Arla wil een boergerichte multinational zijn

Arla is net als andere Deense topbedrijven in de agribusiness, zoals bierbrouwer Carlsberg en vleesgigant Danish Crown, zeer internationaal georiënteerd. Geen wonder, want de thuismarkt is met 5,8 miljoen mensen vrij beperkt. Het bedrijf produceert buiten Denemarken zuivelproducten in het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Finland, Duitsland, Polen, Nederland en in de VS en Canada. Andere coöperaties staan buitenlands lidmaatschap vaak niet of zeer beperkt toe. Belgische leveranciers krijgen zodoende al jaren nul op het rekest van FrieslandCampina. Het beeld ontstaat dat het buitenland als wingewest wordt gezien.

Zo niet bij Arla, dat alleen werkt met leden en dus in principe geen vrije leveranciers heeft. Wellicht heeft dit te maken met de kleine omvang van thuisland Denemarken. Wellicht ook met de internationale wortels van het bedrijf, dat in het jaar 2000 ontstond door een fusie van de grootste Deense en Zweedse zuivelcoöperatie. Het Deense deel van het fusiebedrijf vertegenwoordigde zo’n 90% van de Deense melkplas, terwijl het Zweedse deel zo’n 65% van de Zweedse melkplas vertegenwoordigde. Al sinds 1980 was een voorloper van het fusiebedrijf als producent actief in het Verenigd Koninkrijk. Andere internationale avonturen volgden.

Onder de bijna 10.000 leden van Arla, zijn vandaag boeren uit Denemarken (afgerond 2.400), Zweden (2.500), het Verenigd Koninkrijk (2.100), Duitsland (1.700) en de Benelux (905) lid. In totaal zijn 658 Belgische boeren lid. Hieronder zijn 181 Vlamingen, 265 Duitstalige Belgen en 212 Franstalige Belgen. Op Benelux-niveau werd in 2019 724 miljoen kg melk geleverd.

Arla betaalt ten opzichte van de belangrijkste concurrentie de laatste jaren overigens vrij goed, maar accepteert momenteel geen nieuwe leden. Als ze morgen besluiten dat wel te doen, is het instappen niet gratis. Het kost 7,5 euro per 100 kg melk die je levert. Dus bij een redelijk gemiddeld bedrijf van 1 miljoen kg per jaar, is dat 75.000 euro. “Er zijn meerdere modellen mogelijk voor het betalen van intredegeld. Je kunt in één keer vooraf 75.000 euro inleggen, aldus Paul Vanhengel, die voor Arla leiding geeft aan de afdeling Member Services. Je kunt echter ook inkopen door gedurende een periode van 3 of 5 jaren het intredegeld in te laten houden van de jaarlijkse nabetaling.”

Leden mogen zeker groeien, mits de groei organisch is en het niet gaat om bijvoorbeeld een plotselinge verdubbeling van het bedrijf. “We zitten als doelmatig gestuurd bedrijf nu steeds op of vlakbij de top van de verwerking.”

De Belgische melk wordt overigens in Pronsfeld, een Duitse plek vlakbij het Groothertogdom Luxemburg, verwerkt tot houdbare zuivelproducten en verse boter. De leden in België en Nederland zijn in 4 districten vertegenwoordigd, namelijk in het district Vlaanderen, het district Nederland en de districten Franstalig en Duitstalig België. Elk district kiest haar vertegenwoordigers. Deze vormen de raad van een district. De raden vaardigen hun vertegenwoordigers af in de ‘Board of Representatives’ van Arla Foods, het hoogste besluitvormend orgaan van Arla met 175 leden-boerenvertegenwoordigers. Tenslotte is er nog een Toezichtraad van Arla, die wordt benoemd door de Board en die onder andere verantwoordelijk is voor besluiten met betrekking tot langetermijnstrategieën, grote investeringen en fusies en overnames. De Toezichtraad bestaat uit 15 verkozen Arla-melkveehouders en 3 vertegenwoordigers van de werknemers. Eén Belg, Marcel Goffinet, is er lid van.

Melkprijs is dé prioriteit

Als coöperatie stuurt Arla niet op winstmaximalisatie. In plaats daarvan is een hoge melkprijs het doel, met daarnaast voldoende winst om het bedrijf concurrerend te laten blijven. Arla zat met een volgens bepaalde waarden gestandaardiseerde melkprijs van 35,50 euro per 100 kg in 2018 bij de Europese top. In 2019 zakte het bedrijf met een gemiddelde melkprijs van 34,02 euro naar het Europees gemiddelde. In beide jaren realiseerde Belgisch marktleider Milcobel overigens een goede 32 euro. Arla zit daar dus ruim boven, met inclusief een meerprijs voor het volgen van duurzaamheidseisen dichtbij de Nederlandse concurrent FrieslandCampina.

Arla wil misschien geen winstmaximalisatie, maar men moet wel investeren om een leidend bedrijf te zijn en te blijven. Arla’s strategie voor wat het ‘Goede Groei’ noemt, rust op 4 pilaren: verantwoorde groei, coöperatieve groei, natuurlijke groei en gezonde groei. Op zakelijk gebied wil Arla excelleren in 8 categorieën. Deze categorieën zijn: melk en melkpoeder, zuiveldrank, boter en spreads, mozzarella, yoghurt, smeerkaas, speciale kazen en ingrediënten voor voedingsproducten of farmaceutische producten. Arla telt in totaal zo’n 28 merken, waarvan er 3 wereldwijd worden uitgerold: Arla, Lurpak en Castello.

“Arla moet staan voor een gezond en natuurlijk product”, aldus Vanhengel. “Veel is al bekend van melk, maar nog steeds niet alles. Het is voor ons een voortdurende zoektocht naar gezondheidsaspecten.” Lurpak moet kampioen van goed eten zijn en Castello is het merk voor creatieve kazen. Arla covert de melk, melkpoeder, zuiveldrank, smeerkaas en yoghurt en Lurpak en Castello de overige producten die Arla in portefeuille heeft. Daarbij richt het bedrijf zich op 6 geografische regio’s: Europa, Rusland, China, de VS, Nigeria en het Midden-Oosten. Arla zoekt gebalanceerde groei, dus 50% moet afkomstig zijn van de Europese thuisbasis en 50% van daarbuiten.

“OneArla”-strategie

Omdat Arla mede ontstond door internationale overnames, benadrukt het een “One Arla”-strategie. Door als één machine te werken in plaats van diverse machines naast elkaar, moeten kosten worden bespaard en markten beter worden bediend. Arla rolde zo in 2018 het zogeheten Calcium-programma uit. In 3 jaar tijd moet het programma 400 miljoen euro aan besparingen opleveren. Hiervan moet 300 miljoen terug naar de leden via een betere melkprijs, en wordt 100 miljoen opnieuw geïnvesteerd.

Natuurlijk en gezond

Zoals vermeld wil Arla geassocieerd worden met natuurlijke, gezonde producten. Skyr is een mooi voorbeeld, legt Vanhengel uit. Skyr is een zachte kaas die qua textuur op kwark lijkt en oorspronkelijk uit IJsland komt. Het wordt gemaakt van gepasteuriseerde, afgeroomde melk en levende bacterieculturen. Skyr zonder toevoegingen bevat ongeveer 12% eiwit, 3% suikers en 0,5% vet. Het heeft een hoog calciumgehalte en is rijk aan vitaminen.

Vanuit een gevoel van maatschappelijke verantwoordelijkheid zette het een kwaliteitsprogramma op dat boeren beloont indien ze positieve acties ondernemen: Arlagården Plus. Aan dit programma doen verreweg de meeste Belgische boeren mee. Het levert een meerprijs op van 1 € per 100 kg voor een standaard vet- en eiwitgehalte. Voor melkveehouders met hoge gehalten kan dit zelfs nog iets meer zijn, vermits de premie is gekoppeld aan het vet- en eiwitgehalte van de melk.

Nieuw is een Klimaatcheck, die voor leden in alle landen hetzelfde is en die inmiddels door meer dan 90% van alle Arla-leden wordt uitgevoerd. Het werd getest door 200 Arla-melkveehouders. Deelname is vrijwillig en levert eveneens een meerprijs op van 1 euro per 100 kg. Bedrijven die aan de Klimaatcheck deelnemen, houden een hele reeks parameters bij en rapporteren deze. Een adviesbezoek door een externe adviseur volgt. Deze adviseur bekijkt en controleert de gegevens en komt met een advies op maat over waar het bedrijf kan verbeteren. Voor het geven van dit extern advies heeft Arla in de Benelux en Duitsland een overeenkomst met het Zwitserse SGS, de wereldleider op het gebied van inspectie, controle, analyse en certificering

Het bedrijf benadrukt dat haar CO2-voetafdruk vandaag al 50% lager ligt dan het gemiddelde wereldwijd, namelijk 1,13 kg CO2-equivalent per kg melk. Wereldwijd ligt de uitstoot volgens een analyse van de wereldvoedselorganisatie FAO op 2,5 kg CO2-equivalent. Arla blijft ook onder het Europese gemiddelde van 1,32 kg CO2-equivalent. Sinds 1990 is de uitstoot van broeikasgassen op boerderijen van Arla-leden met 24% gedaald. 30% in 2030 en nul uitstoot in 2050 is het doel.

Arla richt zich niet alleen op leden, maar ook op haar eigen verwerkings- en distributieapparaat. Sinds 2005 is de uitstoot in de productie volgens het bedrijf met 25% verminderd. Een derde van de energie die het bedrijf gebruikt, is hernieuwbaar. Naast de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, zet Arla zich ook in voor het in balans brengen van stikstof- en fosfaatkringlopen. Daarnaast wil het de natuur en toegang tot de natuur helpen vergroten. De veehouderij ligt toenemend onder een vergrootglas. Duurzaamheid is een voorwaarde om je als bedrijf te kunnen blijven ontwikkelen.

Jan Cees Bron