren (-22%).
Fergus Ewing ziet nu al de negatieve gevolgen
Kabinetssecretaris voor Plattelandseconomie en Toerisme van Schotland, Fergus Ewing, merkt alvast negatieve impact in alle sectoren van onze plattelandseconomie. “De handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de EU en de regering van het Verenigd Koninkrijk leidt tot aanzienlijke handelsbelemmeringen voor Schotse bedrijven en producenten.
We hebben nu een hele nieuwe categorie goederen die voorheen vrij met de EU werden verhandeld en die nu door brexit worden beïnvloed. Deze staan bekend als verboden en beperkte goederen, wat betekent dat Schotland en het Verenigd Koninkrijk niet langer een breed scala aan goederen naar de EU kunnen exporteren. Gekoeld gehakt, vleesbereidingen en separatorvlees van pluimvee mogen niet langer worden verhandeld. De handel in dierlijke bijproducten van categorie 1 en 2 is nu grotendeels verboden.
Ik heb staatssecretaris George Eustice op 13 januari een brief geschreven over de vertragingen aan de grens en de handelsverboden en -beperkingen, waaronder die voor verwerkte dierlijke eiwitten. Een antwoord op de brief is nog niet ontvangen.
Sommige van deze producten zijn van groot economisch belang voor Schotland, zoals bijvoorbeeld pootaardappelen. Schotse pootaardappelen staan internationaal in hoog aanzien en zijn goed voor 75% van de Britse productie en 80% van de export. De regering van het VK is er niet in geslaagd om voor onze belangen op te komen en ik ben teleurgesteld dat het verbod op de invoer van pootaardappelen in de EU en Noord-Ierland nog steeds niet is opgeheven.
