“Vorige donderdag vergaderden de Benelux-landen, Frankrijk en Duitsland samen met een vertegenwoordiger van de Europese Commissie over hoe ze de oprukkende Afrikaanse varkenspest zullen tegenhouden. De ziekte woedt al langer in Oost-Europa. Vanuit Georgië besmette het virus Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland. In 2014 dook de ziekte zelfs op binnen de Europese Unie: in Litouwen, Letland, Estland en Polen.
Recent maakte het virus ook de oversteek naar Tsjechië. Duitsland, een land met een grote varkenshouderij, maakt zich bijgevolg ernstig zorgen. Het land zet maximaal in op preventie. Vorige week nog besliste het om de jacht op wilde zwijnen het hele jaar door toe te laten. Daarnaast nam de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen het initiatief om de Benelux en Frankrijk te betrekken.
Fatale afloop
In de betrokken landen geldt momenteel een preventieve alarmfase. Ze stellen alles in het werk om zich tegen deze dierziekte te beschermen. “Het virus blijft één van de belangrijkste gevaren voor varkens, al is er absoluut geen gevaar voor mensen”, legt specialist ter zake aan het Coda-Cerva onderzoekscentrum Marylène Tignon uit.
Tegen de ziekte bestaat geen vaccin, en varkens die besmet raken gaan quasi allemaal binnen de tien dagen dood. Tignon somt de belangrijkste symptomen op: “De varkens krijgen koorts. Op korte termijn gaan er enkele dood. Dan is er typisch een periode waarin de situatie lijkt op te klaren, gevolgd door een nieuwe sterftegolf. Het virus zorgt voor een sterk gezwollen milt en vaak extreme diarree.”
Besmettingsroutes
Tignon schat het risico voor verspreiding naar België niet hoog in, maar is zich bewust van de risico’s: “Polen en Tsjechië hebben grondige maatregelen getroffen om het virus tegen te houden. Toch is het niet onmogelijk dat het via wilde zwijnen of besmette karkassen toch zijn weg hierheen vindt.”
Het virus is bovendien erg resistent. Het kan verre reizen overleven op personen, voertuigen of gelijk welk materiaal dat uit gecontamineerd gebied komt. Werknemers uit Oost-Europa of jagers die hun hobby weleens in risicolanden gaan beoefenen zijn belangrijke risicogroepen volgens het FAVV.
Ook in droge vleesbereidingen kan het virus overleven. “Bijvoorbeeld in de salami op de boterham van een vrachtwagenchauffeur. Als die zijn boterham weggooit waar wilde zwijnen ervan kunnen eten, zullen zij via hun uitwerpselen weer andere zwijnen besmetten”, schetst Tignon.
Het virus stoppen
“Zorg voor een optimale bioveiligheid op je bedrijf,” raadt Tignon aan, “en hou goed in de gaten wat er binnenkomt. Houd ook een oogje open voor de symptomen van de ziekte. Het patroon van onmiddellijke sterfte, het verdwijnen van symptomen, gevolgd door een nieuwe golf sterfgevallen is erg typisch.”
Het FAVV benadrukt dat Afrikaanse varkenspest een aangifteplichtige besmettelijke ziekte is. Varkenshouders zijn verplicht elk vermoeden onmiddellijk te melden aan de lokale controle-eenheid. Duitsland, Frankrijk en de Benelux waren het met elkaar eens dat een systeem voor vroegtijdige herkenning en snelle communicatie tussen de landen van fundamenteel belang is.
Aandacht bij de jacht
De betrokken landen willen alle reizigers van Oost naar West bewustmaken van de risico’s. Wie in Oost-Europa op everzwijnen jaagt en nadien zijn buit en materiaal opnieuw meeneemt naar ons land is loslopend wild voor het FAVV. Daar zijn ze zich goed van bewust bij jagersorganisatie Hubertusvereniging Vlaanderen.
“Wij kennen de problematiek. We staan in contact met onze collega’s in Duitsland, en binnenkort communiceren we de nodige maatregelen aan onze leden”, bevestigt algemeen directeur Geert Van den Bosch. Hij wijst erop dat ook de andere sectoren alert moeten zijn. “Bijvoorbeeld de transportsector: mensen hebben nu eenmaal voedsel bij, en dat durven ze weleens dumpen.”
De jacht als oplossing
V
erspreiding van het virus via wilde zwijnen is ook belangrijk, maar gaat volgens Van den Bosch een pak trager. “Jagers zijn op verschillende manieren betrokken bij het controleren van de wilde zwijnenpopulatie”, legt hij uit.
Naast de gewone bejaging is er ook zogenaamde bijzondere bejaging, met toestemming om het hele jaar door en ook bij nacht te jagen. Die heeft de Duitse regering nu toegestaan. Duitse varkenshouders hopen dat op die manier 70 % van de uitgebreide populatie het loodje legt.
“Ten slotte is er ook de plaatselijke bestrijding, onder meer ten dienste van landbouwers, waarbij we werken volgens een code voor goede praktijk”, besluit Van den Bosch.
Vlaamse varkens veilig
De Sint-Hubertusvereniging geeft nog mee dat jagers in 2016 878 everzwijnen schoten, een pak meer dan de 596 everzwijnen het jaar voordien. De populatie groeit aan. In alle vijf de provincies zien jagers everzwijnen, maar de grootste populaties zitten in Limburg en in Antwerpen, waar de populatie sterk is uitgebreid, volgens de vereniging. “Als er ziekten komen kan dat problemen geven, zij het in beperkte mate”, denkt Tignon.
Op dit moment ziet ze echter weinig gevaar voor Vlaamse varkenshouders. “Zowel Polen als Tsjechië neemt harde maatregelen. Ze ruimen en ontsmetten enorm veel bedrijven. Verder hebben ze ook een plan om de wilde zwijnenpopulatie onder controle te houden. In België zijn tot hiertoe alle controles die op everzwijnen zijn uitgevoerd negatief. Er is geen virus te vinden.”
Wat als?
Meer dan dertig jaar geleden, in 1985, had West-Vlaanderen kortstondig te maken met Afrikaanse varkenspest. Boosdoener was besmet varkensvlees afkomstig uit Spanje dat bij de varkens terechtkwam. Twaalf bedrijven raakten besmet, en meer dan 30.000 varkens werden vernietigd. De ontsmetting van de stallen gebeurde grondig. “De varkens werden zeer snel opgeruimd. Zo is de verspreiding van het virus doeltreffend verhinderd”, vertelt Tignon.
Bij vermoeden van een uitbraak heb je een diagnostische test nodig. “Zo niet dan wordt het bedrijf geblokkeerd. Is die positief, dan worden alle dieren op het bedrijf afgemaakt, net als die op alle bedrijven binnen de 500 m.” Verder geldt een beschermingszone van 3 km en een toezichtszone van 10 km.
DC
