‘Streef naar een totale voederkost van 10 cent per liter melk’

Jan Bakker, directeur van KWS Benelux, startte met een terugblik op 2018: “In de melkveehouderij was er vorig jaar terug wat positivisme dankzij het behoud van de betere en stabielere melkprijzen. Maar zowat alle andere landbouwtakken staan onder druk. De rundveeprijzen waren niet goed; de varkensvleesprijzen bleven op een mager niveau. De voedergewassen kenden een slechte opbrengst door de aanhoudende droogte waardoor de voerkosten met gemiddeld wel 5 cent per liter melk zullen toenemen. Ook in de meeste akkerbouwgewassen zagen we slechte opbrengsten door de droogte en daarmee lage financiële opbrengsten, uitgezonderd in de vrije aardappelteelt. Daarnaast zien we meer en meer gewasbeschermingsmiddelen van het toneel verdwijnen zonder dat er goede alternatieven voorhanden zijn. Milieumaatregelen leggen alsmaar meer beperkingen op. Zo komt het nieuwe MAP6 op ons af.” Bakker vraagt zich af hoe we de veehouder nog kunnen vooruit helpen. “Er is nood aan correcte en nuttige informatie.”

Stoppen of doorgaan?

De landbouwsector draagt zijn verleden mee. In onze contreien boert men intensief met een hoge veebezetting en grote productiviteit. Hiervoor is veel voeder nodig en wordt er veel mest geproduceerd. Intensief boeren betekent een grote input én output. Daar moeten we op een acceptabele manier mee (leren) omgaan. “Wil je nog verder boeren, dan zal je moeten zorgen dat je de mest verwerkt of kwijt kunt bij de buren of in andere gevallen moeten afbouwen naar een meer extensieve veehouderij. Voor alle boeren is het aanpassen. We leven in een andere wereld met andere normen en meer limieten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat heel wat boeren er de brui aan geven, zelfs al hebben ze mooie en nieuwe bedrijven. Er is een boeren-uittocht gaande”, stelt Jan Bakker.

Voor de landbouwers die doorgaan, maakt de regelgeving de bedrijfsvoering alsmaar moeilijker. Als een veehouder bijvoorbeeld grond koopt van zo’n stoppende buurman boer is het niet evident om de hoge aankoopsom (50 tot 100.000 euro/ha) financieel te kunnen rechtvaardigen, zeker niet met grasland. Bakker schat dat grasland voor de melkboer een jaarlijkse verliespost betekent van zo’n 1000 tot 1500 euro/ha… In Nederland is de bedrijfssituatie daardoor vaak nog erger met de derogatieverplichting om op 80% van het areaal gras te telen. “Dit zijn politieke beslissingen die technisch onvoldoende onderbouwd zijn met grote gevolgen voor de landbouwers. We hebben op beleidsniveau nood aan mensen met een goed technisch en economisch inzicht. Dit zou heel andere richtlijnen opleveren die ten goede komen aan de landbouwer én aan het milieu!

Nu wordt maïs in een hoek gedrukt, het heeft een slecht imago vanwege de gebruiken in het verleden, maar het heeft een prima ecologische footprint met slechts één probleem: in de winter zorgt het voor zwarte grond en spoelt de nitraat uit naar het grondwater. Met een goede groenbemester kan dit opgelost worden. Daarmee is mais naast het meest economische ook nog het schoonste voedergewas wat we hebben in België. Dat vraagt om herziening van het imago.”

Onzekere tijden

De overlevingskansen van veel bedrijven worden vandaag bepaald door het (macro)economische en politieke klimaat. De economische situatie en vooruitzichten veranderen (te) snel en dat maakt het rendement van de investeringen in de landbouw onzeker. Door de strenge productieregels en de hogere prijzen voor grond en arbeid ligt de kostprijs van melk, vlees en eieren hier hoger dan elders in de wereld. Wat zullen de effecten zijn van de stijgende olieprijzen en zijn accijnzen op aanverwante producten zoals kunstmest? Welke gevolgen duiken op na verbod op bepaalde spuit- en zaadbehandelingsmiddelen? Terug het land bespuiten waardoor meer actieve stof per hectare gebruikt wordt, kan toch niet de bedoeling zijn?

Bakker haalt het verdwijnen van de maïszaadbehandeling met Mesurol (methiocarb) aan. Wie dit jaar te lang wacht om hiermee behandeld zaad te bestellen, kan wel eens achter het net vissen. Het middel zal wellicht na dit jaar niet meer gebruikt mogen worden en de komende vijf tot zes jaar is er geen alternatief middel om vogelschade te voorkomen. Hoe moet men verder? Ook de kosten voor verplichte mestafvoer en -verwerking om aansluitend kunstmest te moeten aankopen om de behoefte te dekken, geeft een slechte smaak bij de landbouwer.

Bakker wijst ook naar de impact van de klimaatsverandering op de bedrijfsvoering: “Enkele jaren geleden zagen we lage opbrengsten door een teveel aan hemelwater, in 2018 kampten we met droogte wat leidde tot nooit geziene opbrengstderving ( Lees ook het artikel over de kritiek van KWS op de rassenproeven ). Wie niet kon beregenen, haalde slechts gemiddeld een halve maïsoogst. De kostprijs van een liter melk is door de droogte zowat 5 cent hoger dan normaal. Bovendien sloegen lokale stormen en onweersbuien veel goed staande mais tegen de vlakte. Onze gewassen oogstzeker houden onder deze extremen is een grote uitdaging voor de telers.” Wat in 2019 zal gebeuren, is niet te voorspellen.

We eten met zijn allen van de boerderij

“De economie op de boerderij is ons aller zorg, zowel van toeleveranciers als van afnemers, beroepsorganisaties, controleorganisaties, overheid en landbouwmedia… Zonder boer, zijn ook wij niet nodig! We moeten de landbouwers dus ondersteunen waar het kan!”, stelt Jan Bakker. “Een boerderij is een bedrijf met vaak miljoenen investeringen. Dat moet gemanaged worden door een bekwaam manager: iemand die puzzelt, informatie evalueert en besluiten neemt. Niet door iemand die besluiten laat nemen.”

Vandaag maakt 90% van de melkveehouders hun voederrantsoen niet zelf, 70 tot 80% van de maïsrassenkeuze gebeurt niet door de teler zelf, zeer weinig veehouders kennen de opbrengst van hun maïs en gras. Ze kennen de kostprijs van hun melk en vlees zelfs niet. Een varkenshouder daarentegen kent ieder moment zijn voederconversie, zijn kostprijs! De andere 10%, de boeren van morgen, maken zelf hun meest economische rantsoen, kiezen zelf hun maisrassen én monitoren ieder moment hun resultaten. “Een voerkost van 11 à 12 cent/liter melk is zeker haalbaar, 10 cent moet zelfs een streefdoel zijn. Dan ben je een straffe boer mét een inkomen. Een liter melk kan aan 25 cent geproduceerd worden (incl. voer en machines, excl. arbeid).”

Bakker wijst in dat kader natuurlijk naar een passende maïsrassenkeuze. “Niemand kan melken van VEM’s in de maïs. De voederwaarde komt voor 95% van de korrel. De beste korrelmaïs is dan ook de beste silomaïs. In de pens van een hoogproductieve koe is er geen tijd en heerst niet het klimaat voor afbraak van (hemi)cellulose.” Hij benadrukt nogmaals het economisch belang om maïs te kunnen telen in plaats van gras. “Iedere boer verliest € 2200/ha als hij gras moet telen in plaats van maïs. Daardoor melkt een Vlaamse boer 5 cent/kg goedkoper dan zijn Nederlandse collega die verplicht wordt om 80% van zijn areaal gras te telen.” Bakker pleit ook voor de combinatie maïs – snelle lente rogge – maïs. “Het is milieukundig het schoonste teeltplan. Deze rogge fixeert nitraat tweemaal beter en levert eind april een dubbele opbrengst in vergelijking met Italiaanse raaigras. Bovendien wortelt deze rogge dieper. Het is een groenbemester die geld opbrengt in plaats geld kost.”

Er is nog veel te winnen

Jan Bakker besloot de persbijeenkomst met de boodschap dat boeren wakker moeten zijn. “Er is nog veel te winnen. Maak je eigen voederrantsoen voor 10 cent/l melk en zorg ervoor dat je koeien 10.000 tot 13.0000 liter melk geven. Focus op korrelopbrengst bij de keuze van je maïsrassen. Evalueer zelf en neem je eigen beslissingen. Wat je zelf doet, doe je immers op basis van je eigen belangen!”

AV