Welke toekomst bij bedrijfsovername?

Als zij het familiale bedrijf willen verderzetten, moeten ze dan verder uitbreiden, investeren en specialiseren om overeind te blijven? Verbinden ze hun lot aan torenhoge leningen, en sterk fluctuerende prijzen? Of gooien ze het roer om door te kiezen voor meer duurzaamheid of verbreding? En zal dat gewaardeerd worden door de consument, door de familie en het sociale netwerk rond het bedrijf?

Een nieuwe toekomst voor het ouderlijk bedrijf

Een boerendochter die zo’n nieuwe weg in wil slaan met het ouderlijk bedrijf is Sarah Michels (36 jaar). Ze groeide op een gemengd bedrijf in Machelen aan de Leie op, bij Deinze, werkte als kind vaak mee op de boerderij, en ging nadien psychologie studeren. Door haar werk op een zorgboerderij, besefte ze dat ze iets wou doen met de boerderij van haar ouders: “Ik wil heel graag dat deze plek en de boerderij van onze ouders blijft bestaan, en ik wil het bedrijf graag een biologische toekomst geven, met veel zorg voor de koeien, bodem, omgeving, lokale afzet en kringlopen.”

Voor haar ouders was het wel confronterend: “ze zijn bezorgd om mijn toekomst en willen dat ik goed mijn boterham verdien. Ik ben al jaren bezig met duurzaamheid en bio, maar voor hen is het nog relatief nieuw. Ze zien nu ook wel dat de maatschappij in de richting van duurzaam evolueert - ook in gangbaar mag er nu minder antibiotica gebruikt worden. Dus ze staan er wel voor open. Hoewel ik als kind heel veel had meegewerkt, miste ik achtergrond en inzicht en had ik ook nood aan meer bedrijfseconomische kennis en begeleiding. Daarom ben ik in 2016 de opleiding biologische landbouw bij vzw Landwijzer gestart.”

Praktijkervaring verdiepen en verbreden tijdens opleiding

Die opleiding bij Landwijzer, het opleidings- en vormingscentrum voor professionele biolandbouw in Vlaanderen, duurt 2,5 jaar voor wie als bedrijfsleider wil afstuderen, en combineert 1 lesdag per week (in Antwerpen of Gent) met 2 à 3 dagen stage per week.

Een belangrijk deel van de cursisten zijn mensen zonder landbouwachtergrond, die na de opleiding een eigen biologisch landbouwproject starten. De opleiding biedt hen een springplank om de nodige landbouwkennis en ervaring op te doen, en bovendien een realistisch bedrijfsplan uit te werken en een installatieattest te behalen: 65% van de afgestudeerden werkt nadien in de biologische sector.

Ook boeren(klein)zonen en -(klein)dochters , zoals Sarah Michels, vinden de weg naar deze opleiding. Sarah: “Ik had niet kunnen dromen dat de opleiding me zoveel zou kunnen bieden. Ik heb mijn praktijkervaring als boerendochter tijden het leertraject kunnen verdiepen en verbreden door de technische achtergrond, degelijke bedrijfseconomische begeleiding en coaching in het ondernemerschap. De steun van mijn medecursisten, stageboeren en docenten hielp mij te blijven geloven in mijn weg. Ik rondde de opleiding net af, en mijn goed becijferd bedrijfsovernameplan is een stevige basis voor verdere stappen naar een bedrijfsovername.”

Het vak leren van stageboeren en -boerinnen

Tijdens de opleiding leren de cursisten heel veel uit de praktijk van hun stages, die aansluiten bij hun interesses en toekomstperspectief . Sarah: “Ik deed stage op 5 bedrijven waaronder een heel inspirerend bedrijf in Nederland en elke stageboer bracht me iets anders bij. Zo kreeg ik meer inzicht in voedersamenstelling, fokkerij, gebruik van kruiden, kringlooplandbouw en familiale aspecten bij bedrijfsoverdracht. Ik heb ook een belangrijk deel van mijn stage hier bij mijn ouders op het bedrijf doorlopen. Hierdoor heb ik meer waardering gekregen voor hun werk, is de band met mijn vader erg veranderd, en hebben ze me gaandeweg ook meer ruimte gegeven om het eens op mijn manier te doen.”

Dat getuigt ook Filip Zandecki (23 jaar) uit Heusden-Zolder, die eveneens net deze opleiding beëindigde: “Mijn grootvader en vader hielden een kudde van gemiddeld 20 Houtlandschapen en verkochten de lammeren aan particulieren. Al van kleins af aan hielp ik mee met de schapen en andere dieren en stond ik jaarlijks paraat om te helpen tijdens het hooiseizoen.”

Zijn grootvader was zijn held, omdat hij met zoveel zorg omging met de schapen. “Eigenlijk wou ik altijd al boer worden, maar toch duurde het tot ik 21 was voor ik de opleiding bij Landwijzer startte. Ik ben iemand die het best al doende leert.

Dus dagelijks tussen dieren staan en massa’s verse groenten en meewerken met m’n stageboeren, was heel waardevol! Ik kijk ontzettend op naar mijn eerste stageboer, en eigenlijk naar de hele familie op dat gemengd bedrijf. Ze stellen hoge kwaliteitseisen, werken keihard en hebben een mooie visie waarbij ze groenten en dieren een evenwaardige plek geven en veel belang hechten aan het sluiten van kringlopen.

Ik heb veel van hen geleerd en de stages hebben mij geholpen om mijn eigen keuzes te maken en te weten hoe ik mijn eigen bedrijf wil vormgeven. En het geeft vertrouwen dat ik ook nog bij hen terecht kan met vragen. Mijn stageboeren vormen een belangrijk deel van mijn opgebouwde netwerk.”

Groeiende vraag naar korte keten en biologische voeding

Filip start nu zijn kleinschalig gemengd bedrijf Puur Leguum in Heusden-Zolder op twee ha (www.puurleguum.be), zo maakt hij zijn droom waar. Hij start in bijberoep terwijl hij nog op een ander landbouwbedrijf meewerkt en hoopt binnen enkele jaren in hoofdberoep te kunnen boeren en het bedrijf verder uit te bouwen. Hij is er wel gerust in: “Bij Landwijzer leer je goed onderzoeken waar je mogelijke klanten zitten, hoe je je afzet rendabel kan organiseren, en hoe je je klanten kan bereiken. Ik ben blij verrast hoeveel interesse er is naar lokale producten. De vraag naar korte ketenproducten is hier groot. Mijn opendeurdag tijdens het voorbije weekend was alvast een succes. Dat vind ik hoopvol voor mijzelf en andere boeren!”

De groeiende vraag naar bioproducten wordt ook jaarlijks bevestigd in het rapport De Biologische Landbouw in Vlaanderen van het departement Landbouw en Visserij. Ook in 2017 was er opnieuw een groei, zowel in de teeltoppervlakte als in de vraag van de consument. Momenteel wordt in Vlaanderen 7300 ha biologisch bewerkt (groei van 6% t.o.v. 2016). Dit is 1,2 % van het totale Vlaamse landbouwareaal. Daarmee loopt Vlaanderen ver achter op de meeste buurlanden.

Gemiddeld haalt Europa 6,7% met jaarlijks een duidelijke stijging. In België overtreft de vraag dan ook ruimschoots het aanbod en is dus een groeiend potentieel voor nieuwe biobedrijven en bijkomende afzet. Vooral de vraag naar biologische versproducten stijgt sterk .

Dat ook de Vlaamse overheid toekomst ziet in de biologische landbouw, valt te lezen in haar Strategisch plan biologische landbouw 2018- 2022, waarbij ze inzet op meer en betere biologische landbouw en meer samenwerking en uitwisseling tussen bioboeren. Wie interesse heeft in de opleiding van Landwijzer, kan een infobrochure aanvragen en is welkom op één van de info-avonden in de komende maanden .

Meer Info: www.landwijzer.be/leertraject

Landwijzer