De factuur van een advocaat wordt ook wel een staat van kosten en erelonen genoemd. Deze term is niet toevallig gekozen, omdat het ereloon onderscheiden moet worden van de kosten die apart aan de cliënt worden aangerekend. Het advocatenereloon heeft geen betrekking op de materiële en vaak tijdrovende handelingen, maar wel op de intellectuele en gespecialiseerde meerwaarde die de cliënt verwerft dankzij en ingevolge de tussenkomst van zijn raadsman.
De kosten zijn de uitgaven die de advocaat voor rekening van de cliënt heeft besteed met betrekking tot een aan hem toevertrouwde zaak. Onder deze kosten vallen onder meer de gemaakte kantoorkosten, verplaatsingskosten en specifieke dossierkosten. Betalingen die de advocaat voor zijn cliënt voorschiet, zoals bijvoorbeeld de kost van dagvaarding aan de gerechtsdeurwaarder, worden uitschotten genoemd.
Gerechtelijk Wetboek
De rechten en plichten van de advocaat worden voor een deel geregeld door het Gerechtelijk Wetboek. Art. 446ter van het Gerechtelijk Wetboek handelt over het ereloon dat de advocaat mag vragen aan zijn cliënt. Volgens dit artikel begroten de advocaten hun ereloon met de bescheidenheid die van hun functie moet worden verwacht. Heel concreet is de wetgever dus niet geweest.
Enkel over een akkoord omtrent het ereloon dat uitsluitend verbonden is aan de uitslag van het geschil, is de wet duidelijk: dergelijk beding is verboden. In België kan en mag een advocaat dan ook niet werken tegen de afspraak dat hij bij verlies van de zaak geen enkel ereloon zal vragen.
Raad van de Orde
Krachtens datzelfde art. 446ter, lid 2 van het Gerechtelijk Wetboek, wordt het ereloon van een advocaat verminderd door de Raad van de Orde van Advocaten, indien het niet met een billijke gematigdheid is vastgesteld. Deze bevoegdheid van de Raad van de Orde is niet beperkt tot het geval waarbij het ereloon door de advocaat alleen werd vastgesteld, maar geldt ook als de advocaat en de cliënt een overeenkomst hebben gesloten.
De Raad van de Orde van Advocaten vervult daarbij een functie van algemeen belang en beoordeelt of het ereloon is vastgesteld met billijke gematigdheid, zodat hij geen rekening dient te houden noch met de eenzijdige beslissing van de advocaat, noch met eventuele afspraken of overeenkomsten tussen de advocaat en zijn cliënt, ongeacht het tijdstip waarop deze eenzijdige beslissing werd genomen, deze afspraken werden gemaakt of deze overeenkomsten werden gesloten en uitgevoerd.
Een cliënt die van oordeel is dat de staat van kosten en erelonen van zijn advocaat niet correct is, kan vooreerst uitleg vragen aan zijn advocaat. Brengt dit geen oplossing, dan kan de cliënt voorstellen om de ereloonstaat aan de Raad van de Orde voor te leggen voor taxatie. De cliënt en de advocaat kunnen in dat geval een brief schrijven aan de stafhouder met de vraag om advies bij de staat van kosten en erelonen.
Betwisting voor de rechtbank
Komen advocaat en cliënt er onderling niet uit, of heeft de advocaat bij gebrek aan betaling de cliënt gedagvaard voor de rechtbank, dan kan de rechter eveneens advies vragen aan de Raad van de Orde.
Het komt daarbij uitsluitend aan de rechter toe om de opportuniteit te beoordelen van het vragen van voorafgaandelijk advies door de taxatiecommissie van de Raad van de Orde. Met andere woorden de rechter is niet verplicht om dergelijk advies in te winnen.
Matiging
Om de billijke gematigdheid van het ereloon van de advocaat te beoordelen, slaat de rechter acht op de belangrijkheid van de zaak en de aard van het werk van de advocaat, maar ook op zijn persoonlijke autoriteit, op de financiële draagkracht van de cliënt en op de uitslag. De advocaat moet in redelijkheid en billijkheid handelen, mede gelet op zijn specialisatie en op de gebruikelijke tarieven voor de bedoelde prestaties. Bij een redelijke begroting van het ereloon kan rekening worden gehouden met de aard van de zaak, met de effectief geleverde prestaties en met de aan deze prestaties bestede tijdsduur. De becijfering van het ereloon en de kosten door de advocaat moet de cliënt in staat stellen om zijn controlerecht op een redelijke wijze uit te oefenen.
Op vlak van de begroting van het advocatenereloon beschikt de rechtbank slechts over een marginale toetsingsbevoegdheid. Het gevorderde ereloon kan enkel verminderd worden, indien het kennelijk of manifest overdreven is. Enkel buitenproportionele afrekeningen zijn voor aanpassing vatbaar en abnormaal hoge rekeningen dienen te worden herleid. Een afrekening die gewoon wat aan de hoge kant is, zal een rechtbank dus niet kunnen herleiden.
Verjaringstermijn
U schrijft ons dat de gerechtelijke procedure waarin uw advocaat tussenkwam intussen een paar jaar is afgesloten. U vraagt zich af of de advocaat nu nog wel betaling van u kan vragen voor zijn werk. Met uw vraag wenst u eigenlijk te weten wanneer het recht van de advocaat om zijn ereloon op te vorderen verjaart. Volgens artikel 2276bis § 2 van het Oud Burgerlijk Wetboek verjaart de vordering van de advocaten tot betaling van kosten en erelonen na verloop van 5 jaar na het beëindigen van hun taak.
De taak van een advocaat eindigt wanneer hijzelf of zijn cliënt op ondubbelzinnige wijze de lastgeving beëindigt, ook al stelt de advocaat nadien nog handelingen ingevolge die beëindiging. Het beëindigen van de tussenkomst van de advocaat is een feitenkwestie die met alle middelen van recht bewezen kan worden. In elk geval eindigt de tussenkomst van de advocaat niet bij het vonnis van de rechtbank, nu hij ook nadien nog voor de uitvoering van de uitspraak van de rechter dient in te staan.
