Juncker sluit sojadeal met de VS, maar die lijkt van weinig waarde
President van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker heeft de VS belooft dat de EU meer soja gaat importeren. Juncker deed dit tijdens een onderhoud met de Amerikaanse president Donald Trump. De deal is opmerkelijk. Het beleid van de EU is erop gericht dat de EU steeds meer zelfvoorzienend wordt wat betreft eiwithoudende gewassen. Uiteindelijk lijkt de deal vooral van symbolische waarde, want ook zonder akkoord koopt de EU steeds meer Amerikaanse soja.
Juncker reisde naar de VS om een handelsoorlog tussen de twee machtsblokken te voorkomen. Trump heeft bij herhaling gezegd dat de EU misbruik maakt van de VS. De Amerikanen zouden hun grenzen goeddeels hebben geopend terwijl de EU ze gesloten houdt. Het gevolg: een Amerikaans handelstekort van – volgens EU-cijfers – €112,9 miljard. De VS houdt de cijfers anders bij en denkt dat het tekort nog enkele tientallen miljarden euro’s hoger ligt.
De VS dreigde met importheffingen op onder meer staal, aluminium en auto’s, terwijl de EU als vergelding heffingen beloofde op onder meer spijkerbroeken, cosmetica, Harley Davidson-motoren en bourbon. Hoewel Trump Amerikaanse boeren ook als slachtoffer van EU-protectionisme ziet, bleef de landbouw goeddeels buiten schot. Goed voor de EU en een tegenvaller voor de VS, waar boeren lijden door Chinese importheffingen op vlees en soja.
Landbouw EU buiten schot
Dat beperken van landbouwafspraken tot soja ging niet zomaar, legde Juncker uit bij de Duitse publieke Tv-zender ARD. “Wij moesten toezeggingen doen, maar dat heb ik afgewezen”, aldus Juncker. “Ik weet dat dat in Europa – in Frankrijk, in België en ook in Ierland en Luxemburg – gevoelig ligt.” Franse landbouworganisaties zijn niettemin kritisch over de afspraken die Juncker maakte, maar Juncker schuift die kritiek bij ARD terzijde. Over de soja zegt Juncker in het interview dat het gaat om de niet-genetisch gemodificeerde variant, maar dat staat niet in het perscommuniqué.
Het voor velen verrassende bezoek van Juncker aan Trump lijkt de plooien in de relatie weer glad te strijken. De EU en VS kwamen overeen samen te werken richting afschaffing van importtarieven, non tarifaire barrières en handel verstorende subsidies voor industriële producten anders dan auto’s. De EU belooft meer vloeibaar gas (LNG) te importeren. Tegelijk zal de handel in onder meer diensten, medische producten en sojabonen worden gestimuleerd.
Deal of no deal?
Trump schreef ooit de bestseller “The art of the deal”, waarin hij uitlegt hoe je in de zakenwereld een goede overeenkomst kunt sluiten die beide zijden wat oplevert. Hier lijkt eerder sprake van een overeenkomst waarbij beide partijen stil blijven staan. De sojaovereenkomst bijvoorbeeld is op zijn zachtst gezegd onduidelijk. Juncker kan de import van soja op het eerste gezicht niet echt opvoeren, want de EU kent geen importheffingen op soja. In de praktijk bepaalt de markt dus of Amerikaanse soja naar de EU gaat.
Dat meer Amerikaanse soja naar de EU zal gaan, lijkt waarschijnlijk. Op dit moment komt de meeste soja die de EU invoert uit Zuid-Amerika, terwijl de VS hofleverancier is van China. De Amerikanen zitten met hun afhankelijkheid van China in de maag, en de exportorganisatie voor sojabonen – USSEC- breidde haar marketingactiviteiten in de EU de laatste jaren uit.
Ook zette ze een duurzaamheidsstandaard op die gelijkwaardig is aan de eisen die de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja stelt. De Ronde Tafel is een initiatief van Europese bedrijven dat de sojateelt in vooral Brazilië moet helpen verduurzamen. De teelt van soja ging langere tijd ten koste van het Amazone-regenwoud.
Handelsoorlog
Daar komt nu bij dat de VS een handelsoorlog is begonnen tegen China, dat volgens Trump valsspeelt in het handelscircuit door te profiteren van haar export, terwijl tegelijk de eigen grenzen gesloten blijven. Door de handelsoorlog heeft China nu een importheffing van 25% ingesteld op soja uit de VS. China zal vermoedelijk meer soja gaan kopen van bijvoorbeeld Brazilië, Argentinië of Uruguay. Amerikaanse exporteurs zullen dus uitwijken naar de EU.
Die trend is nu al zichtbaar, zo blijkt uit cijfers van de Europese Commissie. In juli 2018 bijvoorbeeld lag de import van sojabonen 283% hoger dan een jaar eerder. Het aandeel van Amerikaanse sojabonen in de totale invoer is toegenomen van 9% naar 37%.
Als we verder kijken dan de bonen, dan valt op dat de import van het direct in veevoer te verwerken sojameel uit de VS nog sterker toeneemt. In juli lag de invoer hiervan 3.337% hoger dan in juli 2017. Het Amerikaanse marktaandeel is daardoor toegenomen van 0,3% tot 13%.
Juncker heeft nu verordonneert dat de EU elke twee maanden in kaart brengt hoe de handel in soja verloopt. Het is voor de Luxemburger een gewonnen race, want het Amerikaanse aandeel zal automatisch toenemen. Andersom hebben de Amerikanen ook niets van substantie toegegeven. De importtarieven waar het mee dreigde maar die nog niet waren ingevoerd, verdwijnen voorlopig in de ijskast. Maar Trump maakt duidelijk dat zonder meer evenwichtige handel tussen de VS en de EU de deur van de frigo wel weer open gaat.
