Mechanische loofdoding: veel interesse in stengeltrekken, loofbranden en elektrische loofdoding

D e demonamiddag rond mechanisch loofdoden was een succes. De zon scheen en de bodem was droog, waardoor de machines hun werking konden tonen in de aardappelteelt. Mechanisch loofdoden is brandend actueel, aangezien het aantal loofdodingsmiddelen daalt.

Dat heeft de overheid gelukkig begrepen. “De laatste 2 jaar kunnen we volop onderzoek doen, met dank aan het project van de overheid ‘Gezocht: snelle loofdoding voor pootgoed’”, geeft Inagro-onderzoeker Veerle De Blauwer aan. Vooral het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA) en Inagro nemen het proefveldwerk, de demonstraties en de voorlichting voor hun rekening.

Chemische loofdoding

Chemische loofdoding gebeurt nog steeds het meest. De kostprijs is relatief laag en door een grote werkbreedte bij de bespuitingen, spendeer je minder tijd dan bij mechanisch loofdoden. Vooral in consumptieaardappelen is chemische loofdoding een algemeen gebruik. “Het meest gebruikte product was diquat, tot eind 2019. Toen werd het gebruik ervan verboden. Het werkt snel, en er was slechts 1 toepassing nodig. Er zijn wel alternatieven, zoals pyraflufen-ethyl in Gozai en carfentrazone-ethyl in Spotlight Plus. Ook pelargonzuur in Beloukha is een optie, maar dit wordt minder toegepast.”

Ze geeft mee dat voor het gebruik van Gozai en Spotlight Plus ook een andere mindset nodig is. De producten moeten vaak 2 keer worden toegepast voor een goede werking. Bij sommige rassen is zelfs een derde toepassing nodig. De producten werken ook trager, wat moeilijk is als je een bepaalde maatsortering wil behalen. “Men moet dus vroeger van start gaan met de behandelingen”, klinkt het nog. Meer en meer boeren kijken daarom meer de richting uit van mechanisch loofdoden, ook al heeft dat ook zijn nadelen. Zo is de werkbreedte nog vaak beperkt tot 4 rijen per gang, en is het niet mogelijk onder natte omstandigheden.

Loofklappen, gecombineerd met chemische loofdoding achteraf, wordt naast enkel chemische loofdoding het meest toegepast. “Maar er is de laatste jaren wel een enorme evolutie in de technologie van mechanische onkruidbestrijding. Loofklappen gebeurt bijvoorbeeld nu sneller dan voorheen. Andere technieken, zoals loofbranden, komen ook wat meer in de aandacht. Loofklappen met stengeltrekken en elektrisch loofdoden is betrekkelijk nieuw.”

Loofklappen met de Loof-Does

Loofklappen is momenteel de bekendste vorm van mechanische loofdoding. De loofklapper hangt in de fronthef, en goede geleiders zorgen ervoor dat de stengels mooi geklapt worden. Na het loofklappen wordt vaak nog een andere behandeling toegepast om hergroei te voorkomen of te beperken. Er zijn met andere woorden 2 werkgangen nodig.

Het Nederlandse bedrijf Agricult ontwikkelde daarom in 2003 de Loof-Does. Met de Loof-Does is het mogelijk om in een en dezelfde werkgang te loofklappen en te behandelen, op een werkbreedte van 4 ruggen. Dit kan heel nauwkeurig doordat het systeem GPS-gestuurd is, en het vertraagt het loofklappen niet. De tractor kan zijn werk doen op een snelheid 5 tot 8 km/u. Bovendien vraagt het van de tractor geen extra vermogen.

De loofklapper moet – zoals gewoonlijk – vooraan de tractor en de Loof-Does achteraan de tractor bevestigd worden. In de Loof-Does zijn de schijfvernevelaars zo geplaatst dat de vloeistof net boven de stengelstompen in het midden van de ruggen uitgebracht wordt. De druppels zelf zijn ook uniform in de voor deze toepassing optimale grootte. “Er zijn geen te kleine druppels die wegwaaien of te grote druppels die wegvloeien van het gewas”, vertelt Adriaan van de Ven van Agricult. Op die manier is er slechts 40 à 50 l spuitoplossing nodig per ha.

Uit meerjarig Frans en Nederlands onderzoek blijkt bovendien dat met dit systeem slechts een halve dosering voldoende is voor een goed resultaat, ook onder moeilijke omstandigheden en met lastige rassen zoals Markies. “Het vocht van de stengel absorbeert de sproeivloeistof en trekt in de stengel, om deze vervolgens af te doden”, aldus van de Ven.

De Loof-Does kan ten slotte ook nog gebruikt worden voor andere toepassingen dan in loofdoden. Zo kan men het uitvoeren van grondbehandelingen, bijvoorbeeld tegen rhizoctonia, in één werkgang combineren met frezen. Een andere mogelijkheid is onkruidbestrijding tijdens het ruggenfrezen.

Loofklappen met looftrekken

Volledig mechanisch werken kan ook. Zo kan men loofklappen combineren met looftrekken. Dit kan normaal gebeuren in één werkgang, met de loofklapper vooraan de tractor en de looftrekker achteraan de tractor. Men kan er echter ook voor kiezen om eerst te loofklappen en om op een later tijdstip te stengeltrekken.

Er zijn verschillende principes op de markt. Op de demonamiddag werd het principe van de DiscMaster van het Emmeloordse Vegniek uit de doeken gedaan. Die is te verkrijgen in een werkbreedte van 2, 4 of 6 rijen.

Wil je looftrekken, dan is het bij het loofklappen belangrijk dat de stengelstompen minstens 15 à 20 cm lang moeten zijn, zodat er voldoende grip is bij het looftrekken. “Een goede afstelling van de machine is dus cruciaal”, adviseert Stan Koning van Vegniek. Ook de planten moeten mooi gecentreerd staan in de rug. “Af en toe kan het dat een stengel blijft staan. Die is zo beschadigd na het klappen, omdat hij al half losgerukt is, dat die wel afsterft”, aldus Koning.

Het principe van de machine is eenvoudig. Via verende loofgeleiders, die met een bout verstelbaar zijn, wordt het plat liggende loof omhoog begeleid naar de invoertrommels. De invoertrommels draaien het loof samen met een klein beetje grond op een smalle rij die naar de trekschijven geleid wordt. De trekschijven draaien met de rijrichting mee. Naast de trekschijven zijn er RVS glijsloffen die vermijden dat aardappelen mee uit de rug worden getrokken. Wanneer het loof eruit is getrokken wordt dit samen met de grond aangedrukt door een diabolorol. Zo is de rug weer gesloten en goed van structuur, zodat de aardappelen veilig zijn voor weersomstandigheden en lukt het rooien goed. Alle elementen zijn onafhankelijk verend opgehangen. De snelheid van de trekschijven is traploos in te stellen vanuit de cabine en de werkdiepte middels een slinger achterop de machine.

Het systeem biedt vele voordelen. Zo verhindert het de hergroei van het loof want het loof is volledig uit de grond getrokken. De groei van de knollen stopt onmiddellijk en de afharding van de schil gebeurt sneller. Bovendien is de kans op aantasting van de knollen door Rhizoctonia (en Phytophthora), maar ook op bacteriebesmettingen kleiner. Nadelen zijn onder andere dat men niet onder te natte omstandigheden loof kan trekken. Bij nat weer is de stengelgrip slechter. “Zeker bij zwaardere grond is werken bij nat weer moeilijker en werk je trager”, klinkt het. Men werkt slechts met een snelheid van 3 à 5 km per uur.

Loofbranden

Loofbranden wordt in het algemeen wat meer gebruikt in de biologische aardappelteelt. “Het principe is simpel: door de hitte worden plantencellen zo warm dat ze openbarsten. Binnen de 24 uur is het loof vernietigd”, vertelt Brecht Vandenbroucke van Inagro. Het werkt ook bij milde regen. De aardappelen worden niet geschaad, aangezien de warmte niet dieper dan 2 cm in de bodem kan.

Tijdens de demo werd de loofbrander van Vanhoucke engineering getoond. Deze kan ook ingezet worden om onkruid af te branden. De loofbrander doodt naast de plant ook onkruidzaad, sporen, schimmels en bacteriën af. Hierdoor is er minder ziektedruk op het veld. Ook schadelijke insecten worden afgedood, zoals de coloradokever of bladluizen. Het nadeel is dat ook nuttige organismen worden gedood, aangezien het geen selectieve techniek is.

De brander moet gevoed worden door brandstof. Het vat voor brandstof – meestal vloeibare propaan – staat vooraan de tractor. De brander van Vanhoucke is voorzien van luchtondersteuning met voorverwarming van de lucht door een ventilator. Branders met luchtondersteuning verbruiken doorgaans minder, rond 70 l/ha propaan. Normaal ligt het verbruik rond 100 l/ha. De brander rijdt met een snelheid tussen 3 en 5 km/uur door het loof.

“Een vitaal of weelderig gewas aanpakken moet meestal in 2 werkgangen”, adviseert Vandenbroucke nog. Dat kan door 2 keer te loofbranden, of door een combinatie van loofbranden met loofklappen of chemische loofdoding. Door loofbranden te combineren met loofklappen, is bovendien minder brandstof nodig voor een volledige loofdoding en kan de snelheid iets verhogen.

Elektrische loofdoding

Er is nog weinig ervaring met betrekking tot elektrisch loofdoden. In de praktijk gebeurt het al wel, maar de techniek is nog in volle ontwikkeling. Verschillende parameters moeten nog worden geoptimaliseerd: rijsnelheid, aantal werkgangen… “De machine is wel CE-gekeurd, dus het is veilig in gebruik”, geeft Herbrecht Muys van Nufarm mee.

Het demotoestel is de Nucrop, van NuFarm. In de demo werd een machine van 2021 gedemonstreerd. Hiervan werden er 15 geproduceerd en proefgereden. NuFarm zette in Nederland al 4 machines op de markt: 2 machines met een werkbreedte van 9 m en 2 met een werkbreedte van 12 m. Van de besproken technieken mechanische onkruidbestrijding kan deze potentieel het meeste rijen tegelijk aan. Omdat de prijs echter zo hoog is, is de machine vooral bedoeld voor loonwerkers. Om de machine zo rendabel mogelijk te maken, zal deze ook kunnen dienen voor andere toepassingen, zoals op een stoppel. Een groot voordeel is dat je per uur 8 ha kan aanpakken.

Bij de toepassing wordt vooraan de tractor via een spuitboom een zoutoplossing, Volt Fuel, op het gewas gespoten. Die vloeistof doet dienst als elektrische geleider. Muys: “Dit zorgt er ook voor dat er minder vermogen nodig is voor de loofdoding.” Achteraan wordt via de applicator een elektrische stroom uitgestuurd naar het gewas. De combinatie zorgt ervoor dat de waslaag van de plantencellen meer oplost en dat de celwanden in de vaatbundels worden vernietigd. Hierdoor kunnen water en nutriënten zich niet meer verplaatsen, en stopt de groei onmiddellijk. “Belangrijk om weten is dat de techniek nog perfect werkt bij dauw. In de regen is het echter niet efficiënt en onveilig”, wordt gewaarschuwd.

Nu is NuFarm nog aan het werken aan andere formuleringen voor Volt Fuel, zodat de hoeveelheid vloeistof nog kan verminderd worden. Iedereen kan ermee rijden zonder fytolicentie, want de stof staat niet geregistreerd. Verder wordt er nog gewerkt aan nog bredere machines: tegen 2024 is een werkbreedte van 30 m de ambitie.

Marlies Vleugels