Laat een kennispendelaar de bodemkwaliteit beoordelen tijdens een veldbezoek

Het Interreg-project ‘Leve(n)de Bodem’ startte in oktober 2016 en loopt eind dit jaar af. In dit project werken Vlaamse en Nederlandse partners samen om landbouwers te sensibiliseren over het belang van een goede bodemkwaliteit. De onderzoekers doen dit door het demonstreren van innovatieve toepassingen en het organiseren van ondernemersgroepen rond bodemkwaliteit. Daarbij wordt gebruik gemaakt worden van de ‘BodemIDee’ om bodemeigenschappen te evalueren en grafisch voor te stellen. Het project wordt gefinancierd binnen het Interreg-V-programma Vlaanderen-Nederland, met financiële steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO).

Kennispendelaars

Om de kennis rond bodemkwaliteit uit te dragen, beschikt iedere partner in het project over één of meerdere ‘kennispendelaars’. Deze kennispendelaars zijn verspreid over de regio Vlaanderen - Zuid-Nederland en beschikken elk over hun eigen gebiedsspecifieke kennis. Op verzoek van de landbouwer komt een kennispendelaar ter plaatse en wordt de bodemkwaliteit visueel beoordeeld tijdens een veldbezoek. De kennispendelaar maakt hierbij gebruik van een spade, een prikstok en een grondboor. Tijdens het veldbezoek worden in hoofdzaak fysische en biologische bodemparameters besproken met de landbouwer. Het inzicht in de chemische bodemparameters komt van de resultaten van de standaardbodemanalyse die haast elke landbouwer al ter beschikking heeft. Alle gegevens worden vervolgens samengebracht in de BodemIDee.

Het is mogelijk om op eenzelfde perceel meerdere BodemIDee’s te laten uitvoeren om zo de evolutie in de bodemkwaliteit op te volgen. Momenteel kan de BodemIDee-toepassing enkel worden ingevuld door kennispendelaars en niet door de landbouwer zelf. Dit mag de landbouwer echter niet verhinderen om zelf aan de slag te gaan op zijn percelen. M.b.v. eenvoudige instrumenten (bv. spade, prikstok en grondboor) kan hij zelf aan de slag om op een laagdrempelige manier de bodemkwaliteit te bepalen. Met een grondboor kan op een eenvoudige manier een profiel tot op een diepte van 1 meter uitgeboord worden. De prikstok is een handig instrument om verdichting op te sporen. Dit is een eenvoudige metalen stok van ongeveer 1 meter lengte met een handvat. Bij aanwezigheid van verdichte lagen voel je een duidelijke weerstand wanneer je de prikstok in de grond drukt. Als je geen prikstok ter beschikking hebt, kan je ook gebruik maken van een eenvoudig betonijzer met een diameter van 1 cm. Op basis van een spadesteek kan een beoordeling gemaakt worden van de structuur in de bovenste bodemlaag, van de beworteling en van het bodemleven

Indicatoren bodemkwaliteit

In totaal kunnen 15 bodemparameters gescoord worden, onderverdeeld in basis, gemiddelde en gevorderde indicatoren. De basis bestaat uit een beoordeling van de zuurtegraad (pH-KCl) en het organisch koolstofgehalte (OC) van de bodem. Deze chemische eigenschappen zijn beschikbaar in een standaardbodemanalyse. Daarnaast worden ook de structuur van de bodem en plasvorming beoordeeld. Wat de biologische gezondheid betreft, wordt steeds de aanwezigheid van regenwormen en bepaalde onkruiden gescoord.

Wie een stapje verder wil gaan, kan ook gemiddelde en gevorderde indicatoren laten bepalen (zie tabel). Zo kan bijvoorbeeld een HWC (Hot Water Carbon)-analyse uitgevoerd worden. De HWC-analyse is een chemische analysemethode om de gemakkelijk afbreekbare koolstof, nauw verbonden met de microbiële activiteit in de bodem, te bepalen. Dit getal geeft een indicatie van de activiteit van het bodemleven en de hieraan gekoppelde bodemvruchtbaarheid. Deze methode wordt voornamelijk door de Nederlandse kennispendelaars gebruikt.

BodemIDee

Na het veldbezoek gaan de kennispendelaars aan de slag met de verzamelde informatie. Sinds de start van het project is hard gewerkt aan een identiteitskaart van de bodem die de landbouwer in een oogopslag iets vertelt over de bodemkwaliteit van zijn perceel. Voor ieder beoordeeld perceel wordt met de beschikbare informatie een BodemIDee opgesteld. De BodemIDee geeft de toestand van de bodem visueel weer in sterke en minder sterke punten via een taartdiagram. Hoe groter het taartstuk, hoe beter een parameter scoort. Kleine taartstukjes in de centrale rode zone duiden op een minder goede kwaliteit van de betreffende parameter. Om deze problemen op een oordeelkundige manier te kunnen oplossen, geven de kennispendelaars het nodige advies aan de landbouwer.

Interesse? Neem contact op!

Als je na het lezen van dit artikel interesse hebt om een kennispendelaar te laten langskomen en een BodemIDee te laten opstellen, neem dan contact op. In iedere regio in Vlaanderen en Zuid-Nederland staan kennispendelaars ter beschikking. De data zijn enkel beschikbaar voor de betrokken landbouwer en het projectteam. Een overzicht van de beschikbare kennispendelaars is online te vinden op www.levendebodem.eu/ Bodemadvies.

Sander Smets (PIBO-Campus)

Joost Salomez (Vlaamse Overheid, departement LNE)

Gert Van de Ven (Hooibeekhoeve)

Franky Coopman (Inagro)

Maarten De Boever (PCG)

Mieke Vandermersch (Provincie

Vlaams-Brabant)