Jonge boeren in de kijker op jubilerende Agro Expo

Net als op vele bedrijven in West-Vlaanderen breng de Agro Expo een mix: deels voor landbouw en veeteelt, deels voor de tuinbouwsector. “Met onze 20ste editie willen we dit jaar vooruit kijken, naar de toekomst”, zegt Rik Decadt, ondervoorzitter van Agro Expo. “En hoe kunnen we dat beter te doen dan onze jonge, dynamische boeren voor het voetlicht te plaatsen.”

Verkennende gesprekken

Met een groep jonge land- en tuinbouwers werd samengezeten om van gedachten te wisselen over de te volgen aanpak. “Het waren stuk voor stuk boeiende gesprekken. Men kent elkaar natuurlijk, maar als je mensen bijeenzet komen gemeenschappelijke aandachtspunten en interesses naar boven. Daaruit is dan het centraal thema ‘The Young Generation’ gegroeid.

“De themadag werd verder uitgewerkt door de werkgroep tuinbouw van Agro Expo, die bestaat uit deskundigen van de Reo Veiling, Ingro, Inagro, Taco, Boerenbond en departement Landbouw & Visserij.” In de aanloop naar het driedaagse landbouwevenement hadden al opnames bij jonge ondernemers plaats voor filmpjes, die zullen worden ingezet op de beurs zelf en op sociale media en op de website.

Security en crowdfunding

Tijdens de Agro Expo Vlaanderen is er op zaterdagavond 25 januari het evenement The Young Generation. Op het programma staan korte infosessies over aantrekkelijke thema’s voor jonge ondernemers: cybersecurity en crowdfunding. Er is op die avond ook een receptie en een walking dinner. “Het zijn 2 thema’s die niet te zwaar op de hand zijn en zeker tot het interesseveld van jonge ondernemers behoren. Cyberaanvallen vormen een gevaar voor elke ondernemers en via crowdfunding kunnen ondernemers financiële middelen verzamelen.”

Dat de kustprovincie een dynamische landbouwprovincie is en blijft, blijkt ook uit cijfers van het departement Landbouw en Visserij, die de Boerenbond oplijstte. “West-Vlaanderen telt van alle Vlaamse provincies het meest aantal bedrijfshoofden, die jonger dan 40 jaar. Niet alleen in aantallen, maar ook procentueel. 12% van de bedrijfshoofden is jonger dan 40 jaar.” Dat betekent ook dat maar liefst 88% vandaag ouder is dan 40 jaar.

144 vragen VLIF-overname

Verder blijkt dat bijvoorbeeld in 2016 6 op 10 jonge landbouwers een volledige landbouwopleiding hebben gevolgd, in 2010 was dat nog iets meer dan 4 op 10 jonge landbouwers. Een Vlaams landbouwbedrijf telt vandaag gemiddeld 1,9 voltijdse arbeidskrachten. “Bij jonge bedrijfsleiders is dat 2,3 voltijdse arbeidskrachten en op tuinbouwbedrijven gaat dat gemiddeld naar 4,8 voltijdse arbeidskrachten.”

Nog dit: in 2018 waren er in heel Vlaanderen 144 steunaanvragen VLIF-overnamesteun: 58 in West-Vlaanderen, 32 in Antwerpen, 25 in Oost-Vlaanderen, 15 in Vlaams-Brabant en 14 in Limburg. Met die VLIF-overnamesteun is 56% van de jonge landbouwers jonger dan 30 jaar.

Spruiten van familie Obin

Net als in de andere Vlaamse provincies zijn ook in de kustprovincie jonge land- en tuinbouwers hard aan het werk. In Handzame, een deelgemeente van Kortemark, hebben Stephan Obin (29) en zijn vrouw Jolien Dehulster (25) drie jaar geleden het gemengd landbouwbedrijf van de ouders van Stephan overgenomen.

“Van kindsbeen af liep ik al mee op het bedrijf”, zegt Stephan. Dat hij boer zo worden, was al vrij vroeg duidelijk. Na zijn studies aan het Vabi Roeselare behaalde Stephan een banchelor landbouw aan Vives. “Ik werd daarna op het bedrijf zelfstandig helper.”

Beredeneerd groeien

Jolien groeide dan weer tussen de teelten, maar tussen cijfers op. “Ik heb studies boekhouden afgemaakt en stapte later ook volledig in het bedrijf.” Dat Jolien goed overweg kan met cijfers is vandaag een absolute meerwaarde op een landbouwbedrijf. En de opvolging is verzekerd, met de 5,5 jaar jonge spruit Thibault.

De teelten dan, 2 hoofdteelten: prei voor de versmarkt (die van de Reo Veiling wordt afgezet) en spruitkool via Ingro naar de diepvriesindustrie. Begin december wordt nog spruitkool geoogst en aan de verwerkende industrie geleverd. “Daarnaast verbouwen we nog knolselder, aardappelen en maïs en er zijn op het bedrijf ook nog mestvarkens.”

Voor jonge land- en tuinbouwers zijn er meerdere uitdagingen, zoals beredeneerd groeien in de hoofdteelten én het verder inzetten op mechanisatie om de inzet van medewerkers verder te doen dalen. Stephan en Jolien hebben 2 seizoenarbeiders in dienst: vroeger waren dat Polen, nu zijn dat Roemenen. “Werken met medewerkers is niet te onderschatten. Het is belangrijk om ze op te leiden en verder bij te staan. Dat gaat niet van vandaag op morgen en vraagt de nodige inzet.”

De inzet van beregening, het omgaan met gewasbeschermingsmiddelen… Het zijn stuk voor stuk belangrijke uitdagingen waar land- en tuinbouwers dagelijks mee aan de slag gaan. “De strengere regelgeving maakt het alsmaar moeilijker. Zo wordt bij spruitkool een hogere druk van luizen vastgesteld. Maar ondanks die belemmeringen blijven we voluit gaan om een mooi en kwaliteitsvol product af te leveren. En daar slagen we ook in.”

“Het is dan bijvoorbeeld nodig om ’s nachts te spuiten, want door wat nevel heb je zeker in warme periode een veel beter resultaat bij het spuiten. En een beter resultaat vertaalt zich ook in betere prijzen”, zegt Stephan. Er blijven vraagtekens, zoals de aanleg van bufferbekkens op eigen terrein en de afzet van de aarde, om er maar één te noemen.

Matika teelt aardbeien

In Jabbeke baten Mathias Jonckheere en zijn vrouw Kathleen Verleye dan weer het tuinbouwbedrijf Matika uit. Sinds 2006 is het bedrijf gespecialiseerd in het kweken van aardbeien (onder plastiek en glas, substraatteelt) op hydrocultuur en herfst- en winterprei. Aardbeienteelt verdeeld onder 5,5 ha onder plastic, en 1 ha in serre. “We hebben aardbeien van half april tot eind december, bijna het jaar rond. Om die tussenperiode te overbruggen teelten we ook prei.” Die prei gaat allemaal naar de versmarkt.

“We hebben later ook beslist om de opkweek van aardbeienplanten om ons te nemen”, zegt de gemotiveerde en dynamische ondernemer Mathias Jonckheere. Dat plantmateriaal gaat deels naar Frankrijk. “Onze producten worden grotendeels afgezet op de Reo Veiling in Roeselare en via enkele aardbeienautomaten.”

Wat de uitdagingen? “Eén van de hamvragen is of we al dan niet verder willen groeien en uitbreiden. Je moet altijd denken aan de toekomst, aan ontwikkelingen. Daar zijn we nog niet volledig uit. Stilstaan is achteruitgaan. We moeten meegaan met onze tijd en het moet allemaal voldoende leefbaar en rendabel blijven.” Zo werden enkele jaren geleden nog op eigen terrein mooie woongelegenheden opgetrokken voor de arbeiders.

Medewerkers en beregening

“We hebben in het volle seizoen circa 40 Poolse arbeiders in dienst. Naast seizoenarbeiders tellen we ook enkele vaste medewerkers.” Op het bedrijf wordt veel ingezet op duurzaamheid en energie. “Dat zijn blijvende aandachtspunten. Naast de inzet van voldoende herbiciden (chemische onkruidverdelgers) gaat op ons bedrijf veel aandacht naar het gebruik van water. Drie jaar na elkaar hadden we veel last van de droogte. Er wordt dan gevraagd om spaarzaam om te gaan met water, maar onze teelten – ook de stekkenteelt – heeft veel water nodig.”

Feit is dat jonge land- en tuinbouwers nog heel flexibel zijn. Enerzijds is er het gezond boerenverstand, maar anderzijds scholen ze zich regelmatig bij, gaan op hun bedrijf verder met door onderzoeksinstellingen vergaarde informatie. “De landbouw is een moderne bedrijfstak geworden. Het is dan ook belangrijk om daar naar te handelen en een moderne bedrijfsvoering toe te passen, die rekening houdt met alle uitdagingen, zoals klimaat en milieu.” Innovatie en veerkracht, het is in West-Vlaanderen niet anders.

Lieven Vancoillie