Filip Bonte en Els Vermeulen: ‘Laat je goed omringen zodat je meer een eigen koers kan bepalen’

I n Schore bij badplaats Middelkerke leven, werken en genieten Filip Bonte en Els Vermeulen. De nadruk op hun gemengd landbouwbedrijf ligt op de familiale varkenshouderij. Filip was voorbestemd om te gaan boeren, Els bijlange niet. Tot de liefde hen voor het leven verbond en keuzes werden gemaakt. Voor elkaar, én voor zeugen en biggen.

“Mijn ouders baatten hier een gemengd bedrijf uit, zoals vroeger zo vaak met wat varkens, dubbeldoelkoeien van het West-Vlaams rood ras, en wat akkerbouw. We trouwden in 2000 en namen het bedrijf in 2004 over, voordien had ik een samenuitbating. Ik heb nog een jongere broer, maar die had geen interesse om te boeren. Ik wel, ik was voorbestemd om het bedrijf verder uit te baten. Ik hou van het buiten zijn, van de dieren, de sfeer, je eigen baas zijn, je werkritme deels zelf kunnen bepalen...”, duidt Filip.

Van vastgoed naar stal

Voor Els Vermeulen lagen de kaarten anders. Ze is geen boerendochter, en leerde haar latere man in het KLJ-milieu kennen toen ze met haar ouders van Kuurne naar Nieuwpoort was verhuisd. Ze verdiende eerst vele jaren haar boterham in een vastgoedkantoor aan de kust en besliste 7 jaar geleden om voltijds op het bedrijf in de varkenshouderij te gaan werken.

“Vandaag heeft Els er meer verstand van dan ik”, lacht Filip. “Vaccinatie, inseminatie, kraamstalmanagement, antibiotica... Zij heeft die finesse veel meer in haar vingers. Dat bewonder ik in haar. In het meer brute werk sta ik haar natuurlijk bij.” “En zeggen dat ik eerst nooit met de varkens zou helpen”, lacht Els. “Nee, nooit. Ik had er zelfs schrik van. Maar beetje bij beetje ging het beter. Hoe gaat dat? Curieus zijn. Zo erin gegroeid. En ik doe het ontzettend graag. Ik werk het liefst met levend materiaal. Daar heb ik het meeste respect voor. Ik ruik ze zo graag in de stal”, zegt Els.

In 2013 werd zwaar geïnvesteerd in nieuwe accommodatie, nog geen 2 jaar later volgde een zware crisis. Filip herinnert het zich alsof het gisteren was, maar wil er liever niet meer aan terugdenken. “We hadden net geïnvesteerd in een nieuwe kraam- en drachtstal, zoals Europa voorschreef. We zijn hier ook heel efficiënt en zetten onder meer zwaar in op bioveiligheid en minimaal antibioticagebruik.”

Vandaag zijn er op de Liebaertswaele 300 zeugen met bijhorende biggen en 520 vleesvarkens. Het merendeel van de biggen verlaat de Liebaertswaele op een leeftijd van 10 weken. Er wordt gewerkt volgens het 4-wekensysteem. “Dat is heel intens. We overwegen om te veranderen naar een 3- of 5-wekensysteem. De antibiotica volledig afbouwen is bijvoorbeeld een groot woord of een droom. We doen er alles aan om verder zo weinig mogelijk te gebruiken.

Vroeger was antibiotica de goedkoopste oplossing bij een probleem. We gaan er heel bewust mee om: vanuit dierenwelzijn, maar ook als een economisch motief. We hebben een minder intensieve zeug die niet de grootste getallen werpt. De troef dat we daardoor arbeids- en kostprijsbesparend kunnen werken, is meegenomen. Financieel rechtop blijven staan in zowel goede als slechte economische tijden is en blijft ons doel.”

Sterker door de crisis

Filip en Els denken ook aan de toekomst. Zeker nu de 2 zonen interesse tonen en wellicht na hun middelbare studies aan een graduaat landbouw zullen beginnen.

“We krijgen weer de ruimte en ambitie om een groeistap in het bedrijf te zetten, maar dat is nog toekomstmuziek. Als ondernemer moet je ook denken aan de opvolging, maar we pushen niemand. Feit is dat het aantal varkensbedrijven slinkt. Maar zeker: we hebben nog een goed oog in de varkenssector”, klinkt het overtuigend.

Terug naar dat crisisjaar 2015. “Het waren heel harde tijden. We zeiden toen tegen elkaar: ‘Waar zijn we in godsnaam mee bezig?’ Als koppel zijn we elkaar altijd blijven steunen. We hebben samen gevochten en zijn er nog sterker door geworden. Maar het was hard, het waren heel harde noten om te kraken.”

Andere kijk buitenstaander

Ze streden met de moed der wanhoop, hun laatste centen zaten in het bedrijf. ‘s Nachts lagen ze te woelen. “Er werd enkel verlies gedraaid. En de facturen bleven maar komen. De gemiddelde basisprijs was 25 euro per big, we boekten dat jaar heel wat verlies.” Voor veel varkensboeren was die crisis er één te veel.

Het West-Vlaams koppel bleef echter niet bij te pakken zitten. “Nu gaat het goed, maar zo’n crisis kan nog komen. We zijn deels daardoor wel anders en efficiënter gaan werken. Minder afhankelijk, meer zelfstandig. Sommige fabrikanten pamperen je voortdurend, maar de prijs wordt natuurlijk wel sterk verrekend. Het was hoog tijd om meer zelf naar het bord te kijken en ons te laten omringen door de juiste mensen. En ook daarin speelde Els een belangrijke rol. Ik werkte meer volgens traditie, volgens gewoontes. Els had daar - eerder als buitenstaander - een andere kijk op. En inderdaad, heel wat in de bedrijfsvoering was niet alleen duur, maar ook totaal onlogisch”, zegt Filip.

Onder andere de traditionele voederaankoop ging op de schop. “We kiezen voor ons meel voor open formulatie. Op maat van ons bedrijf. We onderhandelen nu zelf met welke leverancier en tegen welke prijs. We zijn weer vrij, en dat voelt goed. Pas op, het is niet allemaal goud wat blinkt. Het vraagt ook tijd, inzet en overleg. Maar het geeft meer voldoening”, zegt Filip. En een beter resultaat op het einde van het boekjaar.

Het is een andere totaalaanpak van bedrijfsvoering. “We gaan nu inderdaad meer zakelijk om met onze leveranciers. Vroeger, en zoals het nog op veel bedrijven gebeurt, was het eerder vriendschappelijk, eerder te familiair. En daar profiteren malafide ondernemers wel van. Een landbouwbedrijf is vooreerst een economische activiteit. We willen er ook iets aan overhouden.”

2019 was voor de varkenshouders natuurlijk een goed jaar, en ook 2020 is goed en rendabel gestart. “2019 was inderdaad uitstekend, met een gemiddelde biggenprijs van 36,5 euro. Ook 2017 was een goed jaar. Vandaag zit die biggenprijs weer goed boven de 50 euro, wat uiteraard uitstekend blijft.” Afwachten hoe dit verder evolueert. “Maar, iedereen weet: na goed komt slecht. Hoewel de hele varkenssector hoopt dat het nog even blijft duren. Het is net in goede jaren dat we ons moeten wapenen en reserves aanleggen tegen mindere tijden. Ook dat heeft ons de crisis in 2015 geleerd.”

Hoewel de Afrikaanse varkenspest dichterbij komt, oogt de toekomst mooi. “Er zal gelukkig altijd vlees worden gegeten. Markten zullen altijd bevoorraad moeten worden. Nee, zelf denken we niet aan verbreding: hier geen hoevewinkel of verkoop via de korte keten. We zijn daar niet voor in de wieg gelegd. ’s Morgens trekken we het liefst onze laarzen en onze overall aan om in de stallen of op het land te gaan werken. Respect voor wie dat wel doet.” Els en Filip kan je wel altijd volgen. Via sociale media, de Facebookpagina Liebaertswaele en Twitter op persoonlijke naam. “Zo geven we graag een virtuele inkijk op wat wij doen. Zo hebben we wat meer sociaal contact. Sporadisch is er eens een negatieve reactie. Maar we poken dat niet op. Respect langs beide kanten is belangrijk.”

Wederzijds respect

Om te besluiten denkt Filip even terug aan een vakantie in Hongarije en Budapest. “Daar is het respect voor de land- en tuinbouw, en ook voor de veeteelt, veel groter. Daar staat alles in het teken van vlees, grandioos. Daar kom je niet op elke hoek van de straat humusstandjes tegen. Hier is dat anders. Het is plots een hype om tégen vlees te zijn. Gevoed door bepaalde media en BV’s, waaraan anderen zich spiegelen. We vragen alleen respect. Wij hebben respect voor iemand die geen vlees eet. Maar ga dan ook zelf geen vleeseters beschuldigen. Zou dat al niet een beetje een mooiere en betere wereld zijn?”

Lieven Vancoillie