Vlaamse Piétrain Fokkerij lanceert de kraamstalindex
De kraamstalindex is een nieuwe tool om de vitaliteit te verhogen en erfelijke gebreken te reduceren via de eindbeerkeuze. Fokkerijorganisatie Vlaamse Piétrain Fokkerij presenteert deze nieuwigheid tijdens Agro Expo.
De Vlaamse Piétrain Fokkerij (VPF) is continu bezig met het verbeteren van de genetica van de meest ingezette eindbeer in Vlaanderen.
Eind 2015 startte VPF daarom met het registreren van de prestaties van gekruiste nakomelingen in de kraamstal. Jaarlijks worden ongeveer 2.000 worpen gescoord van iets meer dan 300 veelbelovende Piétrain-eindberen. Deze worpen worden geëvalueerd op vitaliteit, uniformiteit, het aantal levend en dood geboren biggen, uitval en gebreken als balbreuken en zwemmers.
Ontwikkeling van fokwaardeschatting
In samenwerking met Wim Gorssen en Steven Janssens van de onderzoeksgroep Huisdierengenetica van de KU Leuven werden fokwaardeschattingen voor deze nieuwe kenmerken ontwikkeld. De gemeten prestaties (fenotype), afstamming en DNA-informatie (genotype) worden gecombineerd in een genetisch model, waarbij er wordt gecorrigeerd voor omgevingseffecten zoals pariteit van de zeug en het bedrijf. Hierbij is het doel om de verwachte genetische waarde van een Piétrainbeer (zijn fokwaarde) per kenmerk zo accuraat mogelijk in te schatten.
Om de prestaties in de kraamstal via de eindbeerkeuze daadwerkelijk te verbeteren, moet aan 2 belangrijke voorwaarden voldaan zijn. In de eerste plaats moet het kenmerk voldoende erfelijk zijn. Daarnaast moet de eindbeergenetica voldoende invloed uitoefenen op het kenmerk.
Voldoende erfelijk: De eerste voorwaarde wordt onderzocht via de zogenaamde erfelijkheidsgraad: een percentage dat aangeeft in welke mate een kenmerk erfelijk is. Tabel 1 geeft een overzicht van de geschatte erfelijkheidsgraad en de relatieve invloed die de eindbeer speelt tegenover de moederzeug per kenmerk.
De geschatte erfelijkheidsgraden liggen hier tussen 4 en 16%. In de statistische genetica spreekt men dan van een laag tot matige erfelijkheidsgraad, wat normaal is voor dit type kenmerken. Dit betekent dat vooruitgang via selectie zeker mogelijk is, maar dat de betrouwbaarheid van selectie lager zal zijn dan bij hoog erfelijke kenmerken zoals levensgroei en karkaskwaliteit.
Voldoende invloed: Aangaande de tweede voorwaarde blijkt dat er zeker sprake was van maternale effecten: de zeug heeft een grotere invloed dan de eindbeer. Desondanks verklaart de eindbeer ongeveer een kwart van de variatie bij de kenmerken vitaliteit, balbreuken en zwemmers. Voor het aantal levend en dood geboren biggen verklaart de zeug meer dan 90% en is de invloed van de eindbeer dus beperkt.
Deze inzichten wijzen aan dat de prestaties van de biggen in de kraamstal aanzienlijk verbeterd kunnen worden via de genetica van de eindbeer. De VPF heeft bijgevolg beslist om een kraamstalindex te ontwikkelen voor zijn Piétrain-eindberen, aanvullend bij de huidige selectiemesterij-index die groei, voederefficiëntie en karkaskwaliteit evalueert.
Kraamstalindex: wat is het?
De kraamstalindex (KSI) weerspiegelt de genetische waarde van een eindbeer in de kraamstal. Hierbij wordt gestreefd naar een hogere vitaliteit, minder gebreken en minder uitval (figuur 1). De grootste nadruk ligt op vitaliteit (25%) en erfelijke gebreken met balbreuken (35%) en zwemmers (40%) omwille van de hogere erfelijkheidsgraad en het grotere aandeel van de eindbeer voor deze kenmerken.
Een beer met een index van 100 punten scoort pal op het gemiddelde van de populatie, beren met een score hoger dan 100 doen het beter dan gemiddeld, beren met een score lager dan 100 slechter dan gemiddeld. In tabel 2 wordt een overzicht gegeven van de KSI voor 10 zeer gunstig afgeteste beren.
Belangrijk om in rekening te nemen bij het evalueren van een index is zijn betrouwbaarheid. De betrouwbaarheid ligt tussen 0% (niet betrouwbaar) en 100% (zeer betrouwbaar) en is typisch 40-65% voor de KSI van afgeteste beren. Opvallend hierbij is dat de betrouwbaarheid van Piétrains met DNA-informatie (genotypes) gemiddeld ongeveer 10% hoger is ten opzichte van dieren waarvan geen DNA-informatie beschikbaar was.
Lancering ‘Kraamstalindex’
Het ontwikkelen van een nieuwe KSI is één zaak, maar het is heel belangrijk dat dit leidt tot betere resultaten in de kraamstal bij de varkensboer zelf. Na vergelijking met onafhankelijke proeven met dezelfde VPF-Piétrainberen bleek er een goed verband te zijn tussen de KSI enerzijds en prestaties in de kraamstal anderzijds.
De VPF-fokkers hadden al ruime tijd toegang tot de eerste (experimentele) fokwaardeschattingen van de KSI, waardoor de toepassing hiervan in de fokkerij al is gestart. De KSI voor VPF-Piétrains zal maandelijks gepubliceerd worden vanaf december 2019. Zo zet de VPF weer een volgende stap om de genetica van de enige, echte Vlaamse Piétrain te verbeteren.
