Ik ben een trotse boerin die wou tonen dat wij zeven op zeven paraat staan om onze dieren te voederen en te verzorgen, om de mensen uiteindelijk een lekker en gezond stukje vlees te bieden. Ik wilde laten zien dat onze dieren het goed hebben.
En plots was ik Schoonste boerin! Mijn overwinning heb ik opgedragen aan mijn collega-varkenshouders. Na de crisis in onze sector was ik zo blij dat ik nog steeds varkensboerin mocht zijn, verklaarde ik. Toen zijn er traantjes gerold, ook in de zaal.
Als Schoonste Boerin moest ik grenzen verleggen, letterlijk 'uit mijn kot komen'. Gans Vlaanderen heb ik doorkruist. Ik heb veel mensen leren kennen en een ruimere blik gekregen op het reilen en zeilen in de land- en tuinbouwsector.
In de loop van die twee jaar heb ik gezien dat we ons als landbouwers serieus moeten heruitvinden, of ze kleden ons uit waar we bijstaan! Om die boodschap uit te dragen, liet ik deze foto maken. Voor mij hoeft ’t niet per se, naakt poseren, maar op die manier trek je weer de aandacht.
Het gaat twee kanten uit. Ofwel breiden bedrijven uit en doen ze aan intensieve landbouw gericht op export, ofwel zoeken familiale bedrijven een extra inkomen in verbreding. Ik ben ervan overtuigd dat beiden een toekomst hebben, zolang de technische resultaten er zijn. De sector is naar een echte topsport geevalueerd, en zoals bij topsport is er passie voor nodig! Die zit er bij ons ook nog steeds in.
Door de crisis zijn we opzoek gegaan naar duurzame oplossingen. Een volledig gesloten varkensbedrijf, eigen voederteelt, zonnepanelen, stallen reinigen en verkoelen met opgevangen regenwater, een vaste afzet van onze varkens naar Noyen...
En last but not least onze verkoop van eigen vleespakketten, zowel van onze Piétrain-varkens als van mijn nichevarken, het Vlaamse Ardennenvarken. Daarvoor ben ik mijn collega en vriendin Els Desmet zeer dankbaar. Het is een fijne samenwerking, en op die manier verwaarloos ik mijn fulltime job als boerin niet.
Zo kan ik boeren combineren met een korte ketenafzet, en een extra inkomen creëren. Hopelijk kunnen we er binnenkort ook een hoevewinkel aan toevoegen, en een verbruikerszaal met lekkere boerenkost en een uitkijkraam naar de zeugen in de groepshuisvesting.
Bezoekers verwelkomen op de Dag van de Landbouw lukte dit jaar niet. Daar heeft de Afrikaanse varkenspest bij wilde varkens een stokje voor gestoken. De gevolgen lieten zich gelden: een marktprijs die weer een dieptepunt kent, en Belgische varkenshouders die daar weer de dupe van zijn.
Want het prijsverschil met andere Europese landen scheelt hem €7 à 8 per varken. Dat is in feite het verschil tussen kostprijs dekken, of niet. Toch zijn de landbouwers van vandaag steeds op zoek vanuit hun passie: Hoe kunnen we er verder blijven voor gaan?
Samenwerken, met elkaar praten en open staan voor innovatie en nieuwe ideeën en uitdagingen. Wees maar zeker, we laten ons niet doen. Dat zie je ook heel goed in de nieuwe documentaire 'Wat hebben we verdiend vandaag?’ Respect!
Interview met Mieke Verniest, (voorlopig) de laatste Schoonste Boerin
Terwijl ze me ontvangt in haar gezellige keuken vormt Schoonste Boerin Mieke Verniest het centrum van heel wat bedrijvigheid. Zakenpartner Els wil haar mening over een gerecht. Echtgenoot Luc stemt nog even iets af. Straks vertrekt Mieke naar de avant-première van de nieuwe documentaire ‘Wat hebben we verdiend vandaag?’, waarin ze een prominente rol speelt. Voor Landbouwleven drukt ze even op pauze.
Wat is er veranderd sinds je Schoonste Boerin werd?
“Onze varkens gaan niet meer naar export. We zijn gaan leveren aan een plaatselijke, ambachtelijke vleesverwerker: Noyen. Zij hechten veel belang aan dierenwelzijn en duurzaamheid, net als wij. Sinds oktober 2017 bieden we hier op de boerderij ook vleespakketjes aan, van 5 en van 10 kg. Verder ben ik bezig met ons eigen nichevarken: het Vlaams Ardennenvarken.”
“Die veranderingen zijn er niet gekomen door de Schoonste Boerin. De contacten met Noyen bijvoorbeeld dateren van voor de verkiezing. Ik heb in de afgelopen twee jaar wel gemerkt dat landbouwers zich moeten heruitvinden, willen ze controle houden over hun inkomen. Wij zijn meer naar de korte keten geëvolueerd, maar het kan ook in de andere richting: door uitbreiding of intensivering.”
Hoe bevalt de korte keten jullie?
“Ik ben nog altijd boerin in hart en nieren, als ik maar voor mijn dieren kan zorgen. Dat zijn er veel: 200 zeugen en 2.000 vleesvarkens. Veel werk kan er dus niet bij. Ik heb heel veel geluk dat ik die korte ketenverkoop samen met Els kan doen. Af en toe spring ik bij om pakketjes te maken, of ik werk weleens mee aan een gerechtje, wanneer ik tijd heb. Dat vind ik leuk, maar biggen verzorgen is echt mijn ding. Dat wil ik doen tot mijn pensioen. Dat wist ik al op mijn zeventien.”
“Els en ik zijn samen een apart bedrijfje begonnen, de Zwalmbeekhoeve, waar ik mijn varkens aan verkoop. Zo beperk ik het risico voor mijn varkensbedrijf. Maar ook op persoonlijk vlak loont het. Mensen appreciëren je, zien met hun eigen ogen wie er achter hun koteletje staat. Vaak eten ze in de week weinig vlees, en mag het in het weekend iets exclusievers zijn, zoals ons Vlaams Ardennenvarken.”
Wat maakt jullie Vlaams Ardennenvarken speciaal?
“Het is ontstaan vanuit een hobby. In feite is het een kruising tussen een Deense zeug en een wild Duroc-varken. Die hebben sterk beenwerk en dieper geworteld haar. Voor het uitbreken van de Afrikaanse Varkenspest gingen ze naar buiten, nu houden we ze noodgedwongen binnen, op stro. Ze krijgen ook ander voer, met algen en zeewier. Dat maakt het voeder duurder natuurlijk. Bovendien is hun voederconversie minder gunstig en houden we ze iets langer aan.”
“We verkopen het vlees van onze Vlaams Ardennenvarkens dan ook iets duurder dan het vlees van de Piétrains. Dat lukt goed, we geraken het altijd allemaal kwijt. Het is vaster, omdat ze meer beloop hebben. In de pan zie je minder dripverlies. Het vocht trekt mooi in het vlezeke. Dat bakt ook bruiner. Het is meer dooraderd met vet en geeft een enorm voldaan gevoel. Ik hoor weleens dat het smaakt als een koteletje van vroeger.”
Wat plannen jullie nog?
“Een hoevewinkel in de loods, met naast varkensvlees ook zuivel en aardappelen. Dat gaat Els ook op zich nemen. We zijn daarnaast bezig met een verbruikszaaltje. Het is een droom om daar een Breugelbordje en een dagschotel met Ardennenvarken te kunnen aanbieden. Gasten zouden vanuit die verbruikszaal naar de loslopende zeugen kunnen kijken door een raam.”
“Schapen en koeien zijn toegankelijker voor mensen. Ik wil mensen weer meer vertrouwd maken met de varkenshouderij. De Afrikaanse varkenspest heeft daar dit jaar een stokje voor gestoken. Alles stond klaar om 2.000 mensen te ontvangen. We hadden taarten gebakken, ijsjes voorzien en vleespakketten klaargemaakt. Allemaal voor niets.”
Werd je daarom Schoonste Boerin?
“Wij verzorgen onze varkens goed en correct, dat wou ik als Schoonste Boerin naar buiten brengen. Als varkenshouders krijg je zodanig veel negatieve kritiek, dat je in een hoekje kruipt. Ik ben blij dat we hebben kunnen tonen dat we onze dieren goed behandelen, en dat we anders geen economische resultaten kunnen halen.”
“De meeste mensen hebben een verkeerd beeld van de varkenshouderij. Het heeft geen zin om daar direct op in te gaan. Mensen moeten het zelf beleven. Als je ze uitlegt dat zeugen in een box zitten omdat ze anders hun biggen doodliggen, dan begrijpen ze dat. Onze zeugen beschikken over speelgoed en borstels. Voor ze geïnsemineerd worden mogen ze een week naar buiten... De dieren zijn echt wel gelukkig, en dat maakt me zelf ook gelukkig.”
Wat heb je te danken aan de verkiezing?
“Toen ik won, was ik echt een boerin uit de stal. Naast het bedrijf vroegen ook mijn drie kinderen veel aandacht. Je zit een beetje vast in een cocon. Na mijn verkiezing heb ik rondgereisd en veel mensen ontmoet. Je verlegt je grenzen, je babbelt met mensen waar je anders niet mee zou hebben gebabbeld. Ik weet graag iets over de sector, daar stond ik vroeger niet zo bij stil.” “Vroeger moest je me niet vragen om voor een groot publiek te spreken. Nu heb ik geen problemen meer met micro’s. Ik vind het tof om mijn ervaringen te delen, met consumenten en met andere landbouwers. Ik vind het belangrijk dat landbouw in de aandacht komt. Er komt zoveel negatiefs naar buiten. De Schoonste Boerin is een goed concept om ook iets positiefs te brengen. Ik vind het jammer dat ik mijn lintje niet kan doorgeven op AgriFlanders.
Het ‘Schoonste Boerin’-effect
Achter de organisatie van de Schoonste Boerin van Vlaanderen zit het communicatiebureau Field. Het team van Lieven Hérie is gespecialiseerd in communicatie rond landbouw. In 2002 lanceerden ze het initiatief, om consumenten kennis te laten maken met moderne boerinnen en het cliché aan digglen te gooien. Deze zomer nog dachten ze op de komende editie van AgriFlanders de achtste Schoonste Boerin te kronen.
Dat kan toch niet?
Helaas boden zich voor deze editie te weinig sponsors aan om de kosten te dragen. Uittredende Schoonste Boerin Mieke Verniest zal haar lint dus niet doorgeven op AgriFlanders. “We kregen gigantisch veel reacties. ‘Allé, dat kan toch niet?’ Dat sterkt ons voor een stuk. Aan de andere kant vindt iedereen het belangrijk, maar wil niemand bijdragen. Frustrerend”, reageert Lieven. Hij geeft de moed niet op: “Mogelijks komt er een vervolg.” Meer valt er nog niet te communiceren.
Waarom is de verkiezing zo belangrijk voor de landbouwsector? “Wij weten telkens de landbouw van vandaag tot bij het grote publiek te brengen, op een positieve manier. Er zijn zoveel initiatieven, studies, campagnes die op dat gebied weinig zoden aan de dijk brengen. Uiteindelijk hebben wij elke keer weer impact gehad in het grotere verhaal”, vindt Lieven.
Wat wint de winnares?
Wat winnen de winnaressen zelf, naast de prijzenpot natuurlijk? “De landbouwster staat veel meer in de wereld wanneer ze wordt verkozen. Ze raakt meer betrokken bij de samenleving, zien we, en dat op haar eigen manier”, antwoordt Lieven. Ook op bedrijfsniveau ziet hij de impact van de titel: “De dames komen bijzonder bewust uit het hele proces. Goed, het zijn niet allemaal vlekkeloze succesverhalen, maar stuk voor stuk hebben de winnaressen hun bedrijfsvoering omgegooid. Ze hebben hun kijk op de maatschappij veranderd.”
Welke veranderingen merkte hij bij Mieke Verniest, de Schoonste Boerin van de laatste editie? “Zij heeft plots ingezien waar haar sterktes liggen”, begint hij. “Eerst en vooral is ze een uitstekende boerin. Ze kent haar métier. Varkens ‘leest’ ze, als het ware. Technisch is ze bijzonder bekwaam. Maar daarnaast heeft ze ontdekt dat ze zeer sociaal geörienteerd is. Door de combinatie van die twee zaken staat ze nu zo in haar productie dat ze meer controle heeft over haar begin- en eindproduct. Op die manier slaagt ze erin een meerwaardeproduct te maken.” (Lees voor meer info het interview met Mieke.)
Daadkracht en creativiteit
“Alleen al het feit dat je mag uitblinken, dat je op een piëdestal komt te staan, rekening houdend met collega’s, doet veel. Mieke straalt daarbij zoveel enthousiasme uit, en blijft gewoon haar eigen sympathieke zelf. Ik denk dat ze dat niet had gekund als ze gewoon op haar bedrijf was gebleven”, meent Lieven. “Ik geloof in een rollercoaster effect. Die dames leren zeggen: kijk wie ik ben, wat ik kan, waar ik sta. Het heeft iets emancipatorisch”, bedenkt Lieven zich. “Toen Mieke daar op het podium stond, zei ze ‘Ik voel mij echt weer vrouw’.”
“De Schoonste Boerinnen springen er misschien bovenuit, maar de andere dames krijgen ook een boost”, voegt Lieven daar nog aan toe. “Deze verkiezing gaat niet over uiterlijk. Het gaat om straffe madammen, vol daadkracht, creativiteit en veerkracht, die op een podium durven te staan. Mensen verwachten dat niet van onze ‘primaire’ sector. Wij leren de boerinnen hoe ze met hun verhaal naar buiten kunnen komen. We vertalen het naar iets dat mensen begrijpen.”
Teamsport
Lieven ziet wel degelijk een evolutie in hoe mensen denken over landbouw. “De eerste keer dat we de wedstrijd organiseerden was de context anders. Geidelijk aan komt de consument dichter bij zijn voedsel, en dichter bij landbouw. Daarbij zijn transparantie en vertrouwen uiterst belangrijk.”
“We hebben hier wel iets dat potentieel heeft”, besluit Lieven. “Misschien hebben we het veel te lang zelf willen dragen. Ik vind het net de kracht van de verkiezing dat ze niet uitgaat van een landbouwvereniging. Wij zijn er niet mee begonnen om ons te verdedigen. Landbouw wordt topsport, maar we moeten evolueren van koers naar teamsport.”
