Startpagina Paarden

Nat gras en gevallen bladeren: het is herfst!

De vroeg ingezette zomer werd vrij snel verdreven door de broodnodige regen. De uitgedroogde bladeren zijn reeds gevallen in september, wat vrij vroeg is. Op zich is dit niet erg voor het paard, want de regen zorgde voor een laatste opstoot van grasgroei. Ondertussen deed oktober zijn intrede en is de herfst wel degelijk ingezet. Het grasland bereidt zich voor op de winter. Het is tijd om zorg te dragen voor de veranderde leefomgeving van onze paarden.

Leestijd : 6 min

Een ‘paard aan huis’ staat natuurlijk los van de professionele paardenhouderijen of fokkerijen, die veel grasland nodig hebben voor de opfok van veulens en jonge paarden. ‘Paard aan huis’ staat voor de liefhebber, die beschikt over minder dan een hectare weide vlak bij huis of grenzend aan de stal. Een plek bestemd voor bijvoorbeeld een paardenhouder die een veulen fokt bij zijn merrie of die hooguit twee paarden aan huis houdt om erop uit te trekken in de natuur.

In landelijk Vlaanderen is dit heel courant geworden en de kleine paardenhouders maken ondertussen onlosmakelijk deel uit van het landschap. Ook zonder de vele hectare die zogezegd nodig waren om paarden te houden. Bij gebrek aan veel grond, leert men een paardvriendelijk management immers aan met vallen en opstaan. Als men graag zelf de handen uit de mouwen steekt, geniet van een paard aan de achterdeur en het allemaal betaalbaar en beheersbaar wil houden, zijn de grote weilanden absoluut geen noodzaak. Maar lees vooral verder …

Vette weiden maken vette paarden, natte weiden zieke paarden

In de lente, wanneer het gras welig tiert, is het niet aangeraden om paarden volop te laten grazen, een gedoseerde aanpak is beter. Een kleinere weide laat deze dosering beter toe en is makkelijker onkruidvrij en mestvrij te houden. Onkruid betekent immers minder gras en mest op de weide is de rode loper voor worminfecties.

Begin september kondigen de herfstmaanden zich aan. Het gras groeit dan niet zo snel meer en vooral … het blijft soms nat tot rond het middaguur. Eens oktober zijn intrede doet, blijft het schamele gras zelfs de hele dag doornat. Nat gras is niet echt wat een paard nodig heeft, al kunnen de hoeven na een droge zomer er wel baat bij hebben. Bij blijvend nat gras, dikwijls toegedekt met gevallen bladeren, zit je in een alarmfase!

Kapers op de kust

Paarden die grazen in de polder hebben helemaal geen last van vallende populier, es, beuk of -eikenbladeren. De meeste kleine paardenhouders in Vlaanderen hebben niet het geluk om te beschikken over ruime weiden. Veelal moeten ze tevreden zijn met wat ze krijgen of kunnen kopen of huren. Dikwijls gaat het hier om kleine percelen, in bos of -natuurgebied gelegen en die niet meer in aanmerking komen voor de landbouw. Het bucolisch zomerlandschap, idyllisch gelegen onder het loof van hoge bomen, verandert in oktober snel in een tapijt van herfstbladeren. Mooi om naar te kijken, maar toxisch voor de paarden.

Het paard uit zijn biotoop gerukt

Het instinct van een paard in vrijheid is helemaal anders dan het instinct van de paarden die wij houden op beperkt terrein. We hoorden allemaal wel eens zeggen ‘een paard weet wel wat het mag eten en wat niet’. Onze gedomesticeerde manier van paarden houden laat dit nochtans niet echt meer toe. In het wild baseert een paard zich op geur en smaak om al dan niet te eten wat goed voor hem is. Ook leert het veulen veel van de merrie, op voorwaarde dat het er voldoende lang mag bij blijven. Paarden dwalen vandaag niet meer over uitgestrekte, grasarme terreinen. Op enkele kuddes na misschien, verspreid in de natuurgebieden her en der.

Maar ook deze paarden brengen er de kille, natte maanden niet door. De paarden die wij als hobby aan huis houden, moeten het meestal redden met beperkte ruimte. Wat dan als de bladeren vallen en die ruimte nog inkrimpt? Denk vooral nooit dat uw paard uit een bont tapijt gevallen herfstbladeren het niet toxische groene blaadje zal oppikken. We moeten gewoon onze paarden beschermen tegen giftige bomen, planten en struiken en tegen nat gras!

Hooi of gevallen blad

Welke paardenhouder kent dit draaiboek niet? Paarden worden bijgevoederd met hooi op een kaalgevreten weide. Nochtans doet de edele viervoeter zich te goed aan gevallen bladeren en laat het bijgevoerde hooi voor wat het is. Ieder neerdwarrelend blaadje is spek voor zijn bek en hij draaft er zelfs naartoe om ervan te eten. Van sommige bomen is het geweten dat bladeren, takken of vruchten giftig zijn, van andere bomen niet. Alles van de eikenboom bijvoorbeeld is gekend vergif voor paarden, van blad tot eikel.

Bladeren van esdoorn, walnoot, wilde kastanje, beuk, kersen en pruimenbomen zijn toxisch. Het is zaak om ze te ruimen in de paddock waar het paard zijn herfst/winter doorbrengt, of te zorgen dat het paard er niet bij kan.

Populier, berk of wilg zijn niet giftig, toch kunnen ze erge koliek veroorzaken want ze behoren niet tot het courante voedsel van paarden. Een paard zien kauwen op een afgewaaid takje met populierenbladeren is een reden tot actie. De lignine die de takken bevat, is nadelig voor het ingewikkelde en gevoelige spijsverteringsstelsel van een paard. Ook de klassieke notenboom, door velen geliefd omdat hij de vliegen weert, is giftig. Vooral de zwarte walnoot (Juglans nigra). De gewone walnoot (Juglans regia) is minder schadelijk.

Los van alles wat toxisch is, is geen enkel paard gebaat met een maaltijd van gevallen blad. Vroeg of laat komen daar brokken (lees kolieken) van!

Maatregelen om paardige herfstblues te vermijden

Paarden besnuffelen en eten liefst nog groen, pas afgevallen blad. Een intelligente warmbloed zal zich niet gauw vergrijpen aan rottend blad. Oktober en november zijn dus cruciale maanden om het management aan te passen.

Het paard een kleinere uitloop (paddock) geven, waar de bladeren geruimd kunnen worden, is ideaal. Bij gebrek aan tijd om dagelijks blad te ruimen, kan een afgesloten afdak de klus klaren. Een paard zal minder snel koliek krijgen door er wat rond te drentelen dan door bladeren te eten. Het met elektrisch lint afgesloten afdak is dan een welkome afwisseling voor een verblijf in de stal. De paardenhouder kan zijn paard daar gerust een halve dag parkeren met hooi en water.

Het paard vanaf eind september regelmatig een dag op stal houden is een goede zaak, bijvoorbeeld een dag in het midden van de week en een dag in het weekend. Het dier zal aldus makkelijker een dag op stal accepteren bij bar slecht weer en zijn metabolisme bouwt automatisch dagen in met minder beweging. Zorg altijd dat het paard beschikt over hooi/voordroog en water op stal.

Hoe dan ook, in de herfst bouwt men beter geleidelijk aan de weidegang af. Als het gras nat blijft en u beschikt over een niet drassig weiland, laat het paard dan nog enkele dagen per week een uurtje genieten van zijn weide. Eens het groene gras overwoekert wordt door ‘roest en bruin’, kan het weiland wachten op de volgende lente. En het paard ook!

Geen vuile paardenpoel

Mest dient ook in het natte seizoen zoveel mogelijk verwijderd te worden uit paddocks en uitlopen, net zoals dit thuishoort bij deskundig weideonderhoud in de zomer. Afloopwater van mestplekken zorgt voor vuile modderpoelen en vervuilde bodems, waar in de lente onkruid welig tiert. Zorg ervoor dat de uitloop beschikt over een nette en droge plek waar het paard ruwvoer eet. Investeren in een buitenruif is alleen nuttig als ze droog en ruim kan staan.

Heeft het paard een overdekte schuilplaats/afdak? Dan is ruwvoer voederen op het droge geen probleem. Een paard zou ten allen tijde moeten beschikken over een schuilplaats, waar het kan vluchten voor regen en zon en waar het veilig kan eten en drinken. Laat paarden niet drinken uit poelen buiten en zorg voor drinkwater.

Op stal heeft elk paard baat bij krachtvoer aangepast aan zijn activiteit (senior, fokmerrie, jong paard, recreatiepaard …). Grasmixen vermijden dat er geschrokt wordt in de voederbak. Ook voor oudere paarden die gebitsproblemen hebben, zijn dergelijke grasmixen bijzonder nuttig. Vitamine- en mineralentekorten worden aldus vermeden en de paarden genieten op stal van dit traktaat in alle rust. De herfst, de korte dagen … het is allemaal even wennen voor mens en dier. Een paard dat thuis verblijft went echter snel aan dit nieuwe ritme en zal alleen maar dankbaar zijn dat hij de ‘voeten op het droge heeft’.

Patricia Borgenon

Lees ook in Paarden

Meer artikelen bekijken