Op ontdekkingstocht door het universum van de biet bij Uncle Sam

In oktober is het in dit gebied drie weken lang een onophoudelijk ballet van ontbladeraars en rooiers in velden waarvan men de overkant niet kan zien, van vrachtwagens die de bieten naar de ontvangststations brengen, van bulldozers, overladers en tractoren, … Want, naarmate 1 november nadert, komt Koning Winter in het land en is het onmogelijk nog bietenwortels uit de grond te krijgen. De vorst krijgt dan de overhand en die blijft gedurende meerdere maanden de baas op de velden..

Ziedaar het decor van de bietenteelt in de Red River Valley (de Amerikaanse Staten Minnesota en Noord-Dakota), het voornaamste productiegebied van de suikerbiet in de Verenigde Staten.

Klein Duimpje op Amerikaanse schaal…

De suikerbiet is in de Verenigde Staten een ‘kleine’ teelt, zeker wanneer men het uitdrukt in verhouding tot de totale landbouwnuttige oppervlakte van het land. Deze bedraagt namelijk 370 miljoen ha, terwijl er ‘slechts’ 500.000 ha suikerbieten worden geteeld door ongeveer 4.000 telers. Ter vergelijking: in de USA worden meer dan 35 miljoen ha maïs geteeld, 34 miljoen ha soja en meer dan 20 miljoen ha tarwe.

Toch belet dit niet dat de Verenigde Staten met Frankrijk wedijveren om de tweede plaats op de ranglijst van voornaamste suikerbietenproducenten in de wereld, een ranglijst die wordt aangevoerd door Rusland.

… maar grote oppervlakten per teler

De oppervlakte suikerbieten per teler in de USA bedraagt ongeveer 100 ha, weliswaar met belangrijke verschillen tussen de regio’s. Zo ligt de gemiddelde oppervlakte per teler in de Red River Valley - waar de klassieke teeltrotatie maïs, soja en bieten omvat - op ongeveer 200 ha voor een totale gemiddelde bedrijfsoppervlakte van 600 tot 800 ha.

Rijafstanden van 56 tot 72 cm en zaaimachines

tot 48 rijen!

De selectiehuizen verkopen het zaaizaad rechtstreeks aan de planters. Het gaat hier meestal om omhuld zaaizaad, al dan niet geactiveerd. “De planter kan kiezen tussen verschillende kalibers in functie van de schijven die hij gebruikt op zijn zaaimachine. Sommigen verkiezen grote zaaizaden en andere kleinere”, zo verduidelijkt Sébastien Chaveron, product manager bij Betaseed. De eenheidsverpakkingen omvatten 100.000 zaden, maar er zijn ook grote dozen die 10 miljoen zaden bevatten.

Wat de zaaizaadbehandeling betreft is er op dit ogenblik in de Verenigde Staten geen enkele bedreiging voor het gebruik van neonicotinoïden.

Ploegen is geen courante teeltingreep in dit gebied, want de winterkoude is zeer hevig en duurt tot lang in het voorjaar. Er worden daarom meestal vereenvoudigde teelttechnieken toegepast.

De bieten worden gezaaid van maart tot mei met verhoogde zaaidichtheden (1,4 eenheden of zelfs meer per ha). “Het sterk continentaal klimaat van Red River Valley, met zeer uitgesproken winters en zomers, en met zeer korte tussenseizoenen, maken die verhoogde zaaidichtheden noodzakelijk. Schade door vorst komt immers frequent voor. Gemiddeld moet 2 tot 5 % van de oppervlakte herzaaid worden als gevolg van vorstschade, maar in sommige jaren loopt dat zelfs op tot een kwart van de uitgezaaide oppervlakte.

Een andere bijzonderheid is de extreem dichte zaai in de rijen: 12,7 cm tot slechts 10,8 cm, naargelang men een rijenafstand hanteert van 56 of 72 cm.

Het is vooral de bodemvochtigheid die bepaalt wanneer gezaaid kan worden. Bij meer dan 90 % van de uitgezaaide oppervlakte wordt gebruikt gemaakt van een startermeststof om de opkomst en de begingroei van de bieten te stimuleren. Van zodra de mooie dagen aanbreken gaan de groei en de ontwikkeling van de bieten zeer snel.

Het machinepark dat ingezet wordt, is in verhouding tot de uitgezaaide oppervlakten. Zo kunnen de zaaimachines soms tot 48 rijen ineens zaaien. Ze zijn dan voorzien van een centrale tank en van bakken voor gelokaliseerde bemesting bij het zaaien. Deze machines staan voor een werkbreedte van 27 meter!...

Het zijn dus enorme machines, maar die zijn noodzakelijk, temeer omdat het meteorologisch venster waarin de bieten kunnen worden gezaaid in goede omstandigheden, niet zeer breed is.

Onkruidbestrijding?

De ‘revolutie’ Round-up!

De komst van de ggo’s (zie kaderstuk) heeft de onkruidbestrijding in de bietenteelt in de Verenigde Staten volledig omgegooid. Het is gedaan met het mengen van actieve stoffen en het herhaaldelijk toepassen van kleine dosissen in functie van de onkruidflora en het ontwikkelingsstadium van de bieten. De omschakeling op variëteiten die tolerant zijn voor Roundup heeft de onkruidbestrijding volledig omgegooid en dit zowel in termen van efficiëntie als op het vlak van arbeidsorganisatie. De behoefte aan technische kennis heeft plaats gemaakt voor vereenvoudiging!

Het is de arbeider op de hoeve die de volleveldsbehandeling met glyfosaat uitvoert zonder zich veel te bekommeren om de weersomstandigheden, het stadium van de bieten en/of de onkruiden, de onkruidbezetting, e.d. “Op te merken is dat de meerderheid van de landbouwers vandaag gewone glyfosaat toepassen”, zo vervolgt Sébastien Chaveron. Eén opmerking dient nochtans gemaakt te worden. In het begin beweerde Monsanto dat één toepassing volstond, maar in de praktijk werkt men nu meestal met twee passages. En er begint resistentie op te treden bij sommige onkruiden, o.m. uit de familie van de amaranten.

Meer en meer problemen met cercospora

De streek - en meer bepaald het zuiden van de Staat Minnesota - heeft de jongste jaren meer en meer te lijden onder een toenemende druk van cercospora. In 2016 liet deze aantasting de gemiddelde rijkheid dalen van 18 naar 15 %. De grootste producent van suikerbietzaden in Amerika - Betaseed, de universiteit van Noord-Dakota en de landbouwkundige diensten van de suikerfabriek van Zuid Minnesota zijn sterk betrokken bij het zoeken naar oplossingen voor deze problematiek. De planters hebben, naast het zaaien van tolerante rassen, geen andere keuze dan het toepassen van een behandelingsschema met 6 toepassingen met een arsenaal aan fungiciden dat vele malen uitgebreider is dan wat in Europa beschikbaar is.

De ziektedruk is op sommige plaatsen zo groot dat reeds in juni, bij het sluiten van de rijen, een eerste maal moet gespoten worden tegen de ziekte. Dat is noodzakelijk, want als men toelaat dat de ziekte zich vestigt, dan ontwikkelt ze bijzonder snel. Dit jaar werden bv. sommige gebieden sterk beregend tijdens de maand augustus, waardoor de ziektebestrijding verstoord werd. Dat was op het einde van het teeltjaar zeer duidelijk merkbaar in bepaalde percelen die zeer sterk waren aangetast door cercospora.

In oktober is iedereen

‘in de bieten’!

Wanneer de vooruitzichten inzake de opbrengsten in overeenstemming zijn met de verwachtingen, starten de planters die lid zijn van de coöperatie American Crystal Sugar Company in het noorden van de Red River Valley de oogst rond 15 augustus. Tot eind september houden de oogstwerkzaamheden gelijke tred met het beperkte verwerkingsritme in de zes fabrieken van de coöperatie. De geoogste bieten worden onmiddellijk geladen in de vrachtwagens - die eigendom zijn van de planters - en geleverd. Er worden geen bieten gestockeerd langs de boorden van de velden.

Vanaf begin oktober is er echter een volledige verandering van decor. Van dan af zullen de oogstwerkzaamheden doorgaan gedurende een drietal weken, 7 dagen op 7 en 24 uur op 24. Alle resterende bieten moeten dan immers gerooid worden tegen 20-25 oktober ten laatste. Waarom? Omdat vanaf die datum Koning Winter bezit neemt van de velden met een intense vorst die alle werkzaamheden onmogelijk maakt.

Het is duidelijk dat deze korte periode van elke planter een onberispelijke logistiek vergt. De onmiddellijke levering van alle gerooide bieten is niet eenvoudig en vereist enorm veel arbeidskrachten gedurende deze 2 tot 3 weken van intense arbeid.

Het is ook het ogenblik waarop de suikerfabrieken hun ontvangststations openen en waarop de opbouw van enorme bietenvoorraden van start kan gaan. Elke suikerfabriek beschikt over grote opslagoppervlakten naast de installaties, maar eveneens over tal van centrale ontvangststations geleden in de nabijheid van de verschillende fabrieken. En het is daar dat de bietentelers hun bieten komen leveren ( zie hierover meer in een volgend artikel ). Hoe verder de bedrijfszetel is verwijderd van deze opslagplaatsen waar de bieten voor kortere of langere termijn bewaard worden, hoe meer vrachtwagens en chauffeurs de planter moet kunnen inschakelen om het heen en weer vervoer van het veld naar die opslagplaatsen te kunnen uitvoeren. Vermelden we dat het transport ten laste van de planter is: de planters leveren hun bieten tot aan het ontvangststation met hun eigen vrachtwagens.

“Zoals de druivenpluk in de wijnstreken, is het oogsten van de bieten in oktober in deze streek een bijzondere gebeurtenis in het jaar, een feestelijk moment dat veel mensen verenigt. Men werkt hard, maar men is samen. In de kleine dorpen sluit bv. de elektrieker zijn winkel en neemt hij vakantie omdat hij ‘in de bieten zit’. Er moeten ononderbroken arbeidskrachten beschikbaar zijn voor de ontbladeraars, de laders, de overladers en de vrachtwagens…”, zo vervolgt de product manager van Betaseed.

Het materieel dat ingezet wordt is eenvoudig, zonder franjes, maar wel in XXL uitvoering.

Meestal wordt in twee werkgangen gewerkt. Er wordt daarbij gebruik gemaakt van een getrokken ontbladeraar die 12 rijen ineens ontbladert. Hij is uitgerust met 3 rotoren: de eerste is voorzien van metalen klepels die het grootste deel van de bladeren verbrijzelen; de tweede en derde rotor zijn voorzien van rubberen vingers en zorgen voor de verdere verwijdering van de bladeren. Die machines zijn slechts zelden voorzien van scalpers.

De rooiers lopen op wielen en hebben slechts een beperkt reinigingssysteem: rollen van 14 cm diameter, geen zonnen en een bunker van 4,5 ton. De ontbladeraars werken veel sneller dan de rooiers. Daarom wordt in sommige velden gewerkt met één ontbladeraar en twee rooiers. De meest performante ontbladeraars, bv. deze bij Amity, benaderen in goede omstandigheden een werkritme van 4 ha per uur.

De rooiers laden de bieten rechtstreeks in de vrachtwagens wanneer de draagkracht van de bodem het toelaat. Indien de omstandigheden minder goed zijn worden de bieten gestort in getrokken overladers met grote capaciteit (34 ton) die de bieten vervolgens naar de vrachtwagens brengen die aan de rand van het veld staan opgesteld.

Met rijafstanden van 56 cm hebben de 12-rijige rooiers een breedte van 6,72 meter, wat 4 meter meer is dan het materieel dat bij ons wordt ingezet (6-rijige rooier met een rijafstand van 45 cm of in totaal 2,70 meter).

In de Verenigde Staten wordt het minimaal vereiste vermogen voor een 12-rijige ontbladeraar gesteld op 150 tot 180 pk en voor de rooiers wordt gesproken van een minimaal vermogen van 300 pk. Maar zoals gewoonlijk zijn de vermogens in de praktijk veel groter dan wat men minimaal vooropstelt. Het gaat immers om bedrijfstractoren en niet om speciaal voor het rooien van bieten gehuurde of aangekochte machines.

Men merkt de jongste jaren wel de opkomst van bunkerrooiers. Het is echter een bescheiden opkomst, vooral als gevolg van de hoge prijs voor deze machines. Die prijs wordt door de landbouwers te hoog geacht voor machines die moeilijk inpasbaar zijn op de velden met dergelijke grote lengtes.

Over het algemeen, indien men in België de landbouwers ‘landtuinders’ zou kunnen noemen, dan kan men in de Verenigde Staten spreken van landondernemers. Gezien de oppervlakte van hun velden bewerken zij niet altijd de kopakkers of sommige stukken van de velden die ze als te complex beoordelen.

Geven we tot slot nog enkele richtprijzen voor de nieuwe machines die meestal zonder veel elektronische snufjes zijn uitgevoerd: 12-rijige ontbladeraar: 63-72.000 euro; 12 rijige rooier: €135.000-€162.000; 8 rijige rooier: €90.000-€108.000; tractor 180 pk (voor ontbladeraar): €153.000; tractor 360 pk (voor rooier): €333.000.

En de opbrengsten?

De gemiddelde opbrengsten in de streek variëren tussen 65 en 75 ton per ha, met een gemiddelde rijkheid van 17 tot 18 %. Het zijn zeer behoorlijke opbrengsten, zeker als men rekening houdt met het tamelijk korte teeltseizoen dat hier gangbaar is.

Naar M. de N.