Mortellaro onder controle houden? Check de stal!

Inagro, DGZ, Universiteit Gent en Previvet ontwikkelen samen met melkveehouders een protocol voor de preventie van Mortellaro. Tijdens een studienamiddag op 11 juni kunnen melkveehouders leren uit hun bevindingen.

Operationele groep zoekt raad

Mortellaro is een gekende klauwaandoening die op vele bedrijven voorkomt. De ziekte kan leiden tot aanzienlijke economische verliezen. Om veehouders beter te wapenen, startten Inagro, DGZ, UGent en Previvet in 2017 een operationele groep op. In overleg met melkveehouders bundelen ze de beschikbare informatie en gaan ze op zoek naar nieuwe preventie- en behandelingsstrategieën.

“Daarbij hebben we aandacht voor de kostprijs, de werkzaamheid, het milieu en de gezondheid”, vertelt praktijkonderzoeker Evi Canniere van Inagro. “We merken op dat melkveehouders vooral gebruikmaken van een klauwbad, sproeier en regelmatige klauwverzorging om de infectiedruk onder controle te houden. Maar ook andere factoren beïnvloeden de kans op infectie.” De projectpartners willen de melkveehouders daarop wijzen.

Bedrijfshygiëne verhogen

Uit onderzoek blijkt dat strategische en tactische keuzes op het bedrijf de infectiedruk kunnen beperken. Dieren aankopen verhoogt bijvoorbeeld het risico op besmetting met Mortellaro. “Zeker als er geen Mortellaro aanwezig is op het bedrijf, is de aankoop van dieren ten stelligste afgeraden”, klinkt het. “Maar ook als er al Mortellaro aanwezig is, kan de aankoop zorgen voor een significant hogere infectiegraad.”

Op melkveebedrijven vinden onderzoekers verschillende stammen van kiemen die geassocieerd worden met Mortellaro. Als een nieuwe stam het bedrijf binnenkomt, kan het probleem groter worden. Net daarom is het ook aanwezen om bedrijfslaarzen en -kledij te voorzien voor bezoekers en erfbetreders, zoals de inseminator, veearts en handelaars.

Regelmatige klauwverzorging helpt om de infectiedruk onder controle te houden. Hielhoornerosies, ook klassieke stinkpoot genoemd, vormen een ideale voedingsbodem voor kiemen. Onderzoekers toonden aan dat de aanwezigheid van hielhoornerosies de aanwezigheid van Mortellaro verhoogt. Hetzelfde geldt voor chronische Mortellaroletsels die een blijvende infectiebron voor de koe en omgeving zijn. Daarnaast zijn er ook nog heel wat andere factoren die het voorkomen van Mortellaro beïnvloeden.

Infecties in de stal vermijden

Onderzoek wees ook uit dat aandacht voor factoren in de stal de infectiedruk kunnen verlagen. “Melkveehouders denken misschien niet meteen aan stalinrichting, ventilatie, huisvesting en transitiemanagement als risicofactoren”, gaan de projectpartners verder. “Toch kunnen ze een belangrijke rol spelen in de ziektepreventie.”

- Stalhygiëne Een droge, propere stal is een minder goede voedingsbodem voor kiemen. Regelmatig mest ruimen en een goede ventilatie zijn aangewezen. Een goede ventilatie zorgt voor een droge stal wat de omgeving een minder goede voedingsbodem voor kiemen maakt. Een volle of gladde vloer daarentegen verhoogt de kans op Mortellaro.

- Stalinrichting Wondjes verhogen de kans op infecties. “Daarom vermijden melkveehouders best scherpe of uitstekende objecten in de stal”, klinkt het. “Ook nauwe doorgangen en scherpe bochten vormen een risico op verwondingen aan de huid ter hoogte van de klauwen.” Uit onderzoek blijkt dat kalk geen positieve invloed heeft op de preventie van Mortellaro, maar wel op de ernst van letsels.

- Huisvesting In een ligboxenstal is de infectiedruk van Mortellaro groter dan in een potstal. Toch zijn er onderlinge verschillen in de ligboxenstallen. Zo zijn de ligboxafmetingen een belangrijk aandachtspunt. Zowel de lengte als de breedte moeten aangepast zijn, zodat de koe gemakkelijk kan opstaan en liggen. Een koe moet comfortabel met haar vier poten in de ligbox kunnen rechtstaan. Koeien die lang rechtstaan in de wachtruimte (meer dan 1 uur) of vaak half uit een ligbox in het gangpad staan, lopen meer risico op infecties. Ook overbezetting kan leiden tot onvoldoende neerliggen. Koeien met weidegang vertonen dan weer minder Mortellaro.

- Jongvee Bij plaatsgebrek huisvesten melkveehouders de droogstaande koeien soms bij het jongvee. Ondanks grondige reiniging treden nadien vaak problemen op bij het jongvee. “Huisvest koeien niet in de zone die voorzien is voor het jongvee. Gebruik materiaal, zoals de mestrobot of mestschuif, niet in beide stallen om overdracht tussen de groepen dieren te vermijden”, luidt het advies.

- Transitiemanagement Droogstaande koeien een tweetal weken voor het kalven in de groep lacterende dieren brengen, verhoogt de kans op Mortellaro. Ook krachtvoer te snel opbouwen in de eerste twee weken na de afkalving verdubbelt de infectiedruk.

Gevoeligheid op koeniveau

Ook tussen koeien onderling zien melkveehouders verschillen in gevoeligheid voor Mortellaro. Dit kan deels te wijten zijn aan de conformatie van het beenwerk. Hou bij de stierkeuze onder andere rekening met de conformatie van de klauwhoek. Bij koeien met lage hielen komt de huid veel dichter bij de vloer waardoor deze makkelijker verweekt, beschadigd wordt. Dit verhoogt de kans op infectie.

Erfelijkheid van Mortellaro is al enige jaren aangetoond. Dit wordt meegenomen in de fokwaarde voor klauwgezondheid. Veehouders houden hier best rekening mee bij hun stierkeuze. Wat vast staat is dat vaarzen over het algemeen een hogere kans hebben op Mortellaro. Koeien in pieklactatie vertonen ook een grotere gevoeligheid.

Evi Canniere (Inagro), Jozefien Callens (DGZ), Anne-Sofie Vermeersch (fac. diergeneeskunde, UGent), Jeroen Vermijlen (Previvet)

Het project ‘GP Mortellaromanagement’ komt tot stand met de steun van de Vlaamse overheid en de Europese Unie (www.vlaanderen.be/pdpo) en wordt uitgevoerd door Inagro, faculteit Diergeneeskunde van UGent, DGZ en Previvet in samenwerking met melkveehouders.