"Van kennis naar actie", is de titel van het nieuwe rapport van opdrachthouder Karl Vrancken, een rapport dat hij vrijdag ook aan de Vlaamse regering zal voorleggen. In zijn rapport stelt Vrancken een strenger PFAS-normenkader voor. Die strengere normen moeten de blootstelling aan PFAS en de verspreiding van PFAS helpen beperken.
Meteen werken met de strenge Europese normen (EFSA 2020) is geen optie, want alleen al door wat hij eet (bv. kippen, eieren, vlees) zit de gemiddelde Vlaming boven de drempelwaarde. Toch moeten die Europese normen volgens Vrancken "op lange termijn" de doelstelling blijven.
Normen actualiseren of verstrengen
Vrancken stelt voor de normen voor bodem, grondverzet, drinkwater, afvalwater, enz... te actualiseren of te verstrengen. Concreet stelt hij een strengere PFOS-norm voor in woonzones met een moestuin of kippen. Daar gaat de norm van 18 microgram/kg droge stof naar 3,8 microgram/kg. Dat is dezelfde waarde als voor landbouw en natuur. Die strengere norm voor woonzones zou dan niet gelden op plaatsen zonder moestuin, bijvoorbeeld in sterk verstedelijkte gebieden. Voor de industrie wordt de norm aangescherpt van 1.949 microgram/kg droge stof naar 110 microgram/kg, de waarde die ook geldt voor recreatie.
Ook voor grondwater wordt de norm aangescherpt naar de Europese limiet voor drinkwater, meer concreet naar 0,1 microgram/liter voor 20 PFAS en naar 0,5 microgram/l voor de som van alle PFAS.
Probleem bij de bron aanpakken
Naast scherpere normen en het saneren van de bestaande vervuiling, is het volgens Vrancken belangrijk om het probleem bij de bron aan te pakken. Op Europees niveau zijn er al wel inspanningen om PFAS op termijn te verbieden of minstens te beperken. Maar volgens Vrancken zijn er een aantal ’quick wins’ om het gebruik van producten met PFAS sneller te beperken. "Denk aan de waterafstotende sprays voor schoenen. In plaats van sneakers die je moet behandelen met die sprays kan je andere schoenen kiezen. Ook in voedingsverpakkingen zoals pizzadozen en broodzakken zitten waterafstotende chemicaliën", aldus Vrancken.
Digitale kaart
Intussen komt er ook een digitale kaart waar mensen kunnen nagaan of ze in de buurt van een verontreinigde site wonen. Eerder werden al zo’n 800 risicosites, vooral brandweersites, in kaart gebracht waar er voorzorgsmaatregelen of no regret-maatregelen gelden, zoals het niet eten van kippen of eieren uit eigen tuin. Mensen zullen nu op die digitale kaart kunnen nagaan of hun perceel in zo’n zone met voorzorgsmaatregelen ligt.
Compensatie voor boeren
Opdrachthouder Karl Vrancken laat ook verstaan dat landbouwers in de omgeving van de 3M-site in Zwijndrecht volgende week een voorstel voor compensatie in de bus zullen krijgen. Volgens Vrancken hebben 37 landbouwers een dossier ingediend omdat ze financieel nadeel ondervinden door de no regret-maatregelen. "Zo zijn er bioboeren die door de maatregelen zijn teruggevallen tot 20 procent van hun omzet", zegt Vrancken.
"Het is de eerste keer dat 3M met een tegemoetkoming over de brug komt", aldus Vrancken, die benadrukt dat deze tegemoetkoming los staat van de eventuele schadevergoeding die kan volgen voor de verontreiniging zelf.
