Startpagina Groenten

Metaldehyde in slakkenkorrels: ‘Het is tijd voor actie, er bestaan oplossingen’

Al meerdere jaren bestaat het probleem dat metaldehyde wordt teruggevonden in het oppervlaktewater, en de situatie verbetert niet. Metaldehyde is onder andere een belangrijke actieve stof van slakkenkorrels. Inagro ging met behulp van een strooiproef op zoek naar manieren om ervoor te zorgen dat de korrels niet meer in de berm of waterloop terechtkomen.

Leestijd : 3 min

N aargelang de hoeveelheid die effectief opgenomen wordt, kan metaldehyde acute of chronische vergiftiging veroorzaken bij zowel mens als dier. Drinkwater mag het dan ook bijna niet bevatten. De norm is immers vastgesteld op een zeer lage 0,1µg/l. Eén slakkenkorrel bevat echter 17,4 mg actieve stof. “Dat is voldoende om 7.000 l water te vervuilen”, geeft Bart Debussche mee. “Er komt langs alle kanten druk om actie te ondernemen.”

De helft van West-Vlaanderen, waaronder de Westhoek, is captatiegebied voor drinkwater. In een groot deel van dat gebied wordt spruitkool geteeld. Slakkenkorrels zijn belangrijk in de teelt van spruitkool, maar moeten juist worden ingezet. De norm voor metaldehyde wordt echter heel frequent overschreden, en dan vooral in het najaar. “En dat is dan nog een andere periode dan de periode van de pieken met gewasbescherming in het water, die eerder in het voorjaar is”, aldus Debussche. Er kan dan bijgevolg over een langere periode geen of beperkt water gecapteerd worden om drinkwater te produceren.

Moeilijk uit te zuiveren

Het probleem is vooral dat het moeilijk is om metaldehyde uit het water zuiveren. De zuivering gebeurt met een actieve koolfilter. Omdat metaldehyde een polaire molecule is en dus sterk wateroplosbaar, is het zuiveringsrendement beperkt. “Men doet al heel wat inspanningen met de regeneratie van de actieve kool, maar dat heeft ook zijn grenzen. Het drinkwaterproductieproces moet dan ook beperkt worden, wat een dure zaak is.”

Eerder kiezen voor preventie

De oplossing is niet evident. Zeker is dat ingezet moet worden op preventie, wil de sector het middel nog behouden. Net als andere gewasbeschermingsmiddelen moet er rekening gehouden worden met een wettelijke, minimale bufferzone van 1 m ten opzichte van waterlopen. Al meerdere jaren wordt gekozen in het kader van een meersporenaanpak voor sensibilisatie en voorlichting. “Dat blijkt niet voldoende te zijn, dus het toepassen van slakkenkorrels moet anders gebeuren”, geeft Debussche mee.

Om te vermijden dat slakkenkorrels in de 1m-bufferzone, in de waterloop of op verhardingen terechtkomen, is het nodig om de strooier zodanig technisch aan te passen dat er niet buiten de teelt kan worden gestrooid. “Maar misschien zijn andere technieken of een vrijwillige bredere bufferzone een beter idee. Ook bij het vullen of leegmaken van de strooier moet er voorzichtig worden omgesprongen om geen puntvervuilingen te veroorzaken. “Ten slotte kunnen we ons ook de vraag stellen of we metaldehydeproducten nog moeten gebruiken. Het is eerder 5 na 12, dan 5 voor 12 om actie te ondernemen. Momenteel is het enige alternatief ijzerfosfaat.”

Granulaatstrooiers testen

Meestal wordt er een granulaatstrooier gebruikt voor de toepassing van slakkenkorrels. Die wordt opgebouwd op een spuittoestel. Inagro-onderzoeker Jan Vanwijsberghe: “Er zijn 2 courante granulaatstrooiers op de markt: een strooier van het type Outcast, of een strooier van het type APV. We testten deze 2 in een strooiproef.”

Een APV-strooier resulteert in een gelijkmatig strooibeeld, en op het eind van de spuitboom neemt de hoeveelheid lichtjes af. “Er komen amper korrels naast de spuitboom terecht en dus niet in de waterloop.” Slechts 0,6% van de korrels komt naast het perceel terecht, dat is 0,15 g actieve stof per 100 m waterloop. Met een Outcast-strooier wordt vaak te breed gestrooid, waardoor bermen of waterlopen verontreinigd raken. 16% van de korrels belandt naast het te behandelen perceel, wat overeenkomt met 4.19 g actieve stof per 100 m waterloop. Dat is een problematische hoeveelheid.

Oplossingen mogelijk

Een oplossing is om de randen handmatig te strooien, maar dat is arbeidsintensief en wordt gedaan als aanvulling op een bestaande toepassing. “Een andere optie is om de granulaatstrooiers aan te passen om binnen het veld te blijven. Bij een Outcast-strooier draaien de schijfjes standaard naar buiten, waardoor een aanzienlijke hoeveelheid in de waterloop terechtkomt. Een machinehandelaar bedacht vorig najaar om de draairichting van de buitenste strooiers te veranderen en naar binnen te laten draaien, zodat de korrels veel minder ver gestrooid worden en binnen het perceel blijven. In combinatie met de verplichte bufferzone van 1 m langs waterlopen, is dit een methode om slakkenkorrels oordeelkundig toe te passen”, aldus nog Vanwijsberghe.

Marlies Vleugels

Lees ook in Groenten

Het behoud van specifieke middelen is een vorm van natuurherstel, stelt groenteteler Meindert-Jan Botman

Groenten Broccoli- en bloemkoolteler Meindert-Jan Botman uit het Nederlandse Oostwoud maakt zich niet alleen ernstig zorgen om het verdwijnen van het middelenpakket om ziektes en plagen te kunnen bestrijden, hij is ook al flinke bedragen kwijt om zijn gewassen tegen haas, gans, duif en eend te beschermen. Toch geeft de teler niet op. Hij ging zelfs eind december naar Amerika om er een speciale broccolioogstmachine te gaan bekijken.
Meer artikelen bekijken