Melkveehouders kunnen flink op energie besparen
Zowel voor bedrijven die nog niets aan energiebesparing doen als voor bedrijven die al actief energiemanagement voeren, is het zinvol een Energiescan te laten maken. Dat blijkt uit een onderzoek van het Innovatiesteunpunt vzw onder ruim 32 melkveehouders die leveren aan de fabriek van Danone in Rotselaar. Als een voorgestelde rits energiebesparingen wordt getroffen, kan een bedrijf al snel met 12% minder energie toe.
Laurens Vandelannoote en Marleen Gysen van het Innovatiesteunpunt vzw namen zeer diverse bedrijven onder de loep. De bedrijfsgrootte van de melkveehouderijen die op hun energiehuishouding zijn onderzocht, verschilt van 300.000 tot 4,5 miljoen liter. In totaal waren de 32 melkveehouders goed voor 44 miljoen liter melk per jaar. De groep vormt bijna een derde van de totale groep Belgische leveranciers van het Franse voedingsconcern, dat in Rotselaar drink- en potjesyoghurt maakt.
Goed energiebeleid begint met een doorlichting van je bedrijf. Om te beginnen stelt het onderzoek een duidelijk verschil in energiegebruik vast tussen klassieke melkveebedrijven en ondernemingen die werken met melkrobots. Een klassiek bedrijf verbruikt circa 50 kWh energie per 1.000 liter geproduceerde melk. Bij robotmelkers ligt dit op 70 kWh. Bij de onderzochte boeren ging circa 23,3% van de energie op aan het melken en 24,4% aan koeling.
Spoelwater en verlichting was goed voor respectievelijk 15,6% en 10,2%. De categorie ‘overig’ is opvallend groot, aldus Vandelannoote. “Je spreekt dan over het gebruik van pompen, de koeborstel, mestrobots en nog een serie andere zaken. De randcategorie groeit binnen het verbruik, omdat steeds meer apparatuur wordt ingezet op het welzijn van de dieren en de boer zelf.” Enkele jaren geleden was de categorie nog goed geweest voor amper 10%, aldus Vandelannoote.
Factuur drukken
Wat betreft de energiefactuur is er voor veel ondernemers blijkens het onderzoek best wat laaghangend fruit te plukken. Zo zijn landbouwers vrijgesteld van de energiebijdrage van circa €100 per jaar. Daarnaast is het volgens Vandelannoote zinvol steeds opnieuw de energieleveranciers te vergelijken. Volgens Vandelannoote lopen energieleveranciers de deur van boeren plat maar zijn de contracten vaak ingewikkeld waardoor men nauwelijks overstapt.
Wie zich er toch in verdiept, kan al snel 10% besparen op de factuur, aldus het onderzoek. “Het is helaas een feit dat energieleveranciers trouw niet belonen. Elk jaar gaat de rekening een beetje omhoog zodat je al snel geen marktconforme prijs meer betaalt. Voor grotere bedrijven met een energieverbruik van 100.000 kWh per jaar, het correspondeert ongeveer met bedrijven van 2 miljoen liter melk per jaar of meer, is ook het overschakelen naar middenspanning interessant.
Het gebruik van middenspanning kan €8.000 per jaar opleveren, aldus het onderzoek. De basisinvestering komt neer op circa €50.000 waar nog bekabeling bij komt. De eerste 100 meter is doorgaans gratis, daarna wordt €10.000 gerekend per 100 meter. “Dergelijke grote bedrijven zijn nu nog niet de norm, maar ze zijn ook geen uitzondering meer en het aantal groeit wel”, aldus Vandelannoote.
Energie besparen
Het Innovatiesteunpunt zette een aantal kansrijke energiebesparende maatregelen op een rij. Frequentiesturing van de vacuümpomp levert een besparing op van gemiddeld 40% op het gebruik van de melkinstallatie. De investering vergt om en nabij €4.000. Van de onderzochte bedrijven had reeds de helft een dergelijk systeem. Een tweede maatregel is het gebruik van een voorkoeler. De investering bedraagt €2.500 en levert een besparing op van 7,5 kWh per 1.000 liter. “We raden dit systeem eigenlijk aan voor elke melkveehouder.”
Daarnaast noemt het onderzoek het gebruik van warmterecuperatie of zonneboiler. Het kost €5.000 maar levert ook een energiebesparing van 50% op. Ledverlichting levert vanaf 3 branduren per dag ook 60% besparing op. Per lamp kost dit €15. Wanneer alles wordt ingezet, zal het kengetal voor het gemiddelde bedrijf in het onderzoek dalen van 47 naar 41 kWh per 1.000 liter melk per jaar. Dat komt neer op een daling van 12%, oftewel €1,12 per 1.000 liter melk.
Niet alleen de portemonnee van de landbouwer schiet hier mee op, het pakt ook goed uit voor het milieu. De besparing van de 32 bedrijven komt neer op het jaarlijkse energieverbruik van 69 gezinnen of de CO2-uitstoot na 420.000 km rijden met een dieselauto. In het onderzoek dat sommige bedrijven niks en sommige bedrijven al heel veel aan energiemanagement doen. “Maar uiteindelijk was voor elk bedrijf een maatregel te vinden die het bedrijf verder hielp”, aldus Vandelannoote.
Energie produceren
Naast het tegengaan van het verbruik, kunnen bedrijven ook inzetten op het produceren van energie. Van de 32 onderzochte bedrijven hebben 16 bedrijven zonnepanelen op de daken, en heeft 1 bedrijf een vergister. Daarbij valt op dat bij klassieke melkveehouderijen de meeste energieproductie midden op de dag plaatsvindt en niet in de vroege ochtend en vroege avond als boeren melken. In de tussentijd moeten ondernemers dus de energie verkopen. De bedrijven met zonnepanelen produceren samen 720.000 kWh/jaar groene energie waarvan 44 % door het melkveebedrijf zelf wordt gebruikt. Daarmee vullen ze 15,5 % van hun energiebehoefte in.
Voor zonnepanelen rekent Vandelannoote voor dat een kleinschalige installatie met terugdraaiende teller en een productie van 10.000 kWh per jaar €10.000 kost. De jaarlijkse besparing komt neer op €1.200 wat betekent dat de terugverdientijd ongeveer 8 jaar bedraagt. De meeste leveranciers geven 25 jaar garantie op de panelen. De omvormers die de zonnepanelen nodig hebben, gaan gemiddeld circa 10 jaar mee en kosten €2.000.
Woordvoerder Luc Vanoirbeek, die de presentatie van de resultaten ook bijwoonde, ziet in de boer als energieleverancier een grote kans voor Vlaanderen. Met vele duizenden boeren met grote dakoppervlaktes voor stallen en schuren, kan de landbouw het gewest en het land helpen voldoen aan duurzaamheidsdoelen. Het gebruik van zonnepanelen zou een impuls krijgen als zonnedelen groeit. Hierbij geldt dat wie mee investeert in een zonnepaneleninstallatie van een bedrijf, stad etc. zal dit onmiddellijk verrekend zien op de eigen energiefactuur.
De bevoegde Vlaamse minister, Bart Tommelein, heeft al aangegeven zonnedelen te willen bevorderen.
