Paardenverzorging: senior aan huis

Niets is dankbaarder dan een paard waardig oud te laten worden, al is het een traject dat men als paardenhouder moet aanleren. De eerste euthanasie van een geliefde viervoeter blijft – hoe verschillend paarden ook kunnen zijn – van een onvergetelijke droefenis. Maar daaraan voorafgaand kan het zorg dragen voor een oud paard een verrijking zijn waar men met een gerust geweten op terugblikt.

Wat is oud?

Een sportpaard haalt vrij makkelijk 30 jaar op de teller. Veel hangt af van de heftigheid van zijn leven. Vrijetijdspaard, dekhengst, fokmerrie, sportpaard alvorens de fokkerij te vervoegen … dit alles heeft de nodige invloed. Taaie genen die de storm des tijds goed doorstaan al evenzeer.

Bij het doorsnee aan huis gehouden vrijetijdspaard merkt men de eerste sporen van ouder worden rond de 20 jaar. In de jaren die leiden naar cijfer 25 concretiseren die zich. Grijs of wit haar her en der, meestal eerst boven de ogen, stramheid bij het verlaten van de stal, te graag naar binnen komen naar de veilige haven, de voeten wat minder makkelijk heffen voor de hoefsmid, de rug die een andere curve toont … We kunnen zo nog wel even doorgaan. Het gaat sneller eens de kaap van de 25 genomen werd.

Tussen de 25 en de 30 gaat het paard wel eens minder liggen in de box, het rolt zich minder in het zand en slaapt meer staande. Gewoon omdat het steeds moeilijker wordt om recht te komen. Het gebit zorgt voor problemen en het paard laat grof hooi steeds meer liggen. Op een dag constateert men dat het paard moeite heeft met het leven, hoe zoet we dit voor hem ook maken. Meestal is deze constatatie een harde dobber, waar men elke poging ten spijt, gaandeweg niet meer omheen kan.

Ruimere comfortzone

“Een paard heeft geen besef van de jaren die achter hem liggen. Het is dus niet zo dat een paard weet dat de kwaaltjes die zich aanmelden te maken hebben met de wetenschap ‘ik word oud”, vertelt ons dierenarts Leen Vanderwegen. Haar praktijkervaring verschafte haar het nodige inzicht in paardengeriatrie. Ook de paardenhouder ontdekt gaandeweg tal van dingen die de comfortzone van een ouder wordend paard aangenamer maken. Zo is er bijvoorbeeld het feit dat oude paarden zich makkelijk vastrollen in hun box.

Toch zal een paard alleen maar gaan rollen, als de hele oppervlakte van zijn box uitnodigend zacht is. Een ruim voor de helft dik ingestrooide stal (zie foto) kan daarbij erg nuttig zijn. Het paard heeft er meer dan ruimte genoeg om comfortabel te gaan liggen en zal niet snel happig zijn om over te rollen op een strook bestaande uit ruw beton.

Moet een ouder paard altijd buiten vertoeven? Dit zit diep ingeworteld in de ziel van menig paardenhouder, maar toch is een oud paard niet gediend met een fulltime verblijf buiten, noch in de winter, noch in de zomer. Momenteel dient het warme seizoen zich aan en is het goed om te weten, dat het beter is een oud paard op stal te zetten op het heetste tijdstip van de dag. Kwellende stekers zoals dazen komen immers niet naar binnen, het is er dikwijls heerlijk koel en het drinkwater is er frisser dan buiten.

Het paard dan trakteren op een goede portie vers gemaaid gras is de perfecte manier om de warmste uren van de dag te overbruggen. Hengstenhouder Damiaan van Hollebeke pastte dit met succes toe, niet alleen met zijn ouder wordende paarden, maar ook met zogende merries. Zorg er dan ook voor dat de bosmaaier in prima staat van onderhoud is voor de komende maanden.

Zacht jong hooi

Oudere paarden krijgen gaandeweg problemen met hun gebit. Een jaarlijkse controle van de tanden, met vijlen en eventueel verwijderen van kiezen die doodop zijn, is een noodzaak. Het metabolisme van het oude paard wordt trager en de spijsvertering verloopt minder vlot.

Nu het winnen van hooi/voordroog in de pijplijn zit, is het belangrijk om te weten dat oude paarden veel moeite hebben met het kauwen van dikke stengels, meer bepaald dikke stengels van gras gemaaid in een vrij laat stadium (tussen het midden en het einde van de grasbloei). Voor oude paarden is fijnstengelig hooi dan ook maar al te dikwijls de redding. Fijn en zacht en dus gemaaid in een vroeger stadium dan het traditionele hooi, idealiter als het gras net in bloei staat. Men kan opperen dat dit gras eiwitrijker is, maar daar hebben oude paarden veel meer baat bij, dan met het verwerken van een surplus aan dikke en moeilijk te kauwen stengels.

Als het paard steeds meer moeite krijgt met het kauwen, kan het bijvoederen van een grote emmer grasmix weemaal per dag de slok op de borrel schelen, om het dier op gewicht te houden en ervoor te zorgen dat er geen gebrek is aan essentiële voedingsstoffen.

Homeopatische preventie

Sommige homeopatische middelen hebben hun nut bewezen als preventie van kwaaltjes bij een ouder wordende viervoeter. In periodes van wijzigingen in het rantsoen heeft Nux Vomica Homaccord Heel (1 x 20 druppels per dag op een klontje suiker) een deugddoende werking op maag, lever en darmen. De zwakke plek van het paard zijn immers zijn meters lange darminfrastructuur. Dit middel heeft een beproefde werking en is makkelijk toe te dienen.

Bij herhaalde oogontstekingen – een ouder paard is daar gevoeliger voor op de weide – helpen Oculoheeltabletten. 2 x 6 tabletten per dag door het krachtvoer tot het oog niet meer traant of rood is. Meestal is het de volgende dag reeds veel beter. Beide homeopatische middelen zijn verkrijgbaar bij de apotheek. Bij ergere oogontstekingen die met ettervorming gepaard gaan of ogen die letterlijk toegezwollen zijn, is diergeneeskundige hulp nodig.

Als alle levenslust uitgedoofd is

Er bestaan vandaag tal van middelen om een comfortabele oude dag te geven aan een paard. Tot de dag aanbreekt dat niets meer helpt. Een paard is een vluchtdier en paarden die ‘op’ zijn, zonderen zich af van de kudde. Met het leven dat wij hen bieden is er geen kuddegeest meer en zijn wij de alfafactor in zijn leven. Eens breekt de dag aan dat er geen sprake meer is van een waardig paardenleven en dat onze loyale vriend beter verdient. Een niet makkelijk te nemen besluit dient zich dan aan. Een paard laten inslapen door een ervaren dierenarts maakt het allemaal een stuk draaglijker.

De laatste borstelbeurt, het laatste rondje stappen aan de hand, de laatste versnapering. Voor ons is dit het einde van een mooi verhaal, maar het is onze taak om ervoor te zorgen dat hij niet merkt dat dit het geval is. Laat het paard inslapen in zijn vertrouwde omgeving, liefst buiten. Op de plaats waar hij zich dikwijls neervlijde om te rollen bijvoorbeeld. Zorg dat je er niet bij bent als iemand met de tractor het levenloze paard deponeert waar Rendac hem komt ophalen. Memoriseer het beeld van het paard dat zich ontspant alvorens hij gaat liggen voor de ultieme spuit.

“Na de pijn van het heengaan, die maanden zal snijden door uw ziel, komt het gemis maar ook de dankbaarheid voor al die mooie jaren samen. Net die dankbaarheid vervangt dan zijn aanwezigheid. En geloof me, daar kan men mee verder”, wist dierenarts Vanderwegen jaren geleden.

Patricia Borgenon